از بی‌اثرکردن تحریم‌ها تا خودکفایی در تولید

گروه استان‌های خبرگزاری آنا- احسان عربی مفرد؛ ارزیابی و سطح‌بندی سرا‌های نوآوری به صورت سالانه توسط اداره کل سرا‌های نوآوری و براساس شاخص‌های مصوب شورای مدیریت فعالیت‌های دانش‌بنیان دانشگاه آزاد اسلامی انجام می‌شود.  

معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی به‌تازگی و براساس ارزیابی انجام شده و مصوبه بیست و سومین شورای مدیریت فعالیت‌های دانش‌بنیان، مجوز دائم چهار سرای نوآوری این دانشگاه و مجوز اولیه سرای نوآوری واحد علوم و تحقیقات را صادر کرد.

مجوزهای دائم معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی سرا‌های نوآوری «بذر‌های گلخانه‌ای» دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر مجلسی، «فولاد، زنجیره تامین و صنایع وابسته» واحد سیرجان، «کشت و تجاری‌سازی گیاهان زینتی» واحد گرگان و «گیاهان دارویی» واحد اصفهان (خوراسگان) را شامل می‌شود.

در این گزارش و در بخش نخست به بررسی و بازتاب عملکرد و فعالیت‌های سراهای نوآوری واحدهای دانشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی دارای مجوز دائم پرداخته و رموز موفقیت، کارکردها و شاخص‌های کمی، کیفی و مالی آنها بررسی می‌شود تا چرایی و چگونگی صدور مجوز دائم برای آنها تبیین شود.

سرای نوآوری بذر و نهاده‌های گلخانه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان به‌تازگی و براساس ارزیابی انجام‌شده و مصوبه بیست و سومین شورای مدیریت فعالیت‌های دانش‌بنیان، مجوز دائم فعالیت خود را از معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی دریافت کرد.

تحقیقات محققان دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان در پروژه اصلاح و تولید بذر از سال ۱۳۸۷ آغاز و از سال ۱۳۸۹ وارد فاز عملیاتی شد و حالا چند سالی است که نخستین محصولات این دانشگاه که ۹ رقم مختلف بذر هیبرید خیار گلخانه‌ای، ۷ رقم بذر هیبرید گوجه گلخانه‌ای، ۴ رقم بذر هیبرید فلفل گلخانه ای، ۲ رقم گوجه فرنگی فضای باز و یک رقم ملون فضای باز است روانه بازار شده و تلاش می‌شود تا سال آینده ارقام جدید دیگری نیز شامل بذر‌های هیبرید هندوانه، خیار فضای باز، فلفل فضای باز، بادمجان گلخانه‌ای و فضای باز و پیاز به این سبد اضافه شود.

از طرفی با هدف تأمین حداقل ۲۰ درصد نیاز کشور در فاز نخست و تولید ۲۰۰ میلیون عدد بذر، طرح توسعه بذر در دانشگاه آزاد اسلامی واحد‌های مجلسی، دهاقان و اصفهان اجرا شد.

مرداد ۹۸ بود که کلنگ طرح ملی خودکفایی بذر کشور در زمینی به مساحت ۵۱ هکتار شامل ۲۴ هکتار گلخانه، ۶ هکتار مزرعه فضای باز و دو کارخانه تولید و بسته‌بندی بذر در دانشگاه آزاد اسلامی شهر مجلسی به زمین زده شد.

این طرح، نخستین طرح جهادی دانشگاه آزاد اسلامی در سال «رونق تولید» (۱۳۹۸) بود که می‌تواند علاوه بر جلوگیری از خروج سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون دلار ارز در بخش گلخانه به خودکفایی در تولید بذر هیبرید و ایجاد امنیت غذایی نیز کمک کند. با اجرای کامل طرح در هر هکتار برای ۵۰ نفر به صورت مستقیم و ۲۰۰ نفر غیرمستقیم شغل ایجاد می‌شود.

رئیس سرای نوآوری بذر و نهاده‌های گلخانه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان با توجه به اخذ مجوز فعالیت دائم سرا در تشریح چگونگی این موفقیت، جدیدترین مأموریت‌ها و موضوع بذر‌های هیبرید به خبرنگار خبرگزاری آنا می‌گوید: «بیش از ۹۵ درصد از بذر‌های مصرفی در کشور، محصول خارج بوده که در این راستا مأموریت جدیدی توسط سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی بر عهده سرای نوآوری بذر استان اصفهان گذاشته شد.»

حمیدرضا جوانمرد می‌افزاید: «دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان در حال ایجاد شبکه‌های علمی- اجرایی است که محور آن با سرای نوآوری بذر و نهاده‌های کشاورزی خواهد بود. ابتدا سال ۹۸ همایشی در همین زمینه در استان اصفهان با گردآوری متخصصان اصلاح نباتات برگزار شد و تمام واحد‌های مجری رشته اصلاح نباتات برای حضور در این هم‌اندیشی راهی اصفهان شدند و مسئولان مراکز تحقیقاتی واحد‌های دانشگاهی و مسئولان مربوط در سازمان مرکزی هم در این همایش حضور داشتند؛ بنابراین شبکه‌ای سراسری برای حل مسئله بذر کشور شکل گرفت که محور آن با سرای نوآوری بذر استان اصفهان بود.»

** خودکفایی در ارقام بذر هیبرید در آینده نزدیک

وی با بیان اینکه اکنون پس از چند سال تلاش، سال ۱۴۰۱ سرای نوآوری بذر و نهاده‌های گلخانه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان مجوز فعالیت دائم گرفت و در ادامه با قوت به کار خود ادامه خواهد داد، درباره چشم‌انداز ایجاد فضایی برای خودکفایی بذر اظهار می‌کند: «در حیطه سرای نوآوری بذر استان اصفهان بزرگ‌ترین رسالتی که در فاز نخست رقم زده‌ایم این است که حداقل در چند سال آینده بخش قابل توجهی از نیاز کشور به بذر هیبرید گلخانه‌ای و بذر‌های صیفی‌جات در فضای باز، توسط متخصصان این دانشگاه تأمین شود.»

رئیس سرای نوآوری بذر و نهاده‌های گلخانه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان بیان می‌کند: «با توجه به رشد و گسترش گلخانه‌ها به دلیل محدودیت منابع آبی کشور و بازدهی بیشتر محصولات گلخانه‌ای، طبق پیش‌بینی وزارت جهاد کشاورزی تا سال ۱۴۰۸ سطح گلخانه‌های کشور به حدود ۷۰ هزار هکتار خواهد رسید؛ بنابراین نیاز کشور به بذر‌های گلخانه‌ای روز به روز بیشتر شده به علاوه در بحث امنیت غذایی و مقابله با تحریم‌های ظالمانه می‌تواند کمک بزرگی به کشور محسوب شود، ضمن اینکه سالانه از خروج میلیون‌ها دلار ارز از کشور جلوگیری خواهد شد.»

** چرا سرای نوآوری فولاد، زنجیره تأمین و صنایع وابسته؟

سرای نوآوری «فولاد زنجیره تأمین و صنایع وابسته» دیگر سرای دانشگاه آزاد اسلامی مستقر در سیرجان است که بهمن ۹۹ مجوزه راه‌اندازی گرفت و به‌تازگی و براساس ارزیابی انجام‌شده و مصوبه بیست و سومین شورای مدیریت فعالیت‌های دانش‌بنیان، مجوز دائم فعالیت خود را از معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی دریافت کرد.

اکنون بیش از ۲۰ درصد اعضای هیئت علمی واحد سیرجان درگیر پروژه‌های برون دانشگاهی در بخش صنعت شده‌اند در حالی که در سال ۱۳۹۶ فقط یک درصد با صنعت ارتباط داشتند. گروه کامپیوتر این دانشگاه در بخش هوشمندسازی خطوط تولید شرکت سنگ‌آهن گهر زمین برای نخستین بار، قراردادی در سه فاز منعقد کرد که فاز نخست قرارداد ۴۰۰ میلیون تومان بود. تدوین استراتژی منابع انسانی شرکت سنگ‌آهن گل گهر و عقد قرارداد ۷۰۰ میلیون تومانی گروه مکانیک دانشگاه با شرکت صنایع مس ایران از دیگر قرارداد‌های این دانشگاه با بخش صنعت بوده است.

مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان با وجود استادان متبحر و اعضای هیئت علمی توانمند، فارغ‌التحصیلان و کارآفرینان متخصص و با توجه به اینکه زنجیره برداشت تا تولید فولاد از معادن سیرجان در شرکت‌های فولادی تکمیل شده است، اتفاقات خوبی برای سرای نوآوری «فولاد زنجیره تأمین و صنایع وابسته» پیش‌بینی کرده‌اند؛ چراکه قرارداد‌های آزاد این واحد دانشگاهی از مرز ۶ میلیارد تومان عبور کرده است.

سنگ آهن و فولاد به عنوان مهم‌ترین صنایع جنوب شرق کشور در استان کرمان در طول سال‌های گذشته تحت تأثیر تحریم‌ها بوده‌اند. با توجه به تحریم‌ها امکان تهیه قطعات مورد نیاز منطقه وجود نداشت و بر همین اساس واحد دانشگاهی سیرجان توانسته تاکنون ۲۰ قطعه تحریمی و بیش از ۶۰ نوع قطعه و تجهیز مورد نیاز منطقه گل گهر را بومی‌سازی کرده و بسازد.

سرای نوآوری «فولاد زنجیره تأمین و صنایع وابسته» ارتباط بسیار مناسبی با شرکت‌های منطقه سیرجان دارد و از شرکت‌های بزرگ تولید سنگ‌آهن و فولاد مانند شرکت سنگ‌آهن گل‌گهر و گهرزمین گرفته تا شرکت‌های تولیدکننده فولاد مانند شرکت توسعه آهن و فولاد، نظم‌آوران، جهاد نصر، گهر همکار، گهر روش و... همکاری‌های مناسبی با سرا دارند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان با بیان اینکه توسعه تولید داخلی ازجمله اهداف ارائه دستاورد‌های این دانشگاه بوده است به خبرنگار خبرگزاری آنا می‌گوید: «با توجه به وجود زنجیره تأمین از سنگ آهن تا تولید فولاد در منطقه سیرجان و با تکیه بر توان علمی و پژوهشی و دارابودن زیرساخت‌های لازم به اخذ مجوز و راه‌اندازی سرای نوآوری فولاد، زنجیره تأمین و صنایع وابسته اقدام کردیم.»

وی می‌افزاید: «سرای نوآوری «فولاد، زنجیره تأمین و صنایع وابسته» همه فعالیت‌های نوآورانه و فناورانه در زمینه صنایع فولادی انجام شده و فضای تبادل، تعامل و کارآفرینی را فراهم آورده و در واقع اکوسیستمی متشکل از کسب و کار‌های دانش‌بنیان، استارت‌آپ‌ها، شتاب‌دهنده، پردیس پارک علم و فناوری و شرکت‌های نوپا را به وجود آورده و در راستای تجاری‌سازی ایده‌های کاربردی گام برمی‌دارد.»

** اجزای تشکیل‌دهنده سرای نوآوری فولاد، زنجیره تأمین و صنایع وابسته

بازرگان با بیان اینکه سرای نوآوری فولاد شامل مرکز رشد واحد فناور، شتاب‌دهنده فوأد، مرکز آموزش‌های تخصصی کوتاه مدت و کارگاه مهندسی معکوس است، عنوان می‌کند: «مرکز رشد در فضای کاملاً مجهز بالغ بر هزار و ۵۰۰ متر مربع همه امکانات مالی، مشاوره‌ای، دفاتر کار و آموزشی را در اختیار تیم‌ها، گروه‌های کاری متخصص، شرکت‌ها و افراد صاحب ایده قرار می‌دهد و اکنون بیش از ۲۲ هسته و واحد فناور و شرکت دانش‌بنیان در این مرکز مشغول فعالیت هستند.»

رئیس سرای نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان با اعلام اینکه شتاب‌دهنده «فوأد» هم در زمینه فولاد و صنایع وابسته فعال است، اضافه می‌کند که این شتاب‌دهنده از استارت‌آپ‌ها حمایت کرده و خدمات فنی، مهندسی، مدیریتی، تأمین و آموزش نیروی انسانی مورد نیاز صنایع در زمینه‌های مختلف را ارائه می‌کند. این شتاب‌دهنده به سمت کارآفرینی مبتنی بر نوآوری حرکت کرده و بستری برای انتقال تجربه از کارآفرینان و تیم‌های نوپا فراهم آورده است.»

به گفته بازرگان، مرکز آموزش‌های تخصصی کوتاه‌مدت سرای نوآوری فولاد نیز با اخذ مجوز‌های لازم از سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی، سازمان فنی و حرفه‌ای، وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، دوره‌های مورد نیاز صنایع را شناسایی، تعریف و با بالاترین کیفیت برگزار و گواهینامه معتبر مورد تأیید و قابل ترجمه را ارائه می‌کند و در این راستا تاکنون بیش از ۴۰۰ هزار نفر ساعت آموزش تخصصی در این مرکز برگزار شده است.

** طراحی و اجرای دستورالعمل‌های بومی‌سازی قطعات فولادی

وی می‌افزاید: «کارگاه مهندسی معکوس دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان در وسعتی به مساحت ۲ هزار و ۵۰۰ متر مربع با دارابودن امکانات پیشرفته، کادر مجرب و متعهد و با استفاده از روش‌های مدرن ساخت و تولید، فعالیت‌هایی ازجمله طراحی و اجرای دستورالعمل‌های بومی‌سازی قطعات فولادی و بازسازی قطعات استراتژیک، طراحی، تحلیل و ساخت انواع فن‌های سانتریفیوژ، مستندسازی و ایجاد آرشیو مدارک فنی قطعات را با تکیه بر اصول علمی و استاندارد در حوزه صنعت و معدن منطقه انجام می‌دهد.»

به گزارش آنا، عملکرد سرا‌های نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی در سال ۱۴۰۰ در راستای تحقق اهداف سند تحول و تعالی این دانشگاه و به منظور اجرای راه‌کنش ساماندهی زیست بوم نوآوری و ایجاد زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری توسعه فناوری و نوآوری، مورد ارزیابی قرار گرفته است.

این ارزیابی‌ها شامل شاخص‌های کمی، کیفی و مالی ازجمله فضای اختصاص یافته به سرا، تعداد واحد‌های فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان در راستای مأموریت تخصصی سرا، تعداد تیم‌های R&D، تعداد دوره‌های تخصصی و تفاهم‌نامه‌های منعقدشده، تعداد دانشجویان فعال در طرح پویش، تعداد قرارداد‌های سرای نوآوری با صنایع و نهاد‌های دولتی و غیردولتی و میزان جذب منابع مالی هستند.

در بخش دوم این گزارش به بررسی و بازتاب عملکرد و فعالیت‌های سراهای نوآوری «کشت و تجاری‌سازی گیاهان زینتی» واحد گرگان و «گیاهان دارویی» واحد اصفهان (خوراسگان) دارای مجوز دائم پرداخته و رموز موفقیت، کارکردها و شاخص‌های کمی، کیفی و مالی آنها بررسی می‌شود تا چرایی و چگونگی صدور مجوز دائم برای آنها تبیین خواهد شد.