باخت روسیه چه هزینه‌ای برای اروپا دارد؟

گروه جهان خبرگزاری آنا- مریم خرمائی: «جنگ اوکراین» بیست و هشت روز دیگر یکساله می‌شود، بی آنکه دورنمایی از صلح یا دست کم آتش بسی هرچند کوتاه را در طالع خود داشته باشد.

وقتی در جستجوی گزارش‌های مرتبط با بحران اوکراین، صفحات وبسایت‌های خبری را بالا و پایین می‌کنیم، مطالب با نسبتی تقریباً مساوی، یا از «پیروزی قطعی» ارتش روسیه حکایت می‌کنند یا از «شکست محتوم» آن و در حد فاصل این دو روایت متضاد، «حقیقت» واژه مرددی است که فرصتی برای حضور ندارد.

با موافقت آلمان و آمریکا، انتظار می‌رود که غرب حدود ۱۰۰ دستگاه تانک پیشرفته در اختیار اوکراین قرار دهد- اقدامی که زیر ذره بین بزرگنمایی رسانه ها، ابزاری برای تغییر معادله جنگ به نفع کی یف تعبیر می‌شود. در تاریخ ۲۲ ژانویه (۲ بهمن)، «جوزف بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در توجیه لزوم تحویل این تانک‌ها به کی یف گفته بود که قبلاً ارسال تسلیحات تهاجمی، «خط قرمز» بود، زیرا بیم آن می‌رفت که این امر منجر به تشدید تنش از سوی طرف مقابل شود که یک قدرت هسته‌ای است. 

پس در حال حاضر، چه چیز تغییر کرده که حتی «اولاف شولتس» صدراعظم محتاط آلمان هم بعد از ماه‌ها تعلل و امتناع، بالاخره راضی شد که با تحویل تانک‌های ارزشمند «لئوپارد ۲» به کی یف، از خط قرمز مسکو بگذرد؟

غرب برای اتخاذ چنین تصمیمی فقط یک توجیه دارد مبنی بر اینکه اوکراین نه تنها برای ممانعت از پیشروی، بلکه برای عقب راندن ارتش روسیه، باید به این تانک‌ها دسترسی داشته باشد چراکه در غیر این صورت، جنگ به درازا می‌کشد. به زعم اروپا و آمریکا، همه جنگ‌ها به «مصالحه» ختم می‌شود، اما تزریق سلاح به ارتش اوکراین و حتی المقدور کاهش غنائم روسیه، شرایطی را فراهم می‌کند که کی یف پشت میز مذاکره، دست برتر را داشته باشد.

اروپا و آمریکا بر این باورند که «روسیه باید شکست بخورد تا جنگ پایان یابد»، اما مسکو نظر متفاوتی دارد و می‌گوید «تا اهداف عملیات نظامی در اوکراین تأمین نشود، جنگ ادامه خواهد داشت». شکست یکی به منزله پیروزی دیگری است و با این اوصاف، «مصالحه» واژه گنگی است که فرصت خودنمایی پیدا نمی‌کند. 

با این اختلاف نظر آشکار، فاصله هر دو طرف تا میز مذاکره از محدوده سال میلادی ۲۰۲۳ فراتر می‌رود. اما به درازا کشیدن نبرد، خوش بینانه‌ترین عاقبتی است که می‌توان برای بحران اوکراین متصور شد.

«تهدید هسته ای» نقطه ثقل کارزار فشار روسیه علیه جبهه به ظاهر منسجم غرب است- تهدیدی که تا وقتی حیثیت پوتین لکه دار نشده، نیازی به عملی شدن آن نیست

شاید در میانه هیاهوی رسانه‌ها و رجزخوانی‌های سیاسیِ دو طرف درگیری، قادر به پیش بینی اینکه سرانجام چه کسی پیروز خواهد شد، نباشیم. اما، این حقیقتِ حاکم بر شخصیتِ «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه را تغییر نمی‌دهد. او مردی است که به عقیده دوست و دشمن، نه اهل عقب نشینی است و نه اهل اعتراف به اشتباه. این روایتی است که «بی بی سی» در ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۲ از پوتین ارائه می‌دهد: «برای بیش از ۲۰ سال، در حلقه نخبگان روسیه، از پوتین به عنوان فرد بَرنده یاد شده است، کسی که از بدترین شرایط جان به در برده و شکست ناپذیر است».

اروپا نگران است که مبادا پیروزی در جنگ اوکراین، دایره نفوذ پوتین را بیشتر کرده و به سایر کشور‌ها جسارت الگوبرداری از او را بدهد. اما، دشمنان رئیس جمهور روسیه باید به همان اندازه از شکست او هم بیمناک باشند. «پیروزی» برای مردی که به افسانه «شکست ناپذیری» خو گرفته، جنبه حیثیتی دارد.

«دیمیتری مدودوف» نایب رئیس شورای امنیت روسیه، حدود یک هفته پیش، دورنمای تیره‌ای از سناریوی شکست روسیه ترسیم کرد و در پیامی تلگرامی نوشت: عقب مانده‌های سیاسی تکرار می‌کنند که برای دستیابی به صلح، روسیه باید شکست بخورد. هیچ یک از آن‌ها متوجه نمی‌شود که شکست یک قدرت هسته‌ای در یک جنگ متعارف می‌تواند به یک جنگ هسته‌ای منجر شود. قدرت‌های هسته‌ای در درگیری‌های بزرگی که برای سرنوشتشان حیاتی است شکست نخورده‌اند.

«تهدید هسته ای» نقطه ثقل کارزار فشار روسیه علیه جبهه به ظاهر منسجم غرب است- تهدیدی که تا وقتی حیثیت پوتین لکه دار نشده، نیازی به عملی شدن آن نیست. اما، فعلا تا رسیدن به آستانه صبر راهبردی، روسیه می‌تواند به جای سلاح هسته ای، روی تسلیحات متعارف اما خطرناک مانند موشک ابرفراصوت «زیرکان» مانور دهد. 

ناوچه «آدمیرال گورشکوف» که از ۴ ژانویه ۲۰۲۳ خدمت رسمی در ارتش روسیه را آغاز کرد، به موشک‌های زیرکان با بُرد ۱۲۰۰ کیلومتر مجهز است و همین دو روز پیش، خدمه آن با استفاده از فناوری شبیه سازی، یک فروند از آن‌ها را با موفقیت آزمایش کردند.

وبگاه «واشنگتن اگزماینر» پیش بینی کرده که ناوچه روسی که اکنون در غرب اقیانوس اطلس مستقر است، با حرکت به سمت شرق و ورود به مدیترانه و دریای اژه، موشک‌های زیرکان را به سمت اهدافی در اوکراین نشانه خواهد گرفت. تا رسیدن به «اودسا» یا «خرسون»، هر یک از این موشک‌ها از روی سه کشور عضو ناتو شامل یونان، رومانی و بلغارستان عبور خواهد کرد. 

انتظار می‌رود که در واکنش به این اقدام روسیه، میان آن دسته از کشور‌های عضو ناتو (آمریکا و انگلیس) که طرفدار تشدید تنش با روسیه هستند و آن‌هایی (آلمان و ایتالیا) که به تعامل با روسیه باور دارند، اختلاف ایجاد شود. به این ترتیب، اتحاد جبهه غرب می‌شکند و ملت‌های آن‌ها از بیم آنکه تنش با روسیه غیرقابل کنترل شود به وحشت می‌افتند. فرض بر این است که این روند، در نهایت به کاهش کمک‌های غرب به اوکراین منجر خواهد شد.