تولید دانش‌بیان و اشتغال؛ چالش‌ها، چشم‌اندازها و آسیب‌پذیری‌ها

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، احسان رضایی کارشناس اقتصاد راهبردی نوشت: از حیاتی ترین ابزارهایی که به حکومت گران که به امور ظاهری و شکلی و تبلیغاتی اهمیت بیشتری می دهند و برای پرهیز از کارهای نمایشی، نیاز به مفهوم پردازی و تعریف دقیق و روشن از مفاهیم کلیدی دانایی محور و تولید دانش بنیان داریم.

دانایی محوری مطلقا در برابر نادانایی محوری یا جهل محوری قرار ندارد وجه تصمیه این مفهوم این است که از نقطه عطف ظهور انقلاب در میکروالکترونیک و فناوری اطلاعات یک دگرگونی بنیادی در کارکرد نوآوری های فناورانه پدیدار شده است و آن دگرگونی بنیادی هم به این اعتبار موضوعیت پیدا می کند که تا قبل از نقطه عطف موج سوم انقلاب صنعتی، نوآوری های فناورانه عمدتا جایگزین دست و بازوی انسان ها می شدند اما در اثر انقلاب دانایی، نوآوری های فناورانه جایگزین مغز انسان ها می شود. تولید دانش بنیان، تولید متعلق به موج سوم انقلاب صنعتی و پس از آن نوآوری های فناورانه می باشد.

ویژگی ها و تعریف مفهوم دانایی محوری و تولید دانش بنیان:

ویژگی انقلاب دانایی اول؛ بازدهی ها صعودی می شود و دوم؛ همه عرصه های حیات جمعی را تحت تاثیر قرار می دهد و حرکت به آن سمت هم، نیروی محرکه ای در همه عرصه های حیات جمعی می طلبد.

{مانوئل کاستلز، در کتاب عصر اطلاعات؛ اقتصاد، جامعه و فرهنگ(ظهور جامعه شبکه ای) تصریح می کند چون توهم و سوءتفاهم و دلبستگی های غیر متعارف در کشورهای درحال توسعه در موج های اول و دوم انقلاب صنعتی، گرفتاری ها و آشفتگی های پرشماری را پدیدار کرده بود، فکر می کردید که صنعتی شدن به معنای جابه جا کردن ماشین آلات تولیدی است و این بار هم فکر نکنید که با قراردادن تعدادی کامپیوتر به شکل های مختلف، شما را دانایی محور میکند.}

کشور چین ۱۵۰۰ سال زودتر از اروپا کوره بلند ذوب فلزات، کشف قطب نما و طب سوزنی و.. را اختراع کرد؛ سوالی که مطرح می شود این است که چرا چینی ها ۱۵۰۰ سال زودتر از اروپا در حوزه نوآوری های فناورانه جلوتر بودند اما دچار فلاکت و مستعمرگی شدند؟ علت آن فهم نازل و ناکافی حکومت گران چینی نسبت به دلالت های سیاسی این مسئله بود. حکومت گران چینی فکر میکردند که نوآوری های فناورانه، زور مردم را زیاد می کند و آنها را متوقع تر می کند و موقعیت حکومت گران را متزلزل می کند.

بنابراین رکن اول دانایی محور این است که حکومت گران در فرایندهای تصمیم گیری و تخصیص منابع، دانایی محور باشند و از دانایی و توانایی مردم نترسند، قوت یافتن جامعه شان را، تزلزل جایگاه خودشان در نظر نگیرند.

بنابراین دانایی محور یا تولید دانش بنیان را بایستی به مثابه یک نظام حیات جمعی و نیاز هر جامعه به شناخت و فهم پیچیده و روشن از آن، نگاه کنیم.

دانایی؛ در کشورهای صنعتی ترکیب خردمندانه ای از دانایی و توانایی است و از کل ذخیره دانایی بشر، بیش از ۹۰ درصد آن دانش ضمنی(دانشی که از طریق انجام دادن کار حاصل می شود) است که می توان با کار و اشتغال مولد بالاترین سطح دانایی ایجاد می شود و با این نوع از دانایی است که می توان تمدن سازی کرد. در صورتی که در کشورهای درحال توسعه تصوردانایی این است که محفوظات طرف به چه میزان است و نسبتی با توانمندی ندارد.

علم و فناوری و رابطه آن با پیشرفت:

{داگلاس نورث، اقتصاددان تصریح می کند حیاتی ترین نقطه عظیمت در علم و فناوری، بنگاه های تولیدی در نظر گرفته می شود ؛ تولید فناورانه بزرگترین کانون انباشت دانایی در کل عرصه های حیات جمعی است.}

وقتی که دانایی و توانایی را از دریچه بنگاه تولیدی نگاه کنیم در این مرحله از یک سطح بالاتری از دانایی، یعنی دانایی هویت جمعی یافته، روبرو هستیم. از دیدگاه اندیشه توسعه آن چیزی که نیروی محرکه تمدن سازی و پیشرفت می شود دانایی هایی است که هویت جمعی پیدا می کند. بنابراین دانایی، دانایی است که به توانایی منجر می شود و مخزن الاسرار آن، بنگاه هایی است که مشغول تولید فناورانه هستند و تولید فناورانه بزرگترین کانون تقاضا برای دانایی ها و توانمندی های جدید نیز محسوب می شود. تولید دانش بنیان معطوف به دانش های ثمربخش است؛ یعنی دانش هایی که چیزی به موجودی جهان اضافه کند و منجر به برطرف کردن عقب ماندگی ها و ارتقا کیفیت زندگی مردم شود.

بنابراین مسئله اساسی این است که بنیان اصلی دانایی محوری بایستی به مثابه یک مرحله ای از مراحل صنعتی شدن در نظر گرفته شود. پس مفهوم و روند مقابل تولید دانش بنیان عوامل و زمینه ای صنعتی زدایی در وجوه گوناگون حیات جمعی است.

گذار از کارایی محوری و بهره وری محوری به معنای دقیق علمی:

سه رمز اصلی موفقیت توسعه در چین، مرحله اول استفاده مولد و فراگیر و حداکثری از ظرفیت های انسانی، مرحله دوم، کارایی محوری، جایگزین کردن فناوری به جای دست انسان ها و مرحله سوم، بهره وری محوری است.

مفهوم کارایی و بهره وری زمانی موضوعیت پیدا می کند که اصل موضوع سنجش کارایی این است که منابع انسانی و مادی بلااستفاده نداشته باشیم و اصل موضوع سنجش بهره وری این است که در اشتغال کامل عوامل تولید به سر ببریم و نکته بسیار مهم این است که انگیزه های کارایی، انگیزه های دانایی و انگیزه های بهره وری در مناسبات رانتی از بین می رود.

واردات محوری در عرصه تجارت خارجی و خام فروشی در عرصه تجارت خارجی دو روی سکه صدور دانایی ها و توانایی ها از طریق انتقال فرصت های شغلی ملی به بیرون از کشور است. گام نخست دانش بنیان شدن حداکثرسازی استفاده از منابع انسانی و مادی و گام دوم مهار رانت و مهار مطالبات لجام گسیخته مافیای واردات و خام فروشی است که به اسم پشتوانه و حمایت از تولید نباید مافیای واردات و رباخوری را تقویت کنیم.

شاخص معیارهای سنجش دانش بنیان شدن

تولید دانش بنیان مرحله پس از تولید انبوه است. تولید دانش بنیان پیوند تمام عیار با تولید فناورانه دارد.

مقیاس شاخص دانش بنیان شدن این است صرف نظر کیفیت تولیدات دانش بنیان و خلاق و فناورانه بایستی گفت که چه تاثیری روی شاخص پیچیدگی اقتصادی می گذارد؟ چه تاثیری روی شاخص بهره وری کل عوامل تولید می گذارد؟ و چه تاثیری روی شاخص مبادله می گذارد؟

اشتغال فناورانه اشتغال دانش بنیان است خلق فرصت های شغلی در فعالیت های رسمی و مولد باید باشد دانش بنیان محوریتش تولید فناورانه است.

آسیب شناسی وضع موجود بخش تولید دانش بنیان و اشتغال:

۱- شناسایی مواردی که انگیزه سرمایه گذاری تولیدی در کشور را نابود کرده است

۲- فریبی که از طریق بسط رانتی معدنی ها حکومت ما دچار آن شد را بر ملا کنیم؛ سهم صنایع رانتی عمدتا شبه دولتی و معدنی از GDP بخش صنعت از ۳۰ درصد در سال ۱۳۷۰ به ۷۰ درصد در سال ۱۳۹۵ رسید که منجر به ورشکستگی واحد های صنعتی شد.

خصلت اشتغال زایی تولید دانش بنیان در سال ۲۰۳۰، با ۲ درصد جمعیت شاغل در سال ۱۹۹۰، می شود کل نیازهای جمعیت جهان را به کالاها و خدمات پوشش داد. جهت حرکت پیشرفت مبتنی بر دانایی محوری، حکومت بایستی پیش گام باشد و دولت و مجلس تصمیمات غیرکارشناسی و غیر مبتنی بر دانایی نگیرند.

در تولید نیز حیاتی ترین عنصر برای دانایی محوری، مقیاس فعالیت است؛ اینکه به نام توزیع رانت ذیل پرچم تولید، بیاییم بحران صرفه مقیاس را در ایران شدت ببخشیم، این نقض قرض است. بنابراین دولت باید در فرایند تصمیم گیری و تخصیص منابع اش را از خودش شروع کند.

انتهای پیام/