بازدید میهمانان خارجی جشنواره فجر از دارالفنون و کاخ گلستان/ ایوبی: زیباترین تصویر را از ایران مخابره می‌کنیم

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، پس از بازدید از بخش‌های مختلف مدرسه دارالفنون که با حضور سید رضا میرکریمی، علیرضا تابش، رضا کیانیان، مازیار میری، سید احمد محیط طباطبایی و سیف الله صمدیان انجام شد، محیط طباطبایی در مورد تاریخچه «دارالفنون» گفت: «این مکان یادآور بخش مهمی از تاریخ و تحولات ایران است. تهران پس از آنکه پایتخت شد به 5 منطقه که یکی از آنها منطقه دولت بود، تقسیم شد. مدرسه دارالفنون در محله دولتی شهر قرار دارد. پس از جنگ‌های ایران و روس عباس میرزا متوجه شد که جوانان ایرانی احتیاج به آموختن علوم روز دارند بنابراین پلی تکنیک یا مدرسه‌ای برای آموزش علوم جدید باز شد.»

قبل از ژاپن و برای اولین بار در ایران

وی افزود: «مهم این بود که چنین مدرسه‌ای قبل از ژاپن و برای اولین بار در ایران احداث شده بود. ابتدا قرار در دولت محمدشاه با فرانسوی‌ها بسته شد و آنها کتاب و معلم‌ها را به ایران فرستادند و بعد از محمدشاه در دولت ناصرالدین شاه به همت امیرکبیر ادامه پیدا کرد.»

وی ادامه داد: «کسانی که در اینجا درس می‌خواندند از طبقه شاهزادگان بودند. برای ساخت این مدرسه امیرکبیر به یک فارغ التحصیل معماری که به اروپا رفته بود سفارش داد و او اینجا را بر اساس معماری انگلستان ساخت. معمار سازنده‌اش شخصی بود به نام معمارباشی، همان کسی که کاخ گلستان را ساخت.»

محیط طباطبایی در ادامه توضیح داد: «در این مدرسه نه فقط آزمایشگاه فیزیک و شیمی و کارگاه‌های مختلف بلکه عکاسخانه و سالن نمایش در ضلع جنوبی آن ساخته شد و در واقع در جایی که الان ما قرار گرفته‌ایم تولد عکاسی و بعدها تولد سینما در ایران اتفاق افتاده است. سینما وقتی وارد ایران شد در جایی از کاخ گلستان به عنوان استودیو مظفری شکل گرفت و تا 80 سال به فعالیت خودش ادامه داد.»

وی افزود: «رشته‌هایی را در اینجا می‌خواندند که به ارتش کمک می‌کرد و رشته‌هایی مثل نقاشی و... نیز در اینجا تدریس می‌شد. در زمانی که انقلاب مشروطه رخ داد جایی که نشان داد انقلاب شده مدرسه دارالفنون بود. زیرا پس از آن مردم از تمام اقشار می‌توانستند وارد مدرسه شوند و عصر طلایی دارالفنون از این زمان شروع شد و تمام شخصیت‌های معروف تاریخی از 1906 تا 1926 میلادی در این مدرسه درس خواندند.»

این پژوهشگر در ادامه بیان کرد: «در دوره رضا شاه این مدرسه دوباره و بر اساس فرم ویژه‌ای که نگاهی به مدارس روسی داشت، توسط مارکوف ساخته شد و تدریس پزشکی نوین به صورت مدرسه طب در اینجا شروع شد و بعد مدرسه حقوق توسط مشیرالدوله پیرنیا تشکیل شد و زمانی که در سال 1934 دانشگاه تهران تشکیل شد، این مدارس به دانشگاه تهران منتقل شد.»

وی ادامه داد: «در ضلع شمالی این مدرسه فضای بازی بود که در دوران اول مدرسه محل مشق نظامی بود و در دوره رضا شاه تبدیل به مدرسه‌ای برای رشته‌های ورزشی شد و مدرسه دارالفنون در این دوره از لحاظ شخصیت در ایران اول بود. پس وقتی به عقب برگردیم می‌ببنیم از دوره ناصرالدین شاه عکاسی، نقاشی و سینما از دارالفنون شروع شده است.»

ناصرخسرو اولین خیابان جدید در تهران

وی در ادامه گفت: «خیابانی که از آن وارد مدرسه شدیم خیابان ناصر خسرو اولین خیابان جدید در تهران است که نامش در ابتدا خیابان ناصری بود. دارالفنون به حیات خودش تا 1977 میلادی ادامه می دهد و سپس بعد از انقلاب به دلیل تغییر شرایط آموزشی فعالیت آن تغییر می‌کند. مرمت و بازسازی این مدرسه از چند سال پیش شروع شد و در حال حاضر بحث موزه شدن آن مطرح است.»

محیط طباطبایی در ادامه گفت: «برای تماشای دو فیلم کوتاه درباره این محل و مجموعه گلستان به داخل سالنی می‌رویم که در سال 1934 مهم‌ترین کنگره ادبی در ایران با عنوان «کنگره هزاره فردوسی توسی» در این سالن برگزار شده که کریستین سن ایران‌شناس بزرگ در آن حضور داشته است.»

پس از ورود به سالن مذکور در ابتدا فیلم کوتاهی بسیار قدیمی درباره مدرسه دارلفنون به نمایش در آمد و پس از آن رضا کیانیان روی سن رفت و گفت: «مجدد سلام می‌کنم و آمدن شما به این مدرسه پر از خاطره برای ایرانی‌ها را خوشامد می‌گویم و همین جا تشکر می‌کنم از آقای حافظی مدیر و رئیس دارالفنون که این شرایط را فراهم کردند تا شما بتوانید بیایید و این مدرسه را ببینید.»

وی ادامه داد: «من هم که اینجا آمده‌ام خوشحالم که بگویم مهماندار شما و در واقع صاحبخانه هستم و حالا می‌خواهم که از دبیر محترم جشنواره دعوت کنم که بیاید و برای شما صحبت کند و بعد دیگری را با هم ببینیم.»

یک شبکه اجتماعی طراحی کردیم

در ادامه رضا میرکریمی دبیر جشنواره گفت: «سلام. من تلاش می کنم که خیلی کم صحبت کنم. خیلی خوشحالم که امروز با هم در یک مکان تاریخی هستیم که برای ما ایرانی‌ها خیلی خاطره انگیز است. ما اینجا یک حضور سمبلیک داریم. بخشی را امسال به جشنواره اضافه کرده‌ایم که در این بخش فیلمسازان جوان از سراسر ایران و کشورهای همسایه دعوت شده و در آن حضور دارند.»

وی ادامه داد: «ما امسال پذیرای 110 نفر از هندوستان بودیم که الان اینجا حضور دارند و برای آنها ورک شاپ‌های خوبی با کارگردان‌های برجسته برگزار کردیم. معمولا در کشورهای خارجی به چنین اردوی آموزشی talent campus می‌گویند. ما یک اسم ایرانی برای آن انتخاب کردیم و اسمش را گذاشتیم دارالفنون، نام همین جایی که در آن هستیم، اولین مدرسه‌ای که علوم و فنون مدرن را در آن آموزش می‌دادند.»

میرکریمی در ادامه بیان کرد: «دوست دارم رابطه‌مان با این فیلمسازان جوانی که در این جشنواره شرکت کردند ادامه داشته باشد به همین منظور یک شبکه اجتماعی طراحی کردیم که از امروز شروع به کار می‌کند. با این شبکه اجتماعی دوستان حاضر در دارالفنون می‌توانند همچنان با هم در ارتباط باشند و تجربیات خود را با هم در میان بگذارند. در طول سال هم می‌توانیم برایشان برنامه‌های آموزشی داشته باشیم.»

دبیر جشنواره جهانی فجر اذعان داشت: «سینمای ایران یک سینمای قدرتمند است و در منطقه جزو بهترین‌هاست و وظیفه دارد که به کشورهای همسایه خود و کشورهای خاورمیانه و آسیای میانه که به سینمای ایران علاقمند هستند کمک کند.»

وی در ادامه گفت: «از اینجا می‌خواهیم به یک کاخ قدیمی برویم اما قبل از آن یک فیلم کوتاه که البته خیلی هم قدیمی است راجع به آن کاخ می‌بینیم. از همه شما ممنونم که به ایران آمدید و اگر در جشنواره با کمبودی مواجه شدید از شما عذرخواهی می‌کنم.»

پس از آن دارالفنون میهمانان خارجی جشنواره پیاده از دارالفنون به سمت کاخ گلستان به راه افتادند. عبور از خیابان‌های ناصرخسرو و باب همایون و بناهای قدیمی این خیابان برای آنها بسیار جذاب بود و مشغول عکس گرفتن از آن شدند. در میانه راه حجت‌الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی نیز به مجموعه میهمانان پیوست و با آنها همراه شد.

تنها میراث جهانی در تهران

پس از رسیدن به مجموعه کاخ گلستان سید احمد محیط طباطبایی توضیحاتی در مورد این کاخ تاریخی ارائه داد و گفت: «ما در کاخ گلستان هستیم. یک مجموعه کاخ سلطنتی، تنها مجموعه در شهر تهران که از میراث جهانی است. این محلی که ما در آن هستیم از زمان صفویه یعنی 400 سال پیش تا الان محل حاکم‌نشین شهر تهران بوده و اسمش باغ گلستان بوده است.»

وی ادامه داد: «4 ویژگی باعث شده که این مجموعه ثبت جهانی شود. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های کاخ گلستان این است که از زمانی که تهران پایتخت شد یعنی زمانی که حدود 220 سال قبل آغامحمدخان بر روی تختی که روی ایوان کاخ می‌بینید تهران را به عنوان پایتخت معرفی کرد و الان دو قرن است که تهران پایتخت است، تمام اشیای آن که بیش از 190 هزار سال قدمت دارند، همه متعلق به این کاخ و حاکمان این کاخ است در حالی که مجموعه‌های سلطنتی در اروپا و آسیا همه در انقلاب‌ها آثارشان را از دست دادند اما کاخ گلستان با اینکه چند انقلاب را گذرانده اما آثارش همچنان باقی مانده است.»

وی افزود: «دومین ویژگی کاخ گلستان این است که مجموعه عکاسخانه یعنی آلبوم‌خانه آن بعد از وینزر در انگلستان دومین در حهان است. در این مجموعه بیش از 15000 شیشه نگاتیو و بیش از 20000 عکس تاریخی وجود دارد. یکی از دیگر ویژگی‌های کاخ کتابخانه سلطنتی آن است که از بیش از 4000 سال پیش از صفویه اینجاست و چهارمین ویژگی کاخ گلستان این است که یک کاخی در این مجموعه با نام شمس‌العماره وجود دارد که این کاخ بعد از بازگشت ناصرالدین شاه از اروپا و به تقیلد از کاخ‌های اروپایی ساخته شد. همیشه کاخ‌ها در حصار هستند این تنها کاخی است که دیوارش با خیابان مشترک است.»

این پژوهشگر افزود: «یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های کاخ گلستان که مربوط به هنرمندان است این است که در این کاخ 50 سال شخصی به نام ناصرالدین شاه زندگی می‌کرد که او قبل از اینکه سیاست‌مدار باشد، آرتیست بود و کاری متفاوت کرد. او اینجا را به مرکز آثار هنری تبدیل کرد، مکتب هنر تهران. در کاخ گلستان آثاری تولید می‌شد برای خانه‌های خارج از کاخ پس جدا از هنرهایی مثل خوشنویسی که در اینجا بود، عکاسی و سینما نیز در اینجا وجود داشت. عکاسی و سینما از اینجا آغاز شد و در واقع در ایران بیش از 100 سال سابقه سینما وجود دارد.»

وی ادامه داد: «در اینجا از تمامی هنرهای مختلف جهان از ژاپن، چین، فرانسه، انگلستان و همه کشورهای قرن 19 جهان آثار هنری وجود دارد، یعنی هم تولید هنر می‌شد و هم دروازه ورود آثار هنری بود و معمار باشی مدرسه دارالفنون همان کسی است که این کاخ را هم ساخته است.»

پس از پایان توضیحات محیط طباطبایی میهمانان از کاخ دیدن کردند و پس از آن برای حضور ضیافت سازمان سینمایی به محوطه کاخ آمدند.

ما داریم زیباترین تصویر را از اینجا مخابره می‌کنیم

در ابتدای ضیافت شام، امیر اسفندیاری ضمن خیر مقدم به میهمانان از حجت الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی دعوت کرد تا چند کلمه‌ای سخن بگوید. ایوبی گفت: «عرض سلام دارم و شب به‌خیر خدمت همه شما و فکر می‌کنم که الان بعد از یک روز پرتلاش و خسته تنها چیزی که به شما نمی‌چسبد همین سخنرانی باشد. اما وظیفه دارم که به شما خیر مقدم بگویم به کشور ایران در این هوای خوب و در این مکان خوب. امیدوارم که اقامت شما اقامت بسیار خوبی باشد.»

وی ادامه داد: «البته همه باید بسیار خوشحال باشیم از اینکه در دنیایی که متاسفانه در بخش‌های بزرگی از آن تصاویری که مخابره می‌شود تصاویر خشونت، ترس و نگرانی است، ما داریم زیباترین تصویر را از اینجا مخابره می‌کنیم، تصویر گفت‌وگو، کنار هم نشستن و با زبان زیبای سینما با هم حرف زدن.»

ایوبی افزود: «شما شاید قبلا ایران را به خط، فرش و مینیاتور ایرانی می‌شناختید که همه اینها بخش‌های جدایی‌ناپذیری از فرهنگ و تمدن چندهزار ساله ایران است، ولی فکر می‌کنم امروز یک از ویژگی‌های ایران، هنر سینما و صنعت سینما است. شاید در مورد سینمای ایران و تفاوتش با سینماهای دیگر باید گفت شما آثار فرش و مینیاتور و چندهزار سال هنر و بیش از 5 هزار دیوان شعر را در سینمای ایران می‌توانید ببینید.»

بشر امروز به گفت‌وگو کردن نیازمند است

وی بیان کرد: «راه حل ما و شما که امروز در جشنواره فجر در اینجا جمع شده‌ایم برای دنیا این است که زبان هنر، زبان گفت‌وگو و زبان سینما و مکان‌هایی برای همدیگر را دیدن و گفت‌وگو کردن راه حل بسیار مناسبی است برای بشر امروز که شدیدا به آن نیازمند است.»

رئیس سازمان سینمایی در ادامه از کمبودهای احتمالی عذرخواهی کرد و گفت: «از همه کمبودهای احتمالی که حتما در مهمانی و پذیرایی از شما وجود دارد، عذرخواهی می‌کنم و امیدوارم که ما را ببخشید و تشکر ویژه می‌کنم از دست‌اندرکاران جشنواره به ویژه دبیر جشنواره آقای میرکریمی که از هنرمندان و سینماگران برجسته ایران است.»

وی ادامه داد: «شما که خبرهای ایران را دنبال می‌کنید اگر می‌خواهید تفاوت ایران امروز با چند سال قبل را در یک جمله توضیح دهم مهم‌ترین تفاوت این است که امروز اهالی سینما و هنرمندان برجسته ایرانی خودشان همه کارهای هنری و سینمایی‌شان را به دست گرفته‌اند.»

ایوبی افزود: «به کشور ایران، کشور عمر خیام، سعدی، حافظ و مولانا خوش آمدید. امیدوارم حالا که همه شرایط برای کار، تولید و خلاقیت و ایجاد آثار سینمایی خوب در دنیا فراهم است همه بتوانیم بهترین کارها را تولید کنیم. همان‌گونه که خیام می گوید: اکنون که گل سعادتت پربار است / دست تو ز جام می چرا بیکار است / می خور که زمانه دشمنی قدار است / دریافتن روزی چنین دشوار است.»

وی پس از ترجمه این شعر توسط مترجم و بیان اینکه این یک آزمونی است از مترجم، گفت: «البته شما آب‌تان را بنوشید و کارهای خوب تولید کنید.»

چشمان زیبای ایرانیان

پس از آن الکساندر سوکوروف توسط امیر اسفندیاری به عنوان یکی از مشهورترین سینماگران و داور برجسته جشنواره دعوت شد تا چند کلمه‌ای سخن بگوید. سوکوروف گفت: «دوستان عزیز می‌خواهم خیلی تشکر کنم که این جشنواره به من چنین امکانی را داد که با چشمان خودم بتوانم ایران را ببینم و به چشمان زیبای ایرانیان نگاه کنم و احساسات خوبی داشته باشم.»

این ضیافت با حضور حجت الله ایوبی، سید رضا میرکریمی، علیرضا تابش، جلیل اکبری صحت، حبیب ایل بیگی، رضا کیانیان، جعفر صانعی مقدم، وحید اسفندیاری، امیر اسفندیاری، غلامرضا موسوی، فرشته طائرپور، مجی مظفری، نیکی مظفری، منوچهر شاهسواری، کامران ملکی، نرگس آبیار، محمدحسین قاسمی، سیروس سلیمی و... برگزار شد.