تولید دانش‌بنیان عین عدالت‌گرایی است/ لزوم هزینه‌کرد بودجه تحقیق در مسیر پیشرفت کشور

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا از مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، سعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب در نخستین روز از سال جدید کاری و در دیدار نوروزی با معاونان، مدیران و کارکنان دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سخنانی اظهار داشت: همزمانی سال نو با میلاد باسعادت حضرت مهدی (عج) و ورود به ماه مبارک رمضان را خدمت عزیزان تبریک مضاعف عرض می‌کنم و به فال نیک می‌گیریم، انشالله که به برکت ماه میهمانی خدا که خداوند میزبان ما هست و به آن ارزش خاصی داده شده، برکات خداوند شامل حال همه همکاران باشد.

وی ادامه داد: یک سال پرتراکم و پرتلاش را در شورای عالی انقلاب فرهنگی پشت سر گذاشتیم و ۲۰ جلسه شورای عالی تشکیل شد که غیرمعمول بود؛ چرا که در طی ۱۰ سال گذشته تشکیل ۲۰ جلسه شورا در یک سال، صورت نگرفته بود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: ۱۵ جلسه شورا در زمان ریاست جناب آقای دکتر رئیسی تشکیل شد و جلسات زیادی به تحول در شورای عالی انقلاب فرهنگی اختصاص یافت. همچنین سال گذشته، اهمیت خاصی برای شورای عالی انقلاب فرهنگی به جهت حکم مقام معظم رهبری داشت که با ۴ سال تأخیر حکم صادر شد و پیوست حکم وظایف سنگینی را بر عهده شورای عالی انقلاب فرهنگی گذاشت.

وی افزود: در اظهار نظری که راجع به سند تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی توسط رهبر معظم انقلاب بیان شد، اهمیت کار را صد چندان می‌کند و وظیفه ما را در این مسیر سنگین‌تر می‌کند.

عاملی با بیان اینکه در فضای اجتماعی توقعی که از شورای عالی انقلاب فرهنگی وجود دارد در درجه اول صیانت از فرهنگ اسلامی و استقرار آن در جامعه است، بیان کرد: مسئولیت سیاستگذاری در حوزه‌هایی که بتواند هم آسیب‌های اجتماعی را کم کند و هم ارزش‌های اسلامی را در جامعه احراز کند، متوجه شورای عالی انقلاب فرهنگی است.

وی تاکید کرد: ما دستگاه سیاست‌گذار هستیم و ضمن آن یک وظیفه قرارگاهی داریم، به این معنا که اطمینان حاصل کنیم از اینکه سیاست‌های مصوب به اجرا رسیده باشد، لذا اجرایی سازی مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و احراز اجرایی شدن مصوبات بر عهده شورای عالی انقلاب فرهنگی و دبیرخانه به‌عنوان بازوی فکری و اجرایی آن است و کار سختی خواهد بود.

عاملی افزود: خیلی شب‌ها با فشار فکر وضعیت فرهنگ و ارزش‌های جامعه خواب به چشمانم نمی‌آید و وقتی این مسئولیت را بر دوش انسان می‌گذارند، وظیفه سنگین و حتماً از جنس وظایف بزرگ الهی است؛ چراکه عهده‌دار وظیفه‌ای می‌شویم که بخش عظیم آن مرتبط با سلامت و تعالی مردم است و در یک فضای بالاتری متوجه نخبگان اجتماعی خواهد بود و ما با اراده انسان‌ها سرو کار داریم، اراده‌ای که ممکن است حرف ما را بپذیرد یا نپذیرد. در این مسیر دخالت‌های بیگانگان و تحمیل فرهنگ غربی در غالب قمار، مصرف مشروبات الکلی، سبک زندگی‌های بنیان شکن، اعتیاد به مواد مخدر که همه آن‌ها مرتبط با بازارهای بزرگ فساد و فحشاء است مداخله کننده‌های جدی در عرصه فرهنگ جامعه اسلامی ایران است. این نوع رفتار ادامه جنگ‌های پیشین حمایت شده توسط آمریکا، اسرائیل و بعضی از کشورهای اروپائی است که به‌عنوان جنگ نرم برای فروریختن اجتماعی و فرهنگی ایران دنبال می‌شود.

تغییرات منفی اجتماعی عرصه را بر ملت‌ها تنگ می‌کنند

استاد دانشگاه تهران بیان کرد: در ۳ دهه گذشته تغییرات بزرگ اجتماعی در جهان ازجمله ایران به وجود آمده که محصول ظهور فضای مجازی و دسترسی‌پذیر شده همه فرهنگ‌ها و خرده‌فرهنگ‌ها در سطح جهانی شده است. و از لحاظ ساختار محیط بازی نسبت به همه جوامع دارد و در این فضا بنگاه‌های بزرگ فساد، قمار، صنایع چند رسانه‌ای، موسیقی‌هایی که فرد را از حالت عادی خارج می‌کند، تجارت‌خانه‌های بزرگ در ذیل مواد مخدر، مشروبات الکلی وجود دارد که مرتب عرصه را بر ملت‌ها و مردم تنگ می‌کنند و قربانی این فضا نسل جوانی است که شاید بتوان گفت آگاهی لازم را نسبت به زندگی سعادتمند ندارد، اما اختیار آن در مقایسه با گذشته بیشتر شده است. لذا کاربران اینترنت ورود گسترده‌ای به تنوعی از سبک‌های زندگی پیدا کرده‌اند.

عاملی تأکید کرد: هر چه به گذشته برمی‌گردیم جامعه هنجاری‌تر است و تبعیت بیشتری از ارزش‌های عمومی جامعه می‌کند، هر چه به سمت جلو می‌رویم فردگرایی و انتخاب فردی و احساس استقلال فردی تقویت می‌شود که دامنه آن امروزه شامل پسران و دختران و مردان و زنان است؛ بنابراین تعامل اثرگذار فرهنگی در چنین جامعه‌ای کار سختی است.

از سوی دیگر مسئولیت حوزه علمی و خط‌شکنی در حوزه علم و تقویت نوآوری به شورای عالی انقلاب فرهنگی واگذار شده است و این دو یعنی علم و فرهنگ مقوم یکدیگرند. البته نوآوری نباید صرفاً تکرار نوآوری‌های دیگران باشد، اگر چه استفاده از دستاوردهای علمی سایر ملت‌ها، امر ممدوحی است ولی قانع شدن به آن محل اشکال است. نوآوری در درجه اول باید معطوف به حل مسائل بومی باشد. البته علم یک ماهیت جهانی دارد و در هر کجا دست‌آورد جدید علمی باشد، برای همگان ارزش‌آفرین است و می‌تواند در محل مناسب خود مورد استفاده قرار گیرد.

فکر بزرگ محصول فرهنگ بزرگ و فرهنگ بزرگ محصول فکر بزرگ است

دبیر شورای علی انقلاب فرهنگی افزود: توقعی که از ایران با سرمایه انسانی و تمدنی و تاریخی داریم این است که خودش جلودار و خط‌شکن در حوزه نوآوری‌ها باشد و بتواند نوآوری‌ها را متناسب با نیاز جامعه تأمین کند.
وی افزود: مسئولیت علم و سیاستگذاری در حوزه علم و تقویت آن در ایران و سیاستگذاری در حوزه فرهنگ بر عهده شورای عالی انقلاب فرهنگی است که این دو کاملاً با هم مرتبط هستند و فرهنگ علم‌آموزی، دانش می‌آفریند و فرهنگ نوآوری، موجب خلق ارزش‌ها و حتی قوانین اثرگذار و نظام‌های مهم زندگی می‌شود. فرهنگ‌فاخر و بالنده نیز احساس قدرت در مواجهه با قدرت‌های جهانی به وجود می‌آورد؛ بنابراین فکر بزرگ محصول فرهنگ بزرگ است و فرهنگ بزرگ محصول فکر و اندیشه بزرگ است.

سیستم‌ها باید بیشتر از انسان‌ها قدرت پیدا کنند

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: هر چه به سمت جلوتر می‌رویم سیستم‌ها باید بیشتر از انسان‌ها قدرت پیدا کنند، چرا که سیستم‌ها سامانه‌های ماندگار را برای پیشرفت یک ملت ایجاد می‌کنند، باید بتوانیم نظام‌واره‌هایی را ایجاد کنیم تا همه نظام‌واره‌ها در آن معنا پیدا کنند. چرخش فرهنگی و تمدنی با انقلاب اسلامی ایران آغاز شده است و در استقرار این تمدن نوین اسلامی کاستی و فاصله زیادی داریم و باید تلاش مدبرانه و فکری عظیمی صورت گیرد تا شاهد استقرار مؤلفه‌های تمدن نوین اسلامی باشیم.

عاملی با بیان اینکه رهبر انقلاب اسلامی سال ۱۴۰۱ را سال «تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» نامگذاری کرده‌اند، تأکید کرد: ۱۳ سال است که این مرد حکیم و بزرگ دائماً بر مؤلفه‌های اقتصادی تأکید می‌کنند که این موضوع ناشی از توجه ایشان به مردم است. ما هم‌اکنون در یک جامعه رقابتی زندگی می‌کنیم، جهان شیشه‌ای شده و افراد و ملت‌ها وضعیت یکدیگر را مشاهده می‌کنند و حجم سفرها افزایش پیدا کرده است و در یک فرهنگ و سبک‌زندگی رقابتی و مقایسه‌ای هم قرار داریم و به‌درستی حضرت آقا بر پیشرفت جامعه ایران تأکید می‌کنند و می‌گویند که باید پیشرفت کنیم و تولید دانش‌بنیان عین عدالت‌گرایی است.

تولید باید دانش‌بنیان باشد

وی افزود: تولید باید دانش‌بنیان و مبتنی بر تخصص و متناسب با حوزه‌های نیاز منطقی جامعه باشد، بنابراین تولید، تنها شامل تولید صنعتی نیست، بلکه همه تولیدهای فکری، اجتماعی، خدماتی، صنعتی، کشاورزی و ... مصادیق تولید هستند و باید تولید دانش‌بنیان باشد و متخصصان محور تولید کشور جایگاه تعریف شده پیدا کنند. به‌طور حتم اگر امری را به فرد غیرمتخصصی واگذار کردیم خروجی آن امری بی‌فایده خواهد بود و طبیعتاً بجای دانش‌بنیان بودن، جهل‌بنیان خواهد بود.

عاملی با بیان اینکه سرمایه باید در اختیار متخصصان باشد، افزود: امروزه متخصصان نباید احساس نداری برای دانش کنند، بلکه دانش باید جایی باشد تا بیشترین خرج را کنند. بالاترین بودجه تحقیق و توسعه که حدود ۶۲۱ میلیارد دلار است متعلق به چین، بعد به فاصله کمی متعلق به آمریکا با ۵۹۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱، ولی بودجه سرانه تحقیق و توسعه چین که جمعیت آن یک میلیارد و ۳۸۰ میلیون نفر است کم است یعنی حدود ۲۵۶ دلار است.

تحقیق در فرایند توسعه است

وی با بیان اینکه سرانه بودجه تحقیق ایران ۹ دلار و بر اساس محاسبات دقیق‌تر حدود ۱۵ دلار است، تاکید کرد: باید اعتبارات تحقیق و پژوهش در جامعه افزایش یابد، البته به تعبیر رهبری معظم پول‌پاشی صرف بر حوزه تحقیق، رشد و پیشرفت نمی‌آورد؛ اما باید بودجه تحقیق بر بستر پیشرفت کشور باشد. مفهوم تحقیق و توسعه در دنیا و کشورهای پیشرفته بنگاه‌های بزرگ صنعتی و نرم‌افزاری دنیا تغییر کرده است. در رویکرد تحقیق و توسعه، بین تحقیق و توسعه فاصله جدی وجود دارد، لذا گاهی اوقات این دو کمکی به یکدیگر نمی‌کنند یعنی تحقیق صورت می‌گیرد، اما فایده‌ای برای توسعه و پیشرفت ندارد. امروزه در دنیا تحقیق در فرایند پیشرفت قرار گرفته است. یعنی اگر بخشی از تولید، مواد اولیه و نیروی انسانی است بخش دیگر آن پژوهش خواهد بود.

استاد دانشگاه تهران اضافه کرد: امروزه باید بودجه‌های تحقیق در فرایند پیشرفت باشد. بنگاه‌های بزرگ تحقیق مانند گوگل در سال ۲۰۲۱ به بودجه تحقیق و کار در گوگل به ۳۱.۶ دهم میلیارد دلار است که رکورد جهانی دارد و مابقی با فاصله‌ای زیاد قرار دارند. برای مثال شرکت‌های نرم‌افزاری مانند سایت مایکروسافت ۱۰ میلیارد بودجه تحقیق و توسعه دارند، نمره اول شرکت‌های بزرگ فولکس واگن است که ۱۵.۶ دهم میلیارد دلار بودجه تحقیق و توسعه دارد.

عاملی با طرح این پرسش که «تولید دانش‌بنیان برای چه هدفی است؟» گفت: این پرسش اهمیت کلیدی دارد، وگرنه هم تراز کشورهای پیشرفته دنیا می‌شویم که آن‌ها به لحاظ فرهنگی و اجتماعی و دینی نابود شده‌اند. در کشورهای پیشرفته جهان طلاق ضریب خیلی بالایی پیدا کرده است و خانواده‌های تک سرپرست افزایش یافته‌اند.

آمریکا بیشترین خانواده‌های تک سرپرست را داراست

وی گفت: آمریکا که بیشترین بودجه تحقیق و توسعه را داراست و در پیشرفت رشد بالائی داشته و بالاترین بودجه اعتبارات مالی جهان را به خود اختصاص داده، بالاترین نرخ خانواده‌های تک سرپرست جهان را به خود اختصاص داده است و مسئله ۱۵ میلیون بچه تک سرپرست و تعداد زیاد از خانواده‌های طلاق که گرفتار کابوس تنهایی شده‌اند، بخش دیگری از پیامدهای رشد ناقص و پیشرفت‌ناکارامد است. باهم‌باشی‌های بدون ازدواج نیز بخشی دیگری از مشکل است که اساساً پایدار زندگی را دچار بحران کرده است و ده‌ها آسیب بزرگ و کوچ اجتماعی که خانمانسوز است. لذا پیشرفت مطلوب ما، پیشرفتی است که همراه خود سلامت و سعادت اجتماعی و تقویت خانواده را به دنبال داشت باشد و بتواند همراه خود منجر به استقرار جامعه اسلامی و تمدن نوین اسلام شود. لذا در پاسخ به سؤال تولید دانش‌بنیان و اشتغال آفرین، باید گفت برای تأمین سلامت و تعالی همه‌جانبه جامعه و استقرار جامعه اسلامی.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: روزهای اولی که انقلاب پیروز شده بود و تازه باید صداوسیما و وزارتخانه‌های آموزش‌وپرورش و علوم را تحویل می‌گرفتیم، انقلاب فرهنگی کردیم و هم‌اکنون احساس ما این است که نیاز به یک آغاز دوباره داریم تا بتواند اتفاق بزرگی در جامعه ایران صورت گیرد.

عاملی در بخش پایانی گفت: کار ما بسیار سنگین است و از همکارانم درخواست دارم تا عمر خود را بر فعالیت مفید بگذارند و با توجه به استنادات قرآن فکر بد هم گناه است؛ بنابراین فکر باید آیینه پاکی باشد تا بتواند تجلی خواسته‌های الهی در آن تحقق یابد. به تجربه هم دیده‌ایم که اگر متکی به خداوند متعال و متوسل به ائمه باشیم و قاری و عامل به قرآن کریم باشیم خداوند توفیق فکر را به ما خواهد داد، در غیر این صورت رسالت اندیشه محقق نمی‌شود؛ چرا که فکر الکتریسیته مغز است و حل مسئله و راهگشایی می‌کند، اما گاهی اوقات همین فکر با تولید بمب اتم هسته‌ای نسلی را فلج می‌کند.

وی افزود: با توجه به ضیافت الهی در ماه رمضان از خداوند بخواهیم، تا به ذهن و فکر ما برکت دهد تا انشالله بتوانیم با همفکری و همیاری و همدلی یکدیگر راه سعادت را دنبال کنیم و سهمی در اصلاح وضعیت فرهنگ داشته باشیم.

انتهای پیام/۴۰۴۰/