۷ مجموعه تلویزیونی که با دانشجو و دانشگاه ماندگار شدند

به گزارش خبرنگار رادیو و تلویزیون خبرگزاری آنا، آنان که تجربه تحصیل در دانشگاه را داشته‌اند می‌دانند که زیست دانشجویی با همه فراز و نشیب‌هایش سرشار از اتفاقات تلخ و شیرین است. این‌گونه است که دوران دانشجویی به مقطعی ماندگار و خاطره‌ساز برای آنان تبدیل می‌شود.

این جذابیت آن قدر هست که بتواند هنرمندان فیلمساز را برای ساخت فیلم و سریال در این زمینه وسوسه کند. در این بین، تلویزیون با توجه به طیف گسترده مخاطبان خود، فرصت مناسبی برای تولید این‌گونه آثار است.

در طول این سال‌ها فیلمسازان فراوانی با تمرکز بر روی بخش‌های مختلف زندگی دانشجویی، به ساخت آثار نمایشی پرداختند، آثاری که برخی از آن‌ها به سریال‌های ماندگار و محبوب تلویزیون هم بدل شدند و در زمان پخش توانستند هم نوع نگاه مردم به دانشجویان را تغییر دهند و هم مشکلات و مصائب مربوط به این قشر تأثیرگذار را به تصویر بکشند. در این گزارش به بهانه روز دانشجو مروری بر سریال‌های دانشجویی مهم تلویزیون که در سه دهه اخیر داریم از شبکه‌های مختلف سیما پخش شدند.

در پناه تو
کارگردان: حمید لبخنده
تهیه‌کننده: منوچهر شاهسواری
بازیگران: حسن جوهرچی، لعیا زنگنه، رامین پرچمی، پارسا فیروزفر، ثریا قاسمی، ایرج راد، حبیب دهقان‌نسب
سال پخش: ۱۳۷۵
شبکه نمایش‌دهنده:۲
سریال «درپناه تو» به کارگردانی حمید لبخنده، یکی از اولین سریال‌های تاریخ تلویزیون بود که به طور خاص به قشر دانشجو می‌پرداخت. درام خوش‌ساختی که قصه آن به مثلث عشقی جذابی بین سه دانشجو می‌پرداخت. یکی از ویژگی‌های قابل توجه سریال «در پناه تو» این بود که روابط به تصویر کشیده شده در این سریال، کاملاً منطبق با حال و هوای روز‌های میانه دهه هفتاد بود و روابط اجتماعی‌ای که در آن نمایش داده می‌شد، به واقعیت جامعه آن سال‌ها بسیار شباهت داشت. سطح دغدغه دانشجوها، نحوه ارتباط آن‌ها با خانواده و جامعه، مدل ورودشان به بازار کار، مشکلاتی که برای راه‌اندازی زندگی مشترک داشتند و مواردی از این دست، همگی باعث شده بود که قشر دانشجو و سبک زندگی آن‌ها، برای مخاطبان تلویزیون (که در آن سال‌ها بخش عمده‌ای از کل کشور بودند) بسیار جذاب شود. پس از پخش این سریال «دانشجو شدن»، یکی از مزیت‌هایی بود که خیلی از نوجوان‌های آن دوران می‌خواستند به آن برسند.

روزگار جوانی
کارگردان: اصغر توسلی، شاپور قریب
تهیه‌کننده: اصغر توسلی
بازیگران: امین حیایی، بهزاد خداویسی، نصرالله رادش، کیهان ملکی، مهدی صبایی، بیوک میرزایی
سال پخش: ۱۳۷۷
شبکه نمایش‌دهنده: پنج
دو سال بعد از پخش موفق «در پناه تو» سریال دانشجویی دیگری از تلویزیون پخش شد، سریالی که آن هم در زمان پخش با استقبال خوبی مواجه شد و جزء معدود سریال‌هایی بود که فصل دوم آن نیز یک سال بعد از پخش فصل اولش تولید و پخش شد. این سریال داستان ۵ جوان دانشجو بود که در یک خانه دانشجویی با هم زندگی می‌کردند، جوانانی که چهار نفرشان از شهر‌های کوچک و بزرگ برای تحصیل به پایتخت آمده بودند و یک بچه تهرانی هم در میانشان حضور داشت.

«روزگار جوانی» هم از آن دست سریال‌هایی بود که نگاه درستی به جامعه دانشجویی و سطح دغدغه آن‌ها داشت. شاید بتوان این مجموعه را مهم‌ترین سریال دانشجویی تاریخ تتلویزیون دانست. اصغر فرهادی که این روز‌ها با ساخت فیلم‌های سینمایی برای خودش در سطح جهان اسم و رسمی به دست آورده است، نویسنده فصل اول این سریال بود، فصلی که به اعتقاد اکثر دوستداران «روزگار جوانی» بهترین فصل آن بود. این سریال بعد از پخش دو فصل در سال‌های ۷۷ و ۷۸، بار دیگر سر از تلویزیون درآورد و فصل سوم آن سال گذشته از شبکه پنج پخش شد که با اختلاف زیاد، بدترین فصل سریال خاطره‌انگیز «روزگار جوانی» بود.

دختران
کارگردان: اصغر توسلی
تهیه‌کننده: اصغر توسلی
بازیگران: آتنه فقیه نصیری، شقایق دهقان، سحر ولدبیگی، افسون افشار، زیبا بروفه، حمیرا ریاضی، نیما فلاح، رامین ناصرنصیر
سال پخش: ۱۳۷۹
شبکه نمایش دهنده: پنج
اصغر توسلی یک سال پس از اتمام سریال «روزگار جوانی» به سراغ سریال «دختران» رفت، تا شاید آن اقبالی را که در نسخه پسران دانشجو به دست آورده بود، در ورژن دخترانه آن هم به دست بیاورد. البته این دو اثر با هم تفاوت‌های عمده‌ای داشت، مهم‌ترین تفاوت آن هم این بود که شخصیت‌های داستان در خوابگاه دانشجویی بودند و بیشتر اتفاقات و سکانس‌های داخلی سریال در خوابگاه می‌گذشت. با این وجود، اما به تصویر کشیدن مشکلات دختران دانشجو سوژه جذابی بود و تماشاگر در دل آن سوژه با سختی‌های زندگی مشترک و دانشجو شدن، اتفاقاتی که در طول دوران تحصیل برای این قشر رخ می‌داد و مواردی از این دست بیش از پیش آشنا می‌شد. اگرچه سریال «دختران» به اندازه نمونه پسرانه‌اش به محبوبیت نرسید، اما چهره‌های زیادی با بازی در این اثر به شهرت رسیدند و کم‌کم ورودشان به سینما و تلویزیون سرعت گرفت.

روز‌های زندگی
کارگردان: سیروس مقدم
تهیه‌کننده: مجید اوجی
بازیگران: مجید مظفری، افسانه بایگان، کتایون ریاحی، داوود رشیدی، داریوش ارجمند، رضا بابک، حسن جوهرچی، لیلا بلوکات
سال پخش: ۱۳۷۹
شبکه نمایش دهنده: سه
«روز‌های زندگی» از آن دست سریال‌های خاص دانشجویی بود. شخصیت‌های اصلی این سریال دانشجو نبودند، اما کسانی بودند که با دانشجو جماعت سروکار داشتند و زمان‌های زیادی از کلیت سریال در فضای دانشگاهی سپری می‌شد. مجید مظفری، رضا بابک، فخرالدین صدیق شریف، اساتید دانشگاه بودند که هرروز با دانشجو‌های مختلف سروکله می‌زدند، دانشجو‌هایی که اتابک نادری، شیوا بلوریان، افشین سنگ‌چاپ و... تعدادی از بازیگران نقش‌های آن بودند.
اگرچه در این سریال ما زندگی دانشجویی و سبک تحصیل آن‌ها را از زاویه دید استاد‌ها می‌دیدیم، اما خرده‌روایت‌های مربوط به دانشجو‌های داستان، به موازات داستان اصلی پیش می‌رفت و تماشاگر به واسطه همین خرده‌روایت‌ها با سبک و سیاق زندگی دانشجویی، مدل ارتباطی بین استاد و دانشجو و مشکلات مربوط به اختلافات بین اساتید بیشتر آشنا می‌شد. یکی از ویژگی‌های سریال «روز‌های زندگی» که البته در «دختران» نیز وجود داشت، زمان پخش آن بود. این سریال در سال ۷۸ تولید شد، سالی که حوادث اجتماعی مربوط به کوی دانشگاه در آن دوران سر زبان‌ها افتاده بود و اسامی دانشگاه و دانشجو در سطح جامعه، با مفاهیم جدیدی مواجه شده بود.

پشت کنکوری‌ها
کارگردان: پریسا بخت‌آور
تهیه‌کننده: حسین مروی
بازیگران: رضا داوودنژاد، برزو ارجمند، علی صادقی، رامین ناصرنصیر، محمدرضا رضایی، سیروس گرجستانی
سال پخش: ۱۳۸۱
شبکه نمایش دهنده: پنج
سریال مناسبتی پریسا بخت‌آور که در ماه رمضان سال ۸۱ از شبکه پنج سیما پخش شد هم سریال‌های جذاب این ژانر است. اگرچه شخصیت‌های این داستان دانشجو نبودند، اما همه آن‌ها جوانانی بودند که رؤیای دانشجو شدن در سر می‌پروراندند و تمام فکر و ذکرشان این بود که از غول بی‌شاخ‌ودم کنکور عبور کنند و به دانشگاه برسند. اصغر فرهادی که پیش از این یک سریال دانشجویی دیگر را نوشته بود، یکی از ایده‌پردازان و نویسندگان اولیه این سریال ۲۵ قسمتی هم بود و در شکل‌گیری آن نقش مهمی را ایفا کرد. داستان «پشت کنکوری‌ها» داستان چهار جوان بود که در خانه‌ای قدیمی گرد هم جمع می‌شوند تا به هم برای موفقیت در کنکور کمک کنند. در میانه داستان نیز همسایه این خانه (با بازی رامین ناصر نصیر) هم که بعد از متأهل شدن برای رفتن به دانشگاه تلاش می‌کند به این گروه اضافه می‌شود تا با کمک آن‌ها کنکور را رد کند.

لیسانسه‌ها/ فوق لیسانسه‌ها
کارگردان: سروش صحت
تهیه‌کننده: رضا جودی
بازیگران: امیرحسین رستمی، هوتن شکیبا، امیر کاظمی، بیژن بنفشه‌خواه، بهنام تشکر، متین ستوده، عزت‌الله مهرآوران، کاظم سیاحی

سال پخش: ۱۳۹۵
شبکه نمایش دهنده: سه
به اعتقاد بسیاری از منتقدان تلویزیون، یکی از خوش‌ساخت‌ترین کمدی‌های چند سال اخیر سیما، سریال «لیسانسه‌ها» به کارگردانی سروش صحت است، اثری که دو فصل اول آن با همین نام و فصل سومش با نام «فوق لیسانسه‌ها» از شبکه سوم سیما پخش شد. هرچه نمونه‌های پیشین سریال‌های دانشجویی، به دوران دانشجو بودن شخصیت‌ها و قبل از آن اشاره داشت، در این اثر ما با دوران پس از اتمام دانشجویی شخصیت‌ها مواجه بودیم، یعنی ایامی که چند جوان اصلی قصه با مدرک لیسانس از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده بودند و حالا باید مشکلات مربوط به پس از اتمام تحصیل را رد می‌کردند.

یکی از شخصیت‌ها (مسعود) با مشکل بیکاری مواجه بود و برای اینکه بتواند با دختر مورد علاقه‌اش ازدواج کند، به کار ثابت نیاز داشت. یکی دیگر (حبیب) مشکل ازدواج داشت و با وجود اینکه علاقه شدیدی به تشکیل خانواده داشت، اما هر بار به دلایل مختلف موفق به انجام این کار نمی‌شد. سومین شخصیت اصلی داستان (مازیار) هم بعد از فارغ‌التحصیلی به فکر مهاجرت بود که به مرور متوجه بیماری‌اش می‌شود این مسئله نیز به مشکلات او و دوستانش اضافه می‌شود. «لیسانسه‌ها» در طی سه فصلی که از آن پخش شد، به‌خوبی حال و هوای پس از تحصیل دانشجو‌ها را به زبان طنز، نمایش داده بود، زبانی که سازنده اثر را آزاد می‌گذاشت تا با استفاده از این قالب، به خیلی از کمبود‌ها و معضلات اجتماعی مربوط به این قشر ورود کند.

بچه مهندس ۳
کارگردان: علی غفاری
بازیگران: روزبه حصاری، فرهاد قائمیان، ثریا قاسمی، سعید کریمی، اتابک نادری
«جواد جوادی» شخصیت اصلی این مجموعه چند فصلی در این فصل پا به دانشگاه امیر کبیر می‌گذارد. در همان بدو ورود طی اتفاق غیر مترقبه‌ای با مسعود و سپس قاسم که از اهالی بیرجند است آشنا می‌شود. گرچه دوستی جواد با این دو کمی دچار چالش بوده، اما رفته رفته با یکدیگر رفیق می‌شوند. هر سه دوست با هم پیمان می‌بندند که با سخت کوشی و تحصیل، نخبه شده و به راحتی جذب دانشگاه پورتلند آمریکا که محل سکونت مژگان عباسی است بشوند. آن‌ها در مقطع فوق لیسانس برای آزمایش پروژه خود وارد حریم ممنوعه شده و برایشان مشکلات عدیده امنیتی پیش می‌آورد. مشکلاتی که موجب می‌شود جواد به آینده اش و رسیدن به پورتلند نگران شود.

در ادامه ماجرا خطر‌های زیادتری دامن جواد و مسعود و قاسم را می‌گیرد. آن‌ها در این فصل برای رهایی از موانع به نوبه خود اقدام می‌کنند. تیم جهت برای رسیدن به هدف بزرگشان در چند جبهه می‌جنگند. جنگ با رقبای دانشگاه، درگیری با بازار کار و تبعیض‌ها، جنگ برای اثبات خود به مدیران و مسئولین و صاحب صنایع، مرافعه با رئیس سخت گیر و مقرراتی دانشگاه آقای توفیقی، تلاش برای برطرف کردن سوءظنی که سرگرد خوشنام به آن‌ها دارد باعث شده تا این فصل با فراز و فرود‌های متعددی مواجه شود. به‌خصوص در میانه نبرد هر سه دوست درگیر مسائل عاطفی هستند یا می‌شوند که راه را برای رسیدن به پورتلند دشوارتر می‌کند...

به جز این سریال‌ها که دانشجو بودن یا دانشجو شدن، در بطن قصه اصلی‌شان جا داشت، سریال‌های فراوان دیگری هم بودند که در میان شخصیت‌های اصلی یا فرعی آن‌ها، یک یا چند جوان دانشجو حضور داشت و بخش‌هایی از داستان‌ها در محیط دانشگاه می‌گذشت. سریال‌هایی مثل «معراجی‌ها» به کارگردانی مسعود ده‌نمکی، «پدر» و «افرا» از بهرنگ توفیقی، «باخانمان» ساخته برزو نیک‌نژاد و «یاور» ساخته سعید سلطانی برخی از این سریال‌ها بودند.