آموزش عالی با مهارت و کار بیگانه است/ بیکاری فراگیر در فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم انسانی

گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا - پروین طالبیان؛ رضا مهدی عضو هیئت علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت عتف درباره مسئله نگرانی دانش آموختگان دانشگاهی در زمینه بحث اشتغال گفت: بیکاری در همه رشته های دانشگاهی یکسان و مشابه نیست. در برخی رشته ها به ویژه علوم انسانی بیکاری و جابجایی شغلی بیشتر است.

وی افزود: دانشگاه ها به تنهایی قادر به حل مسائل جامعه نظیر اشتغال و بیکاری نیستند. مسئله بیکاری از عوامل متعددی نشأت می گیرد که فقط یکی از آنها مربوط به تحصیل و دانشگاه است. بنابراین، برای شناخت مدل بیکاری و حل ریشه ای این مسئله همه عوامل اصلی باید مد نظر قرار گیرد. یکی از این عوامل کیفیت تربیت فرزندان در خانواده هاست، اکثر خانواده ها نقش حقیقی خود را در ارتقای مهارت های نرم و سخت زندگی و کار به فرزندان خود ایفا نمی کنند. 

مهدی تصریح کرد: حتی در برخی از خانواده ها فرزندان برای انجام کوچکترین امور ساده زندگی توانایی موثر و بالفعل ندارند. به ویژه اینکه، خانواده ها کمتر مسیر شغلی و رگه شغلی گذشته خود را در اختیار فرزندان خود قرار نمی دهند و این آسیب بزرگی در مسیر شغلی و یافتن شغل مناسب است.

**مدارس کشور حافظه محور هستند 

عضو هیئت علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت عتف ادامه داد: دومین عامل مربوط به کیفیت آموزش، مدرسه است. مدارس ما عمدتاً حافظه محور بوده و اهمیت چندانی به توانایی های واقعی و موثر دانش آموزان نمی دهد و مهارت آموزی از انواع نرم و سخت آن جایگاه خاصی در مدارس ندارد.

مهدی بیان کرد: کیفیت آموزش و پژوهش در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی چهارمین عامل است. دانشگاه ها و مراکز متعدد آموزش عالی در جنبه های مختلف با مهارت و کار و بازارکار بیگانه هستند. اولاً در اغلب رشته ها و دانشگاه ها کمترین اهمیت به مهارت آموزی داده می شود. به عبارتی، کسب مهارت های نرم و سخت در ردیف آخر آموزش های دانشگاهی است. ثانیاً ارتباط دانشگاه ها با جامعه و صنعت در حداقل های ممکن بوده و مسیری برای توسعه مهارت ها و توانمندی های دانشجویان ایجاد نمی کند. ثالثاً نهادهای واسط دانشگاه، صنعت، دولت و جامعه، در اغلب دانشگاه ها یا وجود ندارد یا در صورت وجود، کارکرد موثر و اثربخش در کاریابی، مهارت افزایی و نظایر اینها ندارد. 

**عمده پژوهش های دانشگاهی بی ربط با مسائل واقعی جامعه هستند 

وی اضافه کرد: رابعاً عمدۀ پژوهش‌های دانشگاهی نیز عموماً بی ربط با مسائل واقعی جامعه و بازارکار بوده و مهارتی در راستای نیازهای شغل و شاغل ایجاد نمی کند.

** در یک دهه اخیر میلیاردها یورو سرمایه از کشور خارج شده است

مهدی گفت: کیفیت نظام تولید و اکوسیستم کسب‌وکار و اکوسیستم نوآوری از دیگر عوامل است. یکی از علائم ضعف در این اکوسیستم ها، کمبود سرمایه گذاری و منابع مالی و تسهیلات در آنهاست. در یک دهه اخیر، تقریبا سرمایه گذاری قابل توجهی در کشور انجام نشده و به همین دلیل تقریباً نرخ رشد اقتصادی هم در حد صفر بوده است. به این مسئله، اضافه کنید که در یک دهه اخیر میلیاردها یورو سرمایه ای از کشور خارج شده است. وقتی که نرخ سرمایه گذاری و نرخ رشد اقتصادی در حد صفر است، چگونه می شود شغل درست کرد و جوانان را مشغول کرد. 

عضو هیئت علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت عتف اظهار کرد: ارتباط صنایع و دانشگاه‌ها نیز همانند مسئله مهم بیکاری و اشتغال، دارای ابعاد چندگانه است. در برخی زمینه ها دانشگاه های ما ضعف دارند و از کیفیت لازم برای روابط با صنعت و جامعه و دولت برخوردار نیستند و اغلب آموزش ها و پژوهش های آنها بی ربط با مسائل و نیازهای صنعت است.

**برخی صنایع نیازی برای ارتباط با دانشگاه ها احساس نمی کنند 

مهدی اضافه کرد: در برخی زمینه ها نیز صنایع ما دارای ضعف هستند و نیازی برای ارتباط با دانشگاه ها احساس نمی کنند. به عنوان مثال، صنعت مونتاژ چه نیازی به دانش جدید که عمدتاً نزد دانشگاه هاست، دارد؟ صنعتی که واحد تحقیق و توسعه (R&D) ندارد، چگونه می تواند با مخزن دانش یعنی دانشگاه ها ارتباط بگیرد؟ یا وقتی که میزان سرمایه گذاری در صنعت پایین است (همچنان که در موضوع بیکاری عنوان شد)، چه نوآوری و کارآفرینی می خواهد اتفاق بیفتد که نیازمند دانش و دانشگاه باشد. بنابراین، ضعف ارتباط صنعت و دانشگاه، مسائلی در هر دو قطب آن (قطب صنعت و قطب دانشگاه) داشته و این دو قطب، از قدرت لازم برای جذب یکدیگر ندارند. 

وی عنوان کرد: البته، مسائل فرهنگی نیز در این ضعف دخالت دارد و این مسائل باعث می شود که هر دو قطب خود را ذی حق قملداد کند و نواقص و ایرادات را متوجه طرف مقابل کند. جامعه ما هم به علم کارآفرین و هم به صنعت کارآفرین نیاز دارد تا ارتباط صنعت و دانشگاه به معنای حقیقی کلمه اتفاق بیفتد. البته برخی دانشگاهها در برخی رشته ها ارتباط خوبی با برخی صنایع بزرگ داشته و مزایای فراوانی از این تعاملات نصیب هر دو طرف می شود.