حیوان آزاری؛ ضعف‌های فرهنگی وخلاهای قانونی/ از ضربه های پتک بر سر الاغ تا کشتن 20 قلاده سگ

اگر چه هنوز هم هیچ کس پاسخ روشنی به علت این ماجرا نداده است. مسئولان دام پزشکی لرستان علت این ماجرا را ناشی از ازدحام بازدیدکنندگان عنوان کرده اندکه منجر به استرس گوزن زرد شده و به دنبال آن حیوان خود را به فنس باغ‌وحش کوبیده و گردنش شکسته است. این پاسخ اولیه مسئولان مرتبط به علت مرگ این حیوان زیبا بوده است و البته اما و اگرها و دلایل دیگر. آخرین خبر نیز حکایت از کشته شدن 20 قلاده سگ در منطقه ائل باغی تبریز دارد که توسط افراد ناشناس و از طریق گوشت های آلوده جان داده اند.

این شرایط اسفناک در حالی است که به گفته یک فعال حقوق حیوانات ، نبود قانون مشخص، نداشتن تعادل روحی و روانی برخی از افراد و جدی نگرفتن اقدام و جرم این گونه اشخاص توسط مسئولان منجر به وقوع چنین اتفاقاتی شده است. «نظری» با بیان این که بدون تردید بروز چنین صحنه های ناگواری بیش از آن است که ما در صفحه های مجازی می بینیم، افزود: بدون تردید از این پس هم با توجه به نگرانی خاطیان از مجازات شدن، این گونه حیوان آزاری های ناراحت کننده در خفا یا با مراقبت بیشتری انجام می گیرد. وی با تاکید بر ضرورت برخورد جدی و قانونی با متخلفان حیوان آزاری ادامه داد: برخورد جدی با یک نمونه و مجازات خاطیان عاملی بازدارنده است و باعث می شود افراد دیگر درباره عواقب کار خود بیشتر تامل کنند و به دنبال آن بروز چنین اتفاق هایی کاهش پیدا کند. به خصوص آن که این افراد حتی به حیوانات بی آزار هم رحم نمی کنند. از این رو لازم است تا خاطیان مورد ارزیابی روحی و روانی قرار گیرند . چه بسا برخی از افراد که دست به جنایات بزرگ یا قتل انسان می زنند روزی از همین نقطه شروع کرده اند که لذت بردن از زجر کشیدن یک حیوان را این گونه با شادی نگاه می کنند و حتی از آن فیلم و عکس می گیرند. وی افزود: متاسفانه نبود قانون برای مجازات افرادی که اقدام به آزار حیوانات می کنند باعث شده این افراد نگران عاقبت کار نباشند.

این درحالی است که در بسیاری از کشورها در این زمینه قانون وجود دارد و کشتن و آزار حیوانات بدون دلیل و توجیه منطقی جرم محسوب می‌شود.این فعال حقوق حیوانات فرهنگ سازی را عامل تاثیرگذار دیگری برای کاهش وقوع چنین ماجراهای دردناکی دانست و گفت: باید ضمن فرهنگ سازی در بین مردم ، آن ها را درباره دستگاه های مسئول در این زمینه آگاه کرد تا بدانند در زمان برخورد با موارد حیوان آزاری گزارش های خود را باید به کجا اعلام کنند.

به گفته یک کارشناس حقوقی و وکیل دادگستری موضوع تعیین مجازات حیوان‌آزاری در فصل بیست‌وششم بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی با عنوان «احراق و تخریب و اتلاف اموال و حیوانات» آمده است.محمود عصاره با اشاره به ماده ٦٧٩ این قانون گفت: «هرکس به عمد و بدون ضرورت حیوان حلال‌گوشت متعلق به دیگری یا حیوانی را که شکار آن ها توسط دولت ممنوع اعلام شده است، بکشد یا مسموم یا تلف یا ناقص کند، به حبس از 91 روز تا شش‌ ماه یا جزای نقدی از یک میلیون‌ و ‌500 هزار ریال تا سه میلیون ریال محکوم می شود». وی ادامه داد: صرف نظر از این که در قانون از واژه "حیوان حلال‌گوشت" نام برده شده است اما گنجاندن همین ماده در قانون نشان دهنده حساسیت قانون گذار به حقوق حیوانات بوده است اگر چه به نظر می رسد میزان حبس یا جزای نقدی تعیین شده در قانون با توجه به حوادثی که چند سالی است منتشر می شود و اذهان عمومی و علاقه مندان به حیوانات را نگران می کند بازدارنده نیست و نیاز به بازنگری دارد. وی ادامه داد: علاوه بر این فرهنگ سازی و توجه دادن مردم به مبانی غنی اسلامی و تاکیداتی که بزرگان دین نسبت به رعایت حقوق حیوانات کرده اند نیز راهکار دیگری است که باید به آن توجه کرد. این حقوقدان افزود: بدون تردید اگر این فرموده امام علی (ع) را که« از مثله‌کردن حیوانات بپرهیزید حتی اگر سگ هار باشد» به باوری همگانی تبدیل شود دیگر با چنین وضعیت اسفناکی در برخورد با حیوانات روبه رو نخواهیم شد.

اگر چه به نظر می رسد ماجراهای رخ داده درباره آزار حیوانات طی سال های اخیر افزایش داشته است اما سرپرست دفتر آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست معتقد است که تعداد حیوان آزاری ها نه تنها بیشتر از گذشته نشده بلکه کمتر هم شده است اما به دلیل امکانات نرم افزاری وشبکه های اجتماعی و وجود گوشی های همراه و هوشمند که به سهولت در دسترس همگان قرار گرفته است و همچنین شبکه های تلگرام ، اینستاگرام و فیس بوک، در شرایط کنونی امکان بیشتری به وجود آمده تا اتفاقاتی که در گوشه و کنار کشور رخ می دهد به سرعت رسانه ای شود و در اختیار بقیه قرار بگیرد. محمد درویش در گفت وگو با خراسان گفت: به جرات می گویم که الان میزان سواد محیط زیستی و حساسیت مردم درباره ملاحظات محیط زیستی افزایش چشم گیر و امید بخشی داشته و مردم خیلی بیشتر از یکی دو دهه قبل حواس شان به حمایت از حقوق حیوانات و ملاحظات محیط زیستی است.وی ادامه داد: ما متاسفانه در زمینه حقوق حیوانات به خصوص حیوانات شهری و خانگی و بی صاحب، لکنت های جدی حقوقی و قانونی داریم و یا حتی می توان گفت اصلا قانونی دراین خصوص نداریم. به عبارتی اصولا در قوانین کشور برای کسانی که با سگ ها وگربه ها رفتار ناشایستی می کنند ، مجازاتی دیده نشده است. به همین دلیل رئیس سازمان محیط زیست اخیرا نامه ای به معاونت اول رئیس جمهور نوشت و درخواست کرد که دولت لایحه ای را به این منظور تهیه و به مجلس شورای اسلامی ارائه کند. در عین حال تا زمانی که لایحه تهیه و به مجلس ارائه شود تلاش خانم ابتکار این است که ما بتوانیم دستورالعملی را از طریق هیئت دولت تصویب کنیم و از طریق وزارت کشور به شهرداری ها که متولی رسیدگی به حیوانات شهری است ابلاغ کنیم تا کسانی که با این حیوانات بدرفتاری می کنند به صورت بازدارنده با آن ها برخورد جدی تر شود.وی توضیح داد: رئیس سازمان محیط زیست پیش نویس این لایحه را اول اسفند سال 94 به معاون اول رئیس جمهور دادند و آقای جهانگیری طی نامه ای دستور دادند که این مسئله در کمیسیون دولت مطرح شود. این لایحه هم اکنون در حال بررسی در کمیسیون های دولت است. پس از تصویب در این مرحله سه ماه فرصت داریم تا پیشنهادهای فعالان حقوق حیوانات را ارائه بدهیم و سپس آن را در قالب یک لایحه به مجلس ارائه کنیم.درویش ادامه داد: از آن جا که این روند ممکن است مدتی زمان ببرد در تلاش هستیم تا با سرعت بیشتری یک تبصره ، مصوبه و یا دستورالعمل اجرایی از طریق هیئت دولت تصویب کنیم و از طریق وزارت کشور به شهرداری ها ابلاغ کنیم تا وضعیت کنونی سامان پیدا کند.وی درباره علت بروز رفتارهای نامناسب و غیر انسانی با حیوانات اظهار کرد:در برخی موارد، علت این رفتارها کاملا در اثر یک حادثه هیجانی بوده است اما در موارد دیگر بروز چنین رفتارهایی، نشان دهنده ناراحتی های جدی روانی افراد بوده است.درویش فرهنگ سازی بین مردم را راهکار موثری برای جلوگیری از این شرایط برشمرد و گفت: ما باید از نخبگان بخواهیم به موضوع رفتار با حیوانات توجه جدی تری کنند. از علما بخواهیم که در نماز جمعه درباره این اتفاقات صحبت کنند ، از کارگردان ها و هنر پیشه های مشهور سینما بخواهیم که در آثار خود به این موضوع بپردازند و در نهایت ما باید سواد محیط زیستی و فرهنگ زیستن مردم را تغییر بدهیم. وی به اقدامات سازمان محیط زیست در این خصوص اشاره کرد و گفت: در این زمینه کارگروهی را با حضور هنرمندان نام آور سینما و همچنین تئاتر کشور تشکیل داده ایم و مرتب با آن ها جلسه می گذاریم . سمینارهای آموزشی برای نویسندگان، فیلم سازان و سریال سازهای تلویزیونی برگزار کردیم . همچنین جلساتی را با صدا و سیما داریم و از طریق آیت ا... لاریجانی در حال تلاش هستیم که این ملاحظات قانونی به صورت جدی تر وارد قوه قضاییه شود. ضمن آن که از طریق لایحه ای که تصویب خواهیم کرد سعی می شود لکنت های حقوقی هم به موازات این گونه ماجراها حل شود.سرپرست دفتر آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست درباره حیوانات ولگرد یا آن ها که به بیماری مبتلا هستند نیز اظهار کرد:در دستورالعملی که دفتر صید و شکار سازمان محیط زیست منتشر کرده آمده است حیواناتی که دچار بیماری های خطرناک هستند باید شناسایی و به شکلی اخلاقی معدوم شوند درغیر این صورت بقیه حیواناتی که بیماری خطرناکی ندارند باید عقیم شوند و بتوانند به زندگی خودشان ادامه بدهند. درویش با بیان این که کشورهای دیگر هم با همین روش با این گونه حیوانات رفتار می کنند افزود: در دیگر کشورها نیز تلاش شده درباره حفظ حرمت حیوانات فرهنگ سازی شود.وی افزود: بر اساس این دستورالعمل که توسط دفتر صید و شکار سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و منتشر شده است تکالیفی برای مقابله با سگ ها و تمام حیوانات بی‌صاحب که در محیط های شهری تردد می کنند مشخص شده است.وی تاکید کرد: ما باید با روش‌های اخلاقی به سمت عقیم‌سازی سگ‌ها و شناسایی حیوانات مبتلا به بیماری پیش برویم تا جمعیت آن ها قابل کنترل باشد.