حکایت فجر ۴۱: زاویه دوربینت را درست بکار

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری آنا، ونوس بهنود: چهل و یکمین جشنواره بین المللی فیلم فجر در حالی التهابات بودن یا نبودن را سپری کرد که همچنان سؤال تحریم یا شرکت در آن چه از سوی هنرمند، چه از سوی مردم با نظرات مختلفی مواجه است.

پردیس سینمایی ملت مملو از خودکار و دوربین به دست‌هاست. مهمترین رویداد سینمایی کشور در حال رقم خوردن است و در سالن‌های نمایش و راهرو‌ها هنرمندان و اصحاب رسانه در گپ و گفت هستند. تصویری که ۴۱ دوره رقم خورده و هر چند تازگی ندارد، اما امسال به دلیل اعتراضاتی که از شهریور ماه شکل گرفت و فضای هنری کشور را بیش از هر حوزه‌ای تحت تأثیر قرار داد، به نظر می‌رسید تکرار آن امکان‌پذیر نخواهد بود.

با این وجود ۲۴ فیلم از ۱۲ تا ۲۲ بهمن روی پرده‌های نمایش رفت تا هم بار دیگر از زوایای ناگفته هشت سال دفاع مقدس بگوید و هم فرصتی برای فیلم سازان جهت رقابت فراهم سازد.

در کنار تلاش مسئولان برای برگزاری جشنواره‌های فیلم، جای خالی گروهی از هنرمندان نیز دیده می‌شد که به تعبیری جشنواره را تحریم کردند و نیامدند. اما برآیند این نیامدن‌ها چقدر در تحقق همان اعتراض و چقدر در بهبود فضای هنری موثر است؟

هنر به حد کافی با خلاء تولید مواجه است

در روز نخست جشنواره فیلم فجر دو فیلم «استاد» و «شماره ۱۰» اکران شد که البته نتوانست آنطور که باید نظر مساعدی از سوی تماشاگران کسب کند. هر چند که برخی‌ها فیلم‌ها را پسندیدند، اما بعد از مشاهده تمامی فیلم‌ها می‌توان عیار تولیدات را به درستی محاسبه کرد.

یکی از تأثیرات فیلم فجر حتی اگر چارچوب موضوعی برای تولیدات داشته باشد، رونق بخشی به تولید است. در وضعیت فعلی هم حوزه سینما با فقر تولید مواجه است و بسیاری از تولیدات تنها در حد گیشه می‌تواند محبوبیت کسب کند. در مقابل فیلمی که بتواند قلدری کرده و سر و صدایی در محافل هنری داخلی و خارجی به پا کند، به ندرت تولید می‌شود.

تحریم یا پا پس گذاشتن از رقابت‌هایی مانند فیلم کوتاه، سینما حقیقت، فیلم ۱۰۰ و فیلم فجر خود ضربه‌ای به وضعیت کمی و کیفی تولیدات است و از طرفی زمانی که طراز اول‌ها حضور ندارند، تولیداتی در درجه‌های بعدی می‌توانند به عنوان داشته‌های موجود داوری شوند.
در نتیجه معلمی که درس نمی‌دهد کلاس درس را به دانش آموزانی که علم اندک دارند واگذار کرده است و در نهایت نمره تمامی دانش آموزان و سطح سواد همگی آن‌ها افت خواهد کرد.

دریغ کردن خود از هنر در ماه‌های اخیر از سوی بسیاری از هنرمندان تئاتر، موسیقی و فیلم مورد انتقاد قرار گرفته است. تا جایی که برخی از فشار افرادی نامشخص در شبکه‌های اجتماعی برای خودداری از تولید گفته و گله کرده‌اند.

این در حالی است که جامعه پویا حتی در سخت‌ترین شرایط می‌بایست تولیدات هنری خود را داشته و هنرمند از زبان هنر نسبت به طرح نظرات و دیدگاه خود اقدام کند. مانند کمپانی والت دیزنی که حتی در جنگ جهانی دوم نیز تولیدات خود را متوقف نکرد و ارتباط خود با جامعه را از دست نداد. عکس العمل‌ها و رفتار‌هایی که بیشتر مناسب چهره‌های غیر فرهنگی و سیاسی است، به مرور زمان سطح کیفی تولیدات را کاهش داده و دود آن به چشم همان مردمی خواهد رفت که هنرمند ادعا می‌کند، طرف آن‌ها ایستاده است.

چرا مردم در فجر حضور ندارند؟

در مقابل تحریم برخی هنرمندان این انتقاد به جشنواره فجر وارد است که با وجود اینکه مأموریت و ذات این جشنواره مردمی است، اما مردم در آن حضور ندارند.

اینکه فیلم‌ها اکران مردمی نداشته و یک فرد علاقه‌مند به فیلم باید با هزاران آشنا یا رابط بلیطی تهیه کند، به نظر می‌رسد جشنواره فجر را مصداق از خودمان برای خودمان ساخته است.

این در حالی است که متولیان می‌توانستند در برخی سینما‌ها اکران‌های مردمی را تدارک دیده و اجازه دهند قبل از اکران عمومی فیلم، علاقه‌مندانی که با اخبار جشنواره بمباران می‌شوند، نسبت به برخی فیلم‌ها اطلاع بیشتری کسب کنند.

حتی جشنواره فجر نیز نمی‌تواند از غربت تبلیغ آثار سینمایی بکاهد و به نظر می‌رسد هنوز هنر در تبلیغ و معرفی عمومی خود با فقر مواجه است.

غیاب مردم موجب می‌شود تا در فضا‌های نقد و همفکری و تبادل و تضارب افکار جشنواره، سهم مردم به صفر برسد و جشنواره صرفاً با حضور عوامل فیلم و اصحاب رسانه برگزار شود و مردم نیز ارتباطی بین خود و چنین رویدادی نبینند و در نتیجه نسبت به ارزیابی فیلم‌ها نیز حال و حوصله‌ای نداشته باشند.

این رویه که در دوره‌های قبلی با اکران همزمان فیلم‌ها در برخی سینما‌ها  و به ویژه اکران در شهرستان‌ها کمی رقیق‌تر شده بود در این دوره از جشنواره که سطح آگاهی و توقع جامعه از هنرمندان بیشتر رفته است، می‌توانست با تمهیدات ویژه انجام شده و رنگ و بوی جشنواره را گرم‌تر و دلنشین‌تر کند. تدارک فرصت‌های اکران فیلم برای دانش آموزان، دانشجویان، اهالی فرهنگ، حتی سیاستمدران و دولتمردان می‌توانست کلیشه‌های فجر را در هم شکند.

جشنواره فجر در اولین روز خود دوربین تلاش و کوشش خود را به زمین زد، اما برخی مطالبات همچنان پابرجاست. باید دید زوایه دید مسئولان تا انتهای آن چگونه تغییر خواهد کرد.