رقابت چین و آمریکا بر لبه تیغ/ کره شمالی کجای معادله است؟

گروه جهان خبرگزاری آنا- مریم خرمائی: شبه جزیره کره یک هفته بعد از دیدار سه ساعته رؤسای جمهور آمریکا و چین، آبستن حادثه است و این را می توان از جولان بمب افکن راهبردی آمریکا در آسمان منطقه حس کرد.

دقیقاً دوشنبه هفته پیش بود که «جو بایدن» پس از نخستین ملاقات چهره به چهره با «شی جینپینگ» مدعی شد که به همتای چینی الزام گفتگو با کره شمالی را یادآوری کرده تا به این ترتیب، مانع از سرگیری آزمایش‌های هسته‌ای این کشور شود.

چهار روز بعد، «کیم جونگ اون» رهبر کره شمالی نظاره گر آزمایش موفق پرتاب «هیولا» بود – موشک بالستیک قاره پیمای هواسونگ-۱۷که در بازه زمانی ۶۹ دقیقه، با رسیدن به ارتفاع ۶ هزار و ۴۱ کیلومتر، مصافت یک هزار کیلومتر را طی کرد و در دریای شرق، به فاصله کمی از سواحل ژاپن فرود آمد.

موشک کره شمالی قابلیت رسیدن به خاک ایالات متحده را دارد

این هشتمین آزمایش موشک قاره پیمای کره شمالی از شروع سال جاری میلادی (۲۲۰۲) است با یک پیام واضح از سوی رئیس کیم مبنی بر اینکه «تهدید هسته‌ای آمریکا را با سلاح اتمی پاسخ می‌دهیم».

این درحالی است که زمان شلیک این موشک، رئیس جمهور چین میهمان اجلاس سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا-پاسیفیک (APEC) به میزبانی تایلند بود تا خطاب به واشنگتن بگوید: منطقه آسیا-پاسیفیک حیاط خلوت هیچ کس نیست و نباید به محیطی برای رقابت قدرت‌های بزرگ تبدیل شود.

از نشست سه ساعته رؤسای جمهور آمریکا و چین، جز عکسِ دست دادن آن‌ها با یکدیگر و بیانیه‌های معمول با جملات قابل پیش بینی، خبر دندان گیری به رسانه‌ها راه پیدا نکرد؛ در جمع بندی گفتگوی آن‌ها درباره «کره شمالی» به عنوان یکی از محوری‌ترین موضوعات قابل مذاکره، فقط می‌توان به ادعای بایدن استناد کرد مبنی بر اینکه «به شی گفتم در صورت انجام آزمایش هسته‌ای پیونگ یانگ، آنچه را برای دفاع از آمریکا و شرکایمان لازم است، انجام می‌دهم. مشکل بتوان درباره توانایی اعمال نفوذ چین در این مقوله نظر داد حال آنکه اطمینان دارم پکن هم دنبال آن نیست که کره شمالی بیش از این درگیر اقدامات تنش زا شود».

از قول و قرار‌های پشت پره بایدن و شی چیزی نمی‌دانیم، اما اگر به این ضرب المثل باور داشته باشیم که «صدای اعمال از کلمات رساتر است»، با دنبال کردن رد «هیولا»، پیام رئیس کیم را به خوبی می‌شنویم و برای درک آن، حتی به ترجمه واضح وزارت دفاع ژاپن هم نیاز نداریم که گفته بود: این موشک می‌تواند با طی مسافت ۱۵ هزار کیلومتر، به قاره آمریکا برسد.

**کره شمالی و تحولات بین المللی

در ۲۷ فوریه ۲۰۲۲، یعنی سه روز بعد از آغاز اقدام نظامی روسیه در اوکراین، شی در نامه‌ای خطاب به کیم، درباره اهمیت و همچنین آمادگی برای توسعه روابط دوستانه در «شرایط جدید» سخن گفته بود.

اگرچه آن زمان، شی درباره ماهیت این شرایط جدید چیزی نگفت، اما در حد فاصل روز‌های ۲۲ تا ۲۵ ماه میلادی می، وقتی رهبر کره شمالی، تنها چند ساعت پس از پایان سفر بایدن به شرق آسیا، جواب سلام او را با آزمایش یک موشک قاره‌پیما داد و چند روز بعد هم، روسیه و چین، برای اولین‌بار از سال ۲۰۰۶ به این سو، قطعنامه شورای امنیت درباره افزایش تحریم‌های کره شمالی را وتو کردند، چشم‌انداز واضح‎تری از آنچه شرایط جدید می‌تواند پیش‌ِروی جامعه بین‌الملل بگذارد، به نمایش درآمد.

رای منفی روسیه و چین به افزایش تحریم های کره شمالی را می توان به منزله نقطه عطف تلقی کرد

در شرایطی که واشنگتن درپی واگذاری نقش بیشتری به دولت‌های محافظه‌کار توکیو و سئول برای مهار چین در پهنه وسیع ایندوپاسیفیک است، به نظر می‌آید که آشفته شدن اوضاع در شبه‌جزیره کره، هشداری به ژاپن و کره جنوبی است مبنی‌بر اینکه اگر دلتان ماجراجویی می‌خواهد، بهتر است حواستان جمع همسایه دیوار به دیوار باشد.

همزمان، تنش در شبه جزیره کره آن هم در شرایطی که آمریکا به فکر بازآرایش نیرو‌ها در منطقه آسیای شرقی است، موجب می شود که حواس واشنگتن از تایوان منحرف شود و توان خود را صرف حراست از سئول کند.

**زورآزمایی روی لبه تیغ

با‌‎وجوداین، تعریف چین از منافع اولیه در شبه‌جزیره کره همچنان دست‌نخورده باقی می‌ماند: اول آنکه کره شمالی نباید یک قدرت هسته‌ای مطلق باشد و اوضاع نباید به نفع آغاز رقابت تسلیحاتی در منطقه پیش برود. دوم آنکه دولت پیونگ یانگ نباید از هم بپاشد و سوم آنکه دو کره نباید با هم متحد شوند.

تصور کنید که در صورت متحد شدن دو کره، تحت نفوذ آمریکا چه قدرت عظیمی می‌تواند بیخ گوش پکن به عرصه ظهور برسد!

چین و آمریکا می‌کوشند هزینه فروپاشی هژمون خود را برای طرف مقابل سنگین‌‎تر کنند و به‌همین‌دلیل است که بیش‌ازپیش اقتصادهایشان را به یکدیگر گره می ‎زنند

پایبندی به اصل نخستِ تضمین منافع چین، این احتمال را که کره شمالی بخواهد دست به آزمایش هسته‌‎ای جدیدی بزند، کمرنگ می‌کند. اما این به معنای آن نیست که پکن از این تهدید برای بازدارندگی آمریکا استفاده نکند. فراموش نکنیم که کره شمالی شمشیری بُرنده در تقابل چین ـ آمریکا تلقی می‌شود، اما قرار نیست دست چینی‌ها را ببرد، پس هرگونه آزمایش احتمالی هم باید در چارچوب هماهنگی با پکن انجام شود.

در واقع، افزایش سطح اصطکاک میان پکن ـ واشنگتن نه در راستای انجام جنگ واقعی، بلکه برای نشان دادن پتانسیل هریک از طرفین برای رقم زدن شرایط آخرالزمانی برای جهان است. 

همزمان، چین و آمریکا به‌نوبه‌خود می‌کوشند هزینه فروپاشی هژمون خود را برای طرف مقابل سنگین‌‎تر کنند و به‌همین‌دلیل است که بیش‌ازپیش اقتصادهایشان را به یکدیگر گره می ‎زنند.

پیش از دیدار هفته گذشته رؤسای جمهور آمریکا و چین، کاخ سفید گفته بود که «اگر کره شمالی به این روند ادامه دهد، موجب افزایش حضور نظامی و امنیتی آمریکا در منطقه می‌شود و به همین دلیل، به نفع چین است که بدخواهانه‌ترین تمایلات پیونگ یانگ را مهار کند. اما تصمیم درباره این مسئله به خود پکن بستگی دارد».

اما اینکه بایدن بتواند شی را با تهدید به افزایش حضور نظامی آمریکا در منطقه تحت تاثیر قرار دهد، جای تردید دارد چراکه همین حالا هم نیرو‌های آمریکایی از کشتیرانی در تنگه تایوان گرفته تا اطراف جزایر مصنوعی مستقر در دریای چین جنوبی، به دفعات از خط قرمز پکن عبور کرده اند.