گره کور فرش دستباف باز می‌شود؟/ سال ۱۴۰۱، سال پایان صنعت فرش دستباف خواهد بود

به گزارش گروه دیگر رسانه‌های خبرگزاری آنا، فرش دستباف تنها یک صنعت نیست بلکه هویت و تاریخ ایران را نیز با خود به همراه دارد و هرجایی از دنیا حضور داشته باشد، معرف فرهنگ و اصالت ایرانی است.

اما سال‌هاست با سیاست‌های اشتباه و بی‌توجهی به این برند ایرانی زمینه نزول و انزوای این صنعت را فراهم کرده‌اند به قدری که فعالان این بخش نیز معتقدند در صورت عدم تغییر رویه تصمیم سازان، سال ۱۴۰۱، سال پایان صنعت فرش دستباف خواهد بود.

فرش دستباف در انتظار حمایت تمام قد حاکمیت

حامد چمن‌رخ، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش ایران با اشاره به اینکه سال ۱۴۰۱ با حضور دولت جدید آغاز شد، تأکید کرد: در این سال ویروس کرونا روند نزولی به خود گرفت و به تدریج فعالیت‌های اقتصادی از سر گرفته شد.

به همین دلیل هم شرایط فرش دستباف و سایر فعالیت‌های اقتصادی بهتر و امیدها زنده شد که در سال جدید با تغییر و تحولات سیاسی، اتفاقات مثبتی برای صنعت فرش ایران رقم خواهد خورد.

وی ادامه داد: در این شرایط اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران کماکان مانند گذشته ارتباط خود را با مسئولین ذی‌ربط ادامه داد و آنها را از مشکلات و دلایل افت شدید صادرات فرش آگاه کرد.

طبیعی بود که دولت مستقر تا زمانی شناخت لازم را پیدا کرده و اعتماد دوسویه شکل گیرد، دست نگه دارد و عملاً فعالیت خاصی در این زمینه صورت نگرفت.

عضو هیئت‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش ایران تأکید کرد: در این میان مدیران با شهامتی نیز وجود دارند که بعد از گذشت چند ماه از آغاز دولت خود را پیدا کرده و شناخت کافی به اوضاع پیدا کردند؛ از این رو با برگزاری جلسات و گفتگوها بعضاً به کمک آمدند و سعی کردند شرایط را تغییر دهند.

وی معتقد است، برخی از مدیران جدید در حال جنگیدن برای تغییر قوانین مدیران دولت پیشین هستند؛ اما در برخی موارد شاهد تقابل سازمان‌های دولتی با یکدیگر برای تغییر قوانین هستیم.

به گفته چمن‌رخ، مطالبه اصلی بخش خصوصی از بانک مرکزی است که روند فعالیت خود را بر اساس قوانین و رویکردهای بانک مرکزی دولت قبل استوار کرده و سازمان‌های متولی صادرات که متوجه مشکلات و خطاهای آن شدند برای تغییر قوانین در حال جنگ هستند که این روند زمان‌بر بوده و فعالان اقتصادی را مستهلک می‌کند.

وی با بیان اینکه فرش دستباف در ضعیف‌ترین موقعیت خود پس از انقلاب قرار دارد، افزود: در صورتی که در سال ۱۴۰۱ دولت اقدام جدی در راستای تقویت فرش دستباف انجام ندهد؛ امسال سال پایان فرش دستباف خواهد بود.

این فعال حوزه فرش تأکید کرد: شرایط فرش دستباف از اخطار و هشدار گذشته است و اکنون نیاز به اقدام جدی داد. در این زمینه گفتگوهایی با رئیس‌جمهور داشته‌ایم که ایشان گفتند اگر وزیر مربوطه تائید کنند ایشان از فرش دستباف حمایت خواهد کرد.

چمن‌رخ تأکید کرد: فرش دستباف اکنون نیازمند افراد جسور با ریسک‌پذیری بالا دارد؛ چراکه در شرایط مساعدی قرار ندارد و باید اقدام عاجل، سریع و کافی با تلاش مجموعه حاکمیت در این راستا صورت گیرد.

دلیل تضعیف فرش دستباف

در این زمینه مرتضی میری، عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران و عضو دیگر هیئت‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران در گفتگو با عصر اقتصاد بر شرایط بسیار نامساعد فرش دستباف در ۵۰ سال اخیر تأکید کرد و گفت: میزان صادرات فرش دستباف به شدت کاهش پیدا کرده است و به  ۶۴ میلیون دلار در سال گذشته رسید؛ در حالی که میزان صادرات آن در دوران اوج که سال ۷۳ است، ۲میلیارد و ۳۱۲ میلیون دلار بود.

پیش از تحریم‌های اخیر یعنی سال‌های ۸۷ تا ۹۷ میانگین صادرات فرش دستباف سالانه ۴۱۶ میلیون دلار بود و پیش از تحریم ترامپ نیز به ۴۲۶ میلیون دلار رسیده بود؛ اما از سال‌های ۹۷ تا ۱۴۰۱ میزان صادرات از کمترین زمان خود یعنی میانگین سالانه ۴۱۶ میلیون دلار به ۶۴ میلیون دلار رسیده است که افت شدیدی را نشان می‌دهد.

میری به دلایل متعدد مشکلات فرش دستباف اشاره کرد و گفت: اولین و مهم‌ترین دلیل آن سیاست‌های نادرست مقررات رفع تعهد ارزی حاصل از صادرات است که این موضوع را در همان ابتدای امر به دولت وقت گوشزد کردیم و به آن توجهی نشد؛ نتیجه شرایطی است که اکنون مشاهده می‌شود.

وی توضیح داد: شرایط صادرات فرش دستباف با کالاهای صنعتی دیگر بسیار متفاوت است؛ به دلیل اینکه اساساً فرآیند بازاریابی و فروش آن زمانی آغاز می‌شود که فرش در انبارهای بازار هدف قرار گیرد. اما در کشورمان از همان ابتدای امر صادرکننده متعهد به بازگرداندن ارز حاصل از صادرات می‌شود در شرایطی که هنوز فروشی اتفاق نیفتاده و ارزی دریافت نشده است.

در واقع صادرکنندگان فرش دستباف پیش از فروش محصول خود متعهد به بازگرداندن ارز آن می‌شوند و این امکان‌پذیر نیست و فعالان صنعت فرش از این زاویه آسیب دیده‌اند.

این فعال حوزه فرش دستباف ایران تأکید کرد: پس از انقلاب ایران فرش دستباف در سه مقطع تاریخی مستقیماً توسط آمریکا مورد تحریم قرار گرفت؛ اما ما شبکه خاصی برای تنوع در بازار و انتقال ارز خود یافته بودیم که مقررات رفع تعهد ارزی این شبکه را از کار انداخت؛ چراکه بانک مرکزی تأکید بر روند بازگشت ارز به شیوه خودش را داشت و آسیب جدی به این صنعت وارد کرد.

‎وی دومین مشکل را بازگشت فرش‌های ایرانی به کشور عنوان و تصریح کرد: بر اساس تبصره ماده ۱۲۱ آیین‌نامه اجرایی قانون امور گمرکی، هر کالای که از ایران صادر شود پس از خروج از کشور در صورتی که در کشور مقصد مستعمل شده و برای تعمیر نیاز به بازگشت به کشور داشته باشد باید با پرداخت حقوق و عوارض گمرکی ترخیص شده به ایران بازگردد و در این تبصره پرداخت حقوق و عوارض فرش به ۸۰ درصد می‌رسد قطعاً توجیه اقتصادی ندارد و عملاً بازگشت آن به‌صرفه نیست. نتیجه این رویکرد انباشت فرش‌های ایرانی در بازارهای مختلف است و با توجه به اینکه اساساً فرش‌های مستعمل ایران صادر می‌شود، سامانه قدرت تشخیص مستعمل از غیر را ندارد و عملاً این تبصره گمرک برای صنعت فرش قدرت اجرایی ندارد.

به گفته میری، این قانون باعث انباشت فرش در برخی بازارهای هدف شده و ارزش فرش ایرانی را کاهش داده است؛ در حالی که می‌توانیم با بازگرداندن این فرش‌ها و ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر به بازار دیگری صادر کنیم.

وی تأکید کرد: عدم بازگشت فرش‌های مستعمل به کشور و فعالیت‌های تعمیری و مرمت بر روی آنها مشکل دیگری را ایجاد کرده که این فرش‌ها به کشورهای ترکیه و پاکستان برای مرمت برده می‌شوند و در همین راستا متخصصین در این زمینه نیز به این کشورها مهاجرت می‌کنند. در نتیجه نه تنها درآمدهای ایران را از دست می‌دهیم بلکه فرصت‌های شغلی را نیز از دست داده‌ایم.

عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران ادامه داد: در دولت گذشته توانستیم تبصره‌ای به این آیین‌نامه اضافه کنیم که مصوبه هیئت‌وزیران را هم گرفت و ابلاغ هم شد که فرش دستباف مستثنی شود؛ اما با شکایت یک فرد به دیوان عدالت اداری مصوبه رد شد و حالا باید۲ ماده قانونی یعنی ماده ۱۱۹ قانون امور گمرکی که ماده معافیت‌ها است  اصلاح  و فرش در ان قرار بگیرد و ماده ۶۵ که تشریفات ماده ۱۱۹ را عنوان می‌کند هم باید اصلاح شده و فرش در ان قرار بگیرد تا مشکل حل شود؛ اما این فرایند هم زمان‌بر است.

وی سومین مشکل را تغییر روند تمدید کارت بازرگانی دانست و گفت: با توجه به اینکه صادرکنندگان فرش دستباف در بازار تهران و شهرهای بزرگ فعالیت می‌کنند و بازارها نیز سند مالکیت یا اجاره‌نامه همراه با کد رهگیری وجود ندارد و تنها با سرقفلی افراد دهه‌هاست که فعالیت خود را ادامه می‌دهد، اکنون برای تمدید کارت بازرگانی خود به دلیل مشکلات سامانه‌ای و عدم پذیرش سطح دفتر مقررات صادرات و واردات دچار مشکل شده است و آنها عملاً از چرخه صادرات خارج شدند و این نیز باعث می‌شود، بازار فرش ایران کاهش پیدا کند.

میری چهارمین مشکل را موضوع ابریشم خواند و گفت: وزارت جهاد کشاورزی اجازه کاهش تعرفه واردات ابریشم را علیرغم مصوبه کمیسیون ماده یک در سال ۹۹ را نمی‌دهد و چون بر اساس قانون انتظار، اختیار ابریشم به وزارت جهاد کشاورزی سپرده شده است به بهانه حمایت از ابریشم‌کارهای داخلی تعرفه بالایی را برای ابریشم وارداتی وضع می‌کند، درحالی که ابریشم داخلی علیرغم اینکه کیفیت مناسب برای فرش تمام ابریشم ما را ندارد و از نظر کمیت نیز پاسخگوی نیاز نیست، تمام تولید آنها توسط تولیدکنندگان فرش استفاده می‌شود؛ اما وزارت جهاد کشاورزی با سیاست‌های حمایتی تعرفه قصد دارد از آنها حمایت کند که طبعاً سیاست درستی نیست و علاوه بر اینکه فرش قم و اصفهان را از بین خواهد برد در بلندمدت صنعت ابریشم‌کشی ایران را نیز از بین خواهد برد.

وی مشکل پنجم را احتمال بیکاری شاغلان حوزه فرش دستباف اعلام کرد و گفت: ۲ میلیون نفر شاغل در حلقه‌های گوناگون زنجیره اشتغال صنعت فرش وجود دارد که دولت ریالی برای این اشتغال هزینه نمی‌دهد و همه آن بر عهده بخش خصوصی است باید در نظر بگیرد که اگر اشتغال ۲ میلیون نفر را از دست بدهد باید برای هر یک ۵۰۰ میلیون تومان هزینه کند تا برای آنها اشتغال‌زایی کند.

عضو هیئت‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران با اشاره به ارزش بالای اشتغال در حوزه فرش، تأکید کرد: فرش متضمن بقاء اشتغال روستایی است؛ اغلب شاغلین در این حوزه از اقشار آسیب‌پذیر و روستاییان هستند که اگر شغل خود را از دست بدن به شهرها مهاجرت خواهند کرد و مشکلات عدیده‌ی امنیتی، اجتماعی و فرهنگی را برای کشور ایجاد می‌کنند. در نتیجه فرش و تداوم حیات آن می‌تواند کمک بسیاری از منظر امنیتی و اجتماعی کشور به کشود بکند که این همواره مورد غفلت قرار می‌گیرد.

وی با اشاره به تمام نکات مطرح شده در بالا تأکید کرد:  نکته بسیار مهم این است که در درجه نخست مسئولین محترم کشور به اهمیت فرش از منظر ملی، فرهنگی، اقتصادی، امنیتی و اجتماعی واقف باشند تا بتوانیم در سایه شناخت این اهمیت و اعتماد به فرش دستباف و فعالان آن بتوانیم مشکلات را در مذاکرات یکی پس از دیگری از پیش رو برداریم.

فرش در موزه‌ها

با توجه به حجم عظیم مشکلات پیش روی صنعت فرش دستباف ایران که کالایی فرهنگی و صنعتی برای کشور محسوب می‌شود؛ در صورت عدم توجه مسئولان به این مهم و رفع موانع پیش روی تولید و صادرات این محصول این صنعت از بیش از پیش رو به افول رفته و به مرور زمان شاهد حضور فرش دستباف ایران در موزه‌ها خواهیم بود.

منیع: عصر اقتصاد

انتهای پیام/۴۱۲۹/