آیا مهاجرت فارغ التحصیلان رشته های پزشکی افزایش جهانی یافته است؟

به گزارش خبرنگار حوزه دانش و فناوری خبرگزاری آنا، طبق اطلاعات سالنامه مهاجرتی ایران ۱۴۰۱؛ کشور‌های منطقه‌ی خاورمیانه به دلیل قرابت جغرافیایی و شاید فرهنگی یکی از قطب‌های اصلی جذب کننده نیروی انسانی کشور خواهد بود.

 در سال‌های اخیر و به واسطه پیشرفت‌های کشور امارات متحده عربی، بسیاری از کشور‌های منطقه دست به تغییرات مهمی در سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی خود زده اند که سبب رشد فناوری و افزایش کیفیت عمومی زندگی در این مناطق شده است. 

درآمد بالای نفتی و ثروت اولیه این کشور‌ها از طرفی و مسائل زیست محیطی و نیاز به ایجاد محیط قابل زیست از طرف دیگر سبب شده است که این کشور‌ها دست به ایجاد پروژه‌های سنگین توسعه شهری مانند احداث شهر‌های هوشمند بزنند.

 دولت‌های حوزه خلیج فارس فناوری‌های نسل بعدی را که از شهر‌های هوشمند تغذیه می‌کنند، مانند هوش مصنوعی، بلاک چین و اینترنت اشیا، در قلب چشم انداز‌های استراتژیک ملی خود قرار داده اند.

افزایش سرمایه گذاری خارجی، خرید کسب وکار‌های نوظهور تـوسط شرکـت‌های بـزرگ دنیا و سیاست‌های تسهیل گری کسب وکار در میان کشور‌های حوزه‌ی خلیج فارس بیانگر اهمیت بالای توسعه فضای استارتاپی در این مناطق است.

 کشور‌های حاشیه‌ی خلیج فارس که در گذشته به عنوان مقصد نیروی کار کم مهارت و نیمه ماهر شناخته می‌شدند با نقش آفرینی به موقع در روند‌های جهانی فناوری و نوآوری و ایجاد چشم انداز پیشتازی و رهبری آینده، راهبرد‌های توسعه جدیدی را اتخاذ کرده اند.

 این کشور‌ها اهمیت ارتباطات و تبادلات انسانی و فنی را درک کرده اند و به مرکز توسعه تبادلات فنی و انسانی تبدیل شده اند و به این ترتیب فعالیت‌ها و ابتکارات خود را به صورت گسترده در رسانه‌های جهانی ارائه داده و برندسازی کشوری می‌کنند و از این طریق تصویر جذابی از خود برای متخصصان، کارآفرینان و شرکت‌های استارتاپی ایجاد کرده اند. 

در کنار ایجاد چشم انداز و اکوسیستم جذاب، این کشور‌ها با پویایی و ایجاد تغییر در قوانین و مقررات متناسب با نیاز‌های توسعه‌ای خود، مشوق‌های متنوع اقامتی برای تامین نیروی انسانی جهانی و منطقه‌ای ایجاد کرده اند و سرمایه‌های انسانی را در سطوح مختلف مهارتی با استفاده از ابتکارات و برنامه‌های پیشروی مهاجرتی جذب می‌کنند. ارائه ویزای طلایی، ویزای سبز، ویزای اقامت بلندمدت فرهنگی، ویزای استعداد از جمله ابتکارات کشور امارات برای جذب سرمایه انسانی با کیفیت بالا است.

** مهاجرت نیروی انسانی در بخش سلامت 

با توجه به کمبود نیروی انسانی در بخش بهداشت و درمان در بسیاری از کشور‌های در حال توسعه، مهاجرت این بخش از نیروی انسانی منجر به خسارات رفاهی زیادی برای این کشور‌ها می‌شود. 

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی ۲۰۲۰، بیش از ۴۰ درصد کشور‌های عضو سازمان بهداشت جهانی کمتر از ده پزشک و بیش از ۵۵ درصد آن‌ها کمتر از چهل پرستار و ماما در هر ده هزار نفر جمعیت دارند.

** افزایش ۶۰ درصدی مهاجرت نیروی انسانی متخصص در حوزه سلامت 

مهاجرت نیروی انسانی متخصص در حوزه سلامت، پدیده‌ای جهانی است که در سالیان اخیر رشد فزاینده‌ای داشته است. به صورتی که تعداد پزشکان و پرستاران مهاجری که در کشور‌های OECD، مشغول به فعالیت هستند از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ بیش از ۶۰ درصد افزایش یافته است.

** بیش از ۳ میلیون پرستار شاغل در ۸۶ کشور جهان مهاجر هستند

بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، ۳.۲ میلیون نفر از پرستاران شاغل در ۸۶ کشور دنیا، مهاجر هستند. سهم نیروی انسانی متخصص خارجی در نظام سلامت در آمریکا ۱۷ درصد و در مجموع بریتانیا ۱۲ درصد، کشور‌های عضو اتحادیه اروپا ۱۱ درصد گزارش شده است.

** هند بیشترین نرخ مهاجرت قشر سلامت را به خود اختصاص داد 

کشور‌های درحال توسعه مهمترین مبدا بسیاری از مهاجرت‌ها در حوزه سلامت محسوب می‌شوند. به صورتی که هند بیشترین نرخ مهاجرت پزشکان و پرستاران را به خود اختصاص داده است. بر اساس شواهد موجود، بین ۲۰ تا ۵۰ درصد از فارغ التحصیلان رشته پرستاری در هند، به دنبال فرصت‌های شغلی در سایر کشور‌ها هستند تعداد پزشکان ایرانی آموزش دیده در ایران که در کشور‌های عضو OECD فعالیت می‌کنند، با استفاده از داده‌های این سازمان بیش از ده هزار نفر تخمین زده می‌شود. 

طبق سرشماری سال ۲۰۱۸ آمریکا، ۲۹ هزار نفر ایرانی در کل بخش بهداشت و درمان آمریکا فعال بوده اند که ۲۴ هزار نفر آن‌ها در مشاغل تخصصی و پنج هزار نفر آن‌ها در مشاغل مراقبتی مشغول به فعالیت بود‌ها ند. در میان آن‌ها هشت هزار نفر پزشک و جراح بوده اند که ۲۶ درصد فعالان ایرانی در بخش سلامت آمریکا را تشکیل می‌دهند.

**رتبه 21 مهاجرت پزشکان ایرانی

مهاجرت نیروی انسانی در بخش سلامت ایرانیان از نظر تعداد مهاجران فعال در بخش سلامت آمریکا در جایگاه بیست و یکم در میان مهاجران این بخش قرار دارند. همچنین از نظر نسبت پزشکان به فعالان بخش سلامت با ۲۶ درصد در جایگاه پنجم پس از پاکستان، هند، مصر و تایوان قرار دارند.

در پیمایشی که به منظور بررسی میزان تمایل به مهاجرت و عوامل موثر بر فعالیت نیروی انسانی حوزه سلامت، در تابستان ۱۴۰۱ در میان دانشجویان و شاغلان حوزه سلامت در کشور انجام شده است، تفاوت معناداری میان شاخص‌های اصلی میل و تصمیم به مهاجرت در میان شاغلان و دانشجویان وجود نداشته است ۵۴ درصد از شرکت کنندگان این پیمایش تمایل زیاد و خیلی زیاد به مهاجرت داشته اند ۲۴ درصد از افراد متمایل به مهاجرت تصمیم به مهاجرت داشته، ۶۱ درصد هنوز تصمیمی نگرفته اند و تنها ۱۲ درصد آنان تصمیم گرفته اند بمانند.

 ۹ درصد از افرادی که تصمیم به مهاجرت دارند بدین منظور اقدام عملی انجام داده اند، ۲۹ درصد برنامه ریزی کرده و ۶۲ درصد هنوز کاری انجام نداده اند ۴۱ درصد افراد حاضر بوده اند درصورت مهاجرت در مشاغل غیر تخصصی یا با تخصص پایین‌تر فعالیت کنند.

درمیان هر دو گروه شاغل و دانشجویان بخش سلامت اثر عوامل اقتصادی در تمایل به مهاجرت در صدر بوده و پس از آن عوامل شغلی رفاهی و عوامل مدیریتی حوزه سلامت قرار دارند. همچنین در میان افرادی که تصمیم به مهاجرت گرفته اند، عوامل اجتماعی بیش از عوامل فردی در تصمیم به مهاجرت آنان موثر بوده است.

 از منظر مدیران بخش سلامت نیز تاثیر شرایط کلان کشور بر مهاجرت سرمایه انسانی این حوزه بیش از تاثیر چالش‌های بخش سلامت است. همچنین ۶۸ درصد مدیران پاسخ دهنده بر این عقیده اند که مهاجرت سرمایه انسانی سلامت بسیار زیاد یا بیشتر متاثر از شرایط کلان کشور است تا چالش‌های داخلی حوزه سلامت.