کلاف سردرگمی به نام «بی‌رویا» با حفره‌های عیان/ قصه پیچیده‌ای که پاشنه آشیل فیلم است

گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، محمدرضا کاظمی – فیلم سینمایی «بی‌رویا» اولین ساخته بلند آرین وزیر دفتری است، فیلمی با داستانی پیچیده که همین پیچیدگی کم‌کم به آفت اصلی فیلم تبدیل می‌شود. در طول سال‌های اخیر در سینما فیلم‌های روان‌شناسانه با پیچ و خم‌های داستانی زیاد ساخته شده است، فیلم‌هایی که تلاش می‌کند از روایت خطی داستانش بپرهیزد و در بزنگاه‌های مختلف برای تماشاگر اتفاقات ویژه‌ای را تدارک ببیند.

«بی‌رویا» قرار است چنین فیلمی باشد، اثری که از همان ابتدا با قاب‌بندی‌های خاص و فضاسازی سعی می‌کند به مخاطب القا کند که قرار نیست فیلمی شبیه به جریان عمومی اکثر آثار سینمایی ببیند و در اینجا عنصر غافلگیری حرف‌های زیادی برای گفتن خواهد داشت. داستان این فیلم که وزیر دفتری نویسندگی آن را نیز برعهده داشته است به زندگی «رویا» و «بابک» (طناز طباطبایی و صابر ابر) می‌پردازد، زوج جوانی که روزهای آخر حضورشان در ایران را می‌گذرانند و در حال مهاجرت به دانمارک هستند. فیلم «بی‌رویا» برخلاف بسیاری از آثار حاضر در جشنواره امسال خیلی زود آغاز می‌شود، گره اصلی داستان در همان دقایق ابتدایی ایجاد می‌شود و تماشاگر همانطور که نشانه‌های کوچکی از شخصیت‌های اصلی داستان می‌گیرد و کم‌کم با آنها و ویژگی‌هایشان آشنا می‌شود، در جریان روند کلی داستان نیز قرار می‌گیرد.

ایده جسورانه با حفره‌های بزرگ

از لحظه اضافه شدن شخصیت «زیبا» با بازی شادی کرم‌رودی به فیلم، می‌شد حس کرد که قرار است اتفاقی ویژه با حضور این شخصیت در داستان رخ دهد، اتفاقی که فضای کلی داستان آن را به مخاطب القا می‌کرد. نکته قابل تأمل این است که سازنده فیلم برای رودست زدن به مخاطب و شگفت‌زده کردن او در حین تماشای کار، سکانس به سکانس داستانش را پیچیده‌تر می‌کند و با اضافه کردن موارد مختلف به پلات اصلی داستان، سعی می‌کند ذهن مخاطبش را نشانه بگیرد. اما این نشانه‌گیری دقیق نیست و بیشتر باعث سردرگمی بیننده می‌شود. قصه این فیلم شبیه به بسیاری از داستان‌های پیچیده فیلم‌ها و سریال‌های اینچنینی از دست سازنده خارج شده و حفره‌های فراوانی در دل آن شکل گرفته است.

به دلیل اینکه تا پیش از اکران فیلم‌ لو دادن قصه آن از نظر اخلاقی درست نیست، از ذکر مثال در رابطه با سکانس‌های گیج‌کننده فیلم «بی‌رویا» خودداری می‌کنیم و پس از اکران عمومی مصداقی به این موارد اشاره می‌کنیم. اما با یک دید کلی می‌توان گفت اولین فیلم آرین وزیر دفتری که با گروه بازیگران خوبی ساخته شده و کسی مثل هومن سیدی نیز به عنوان تهیه‌کننده پشت کار حضور دارد، نتوانسته در حد و اندازه یک فیلم روانشناسانه موفق ظاهر شود، اگرچه ایده جسورانه‌ای داشته و برای به تصویر کشیدن این ایده نیز تلاش‌های زیادی انجام داده است. اما از آنجایی که همیشه تلاش زیاد باعث رسیدن به نتیجه دلخواه نمی‌شود، این فیلم نیز درنهایت نمی‌تواند آن طور که باید و شاید مخاطبش را راضی کند.

قصه یادداشتی که به انتهای فیلم الصاق شد!

در بخش انتهایی فیلم «بی‌رویا» متنی قرار گرفته در رابطه با یکی از بیماری‌های روانی تا به نوعی توضیحی باشد برای شرایطی که ما در فیلم با آن مواجه می‌شویم. متنی که به زعم بسیاری از منتقدان و اهالی رسانه، حکم سوپاپ اطمینان این فیلم را داشت و تیم تولید می‌تواند با مخفی شدن پشت آن، به تمام انتقادات نسبت به ضعف‌های ریز و درشت فیلم توضیح دهد. این درحالی است که در طول فیلم، ما کوچکترین نکته‌ای در رابطه با این بیماری نمی‌بینیم و حتی زمانی که مثلا تمام گره‌ها باز و همه چیز عیان شده است هم باز خبری از چنین اختلالاتی نیست. اگر قرار بود فیلم با این سبک و سیاق به پایان برسد، سازنده موظف بود نشانه‌هایی از آن را در کار بگنجاند، نشانه‌هایی که به درک آن مفهوم پایانی که قرار است از طریق متن به مخاطب القا شود، بیشتر کمک کند.

اما مسئله این یادداشت انتهایی فیلم زمانی جالب‌تر شد که عوامل فیلم در نشست خبری آن اعلام کردند که این متن چیزی نبوده که از ابتدا برای آن برنامه‌ریزی داشته باشند و صرفا برای اینکه بتوانند «بی‌رویا» را در جشنواره به نمایش بگذارند، آن را در انتهای کار قرار داده‌اند. یعنی چیزی که بسیاری فکر می‌کردند سوپاپ اطمینان سازندگان کار است، درحقیقت راه فرار آنها برای حضور در این رویداد بوده و نباید انتظار داشت این مسئله جوابگوی انتقادات به ضعف‌های ساختاری و منطقی فیلم باشد. این جمله زیاد عنوان شده که فیلمنامه مهم‌ترین عنصر در موفقیت یک اثر نمایشی است. جمله‌ای که نقدی بر آن وارد نیست و در همین دوره از جشنواره نیز سوژه‌های زیادی در آثار مختلف وجود داشته که از جانب عنصر فیلمنامه ضربه خوردند و کلیت کار با شکست مواجه شده است. فیلمنامه «بی‌رویا» اگرچه جسارت زیادی دارد و برای درک راحت مخاطب آسان‌سازی نشده است، اما به قدری پیچیده است که باید چیزی یا کسی را به کار الصاق کرد تا این پیچیدگی‌ها را برای مخاطب توضیح دهد، چون در بخش‌های مختلفی از فیلم اتفاقاتی رخ می‌دهد که هیچ دلیل و منطق درستی پشت آن نیست و نمی‌توان با اتکا بر آنها، رفتار عجیب و غریب شخصیت‌ها را توجیه کرد.

انتهای پیام/۴۱۷۳/پ