در مسیر درست دستیابی به توافقی خوب؛
اردوگاه غرب قافیه را تنگ دید، جنگ رسانه را کلید زد/ پیام رزمایش و ماهواره‌بر ارسال شد
در طرف مقابل کمافی‌السابق سیاسی بازی، به حاشیه رفتن و جنگ رسانه‌ای وجود دارد و پاریس به عنوان پلیس بد مذاکرات، به تازگی پرتاب ماهواره‌بر سیمرغ را محکوم کرد.
به گزارش گروه جهان خبرگزاری آنا، هشتم آذرماه وقتی هیئت مذاکره‌کننده ایران به ریاست علی باقری معاون سیاسی وزیر خارجه و حدود ۳۰ کارشناس اقتصادی و حقوقی برای شروع دور هفتم مذاکرات با کشورهای گروه ۱+۴ (انگلیس، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) وارد وین پایتخت اتریش شدند کمتر کارشناسی به‌ویژه خارجی‌ها فکر می‌کرد که تیم ایران بتواند به‌گونه‌ای گفت‌وگوها را راهبری کند که در کمتر از یک ماه به نتیجه‌های غیرقابل‌تصور، پذیرش کلیات ارائه تضمین پایبندی به ماندن در توافق و راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها توسط آمریکا دست یافته شود.
ایران و گروه کشورهای ۱+۵ شامل آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه، چین و آلمان در تیرماه سال ۱۳۹۴ در ژنو به توافقی دست یافتند که برجام نام گرفت و ۶ روز پس‌ازآن هم با صدور قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل وجاهت بین‌المللی یافت تا تحریم‌های اتحادیه اروپا، آمریکا و شورای امنیت علیه تهران رفع و در مقابل فعالیت‌های هسته‌ای کشور تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ذیل برجام ادامه یابند.
غرب کارشکنی نکند توافق جامع و منصفانه دست‌یافتنی است
بسیاری از کارشناسان حقوقی از همان ابتدا هشدار دادند که توافق ژنو هیچ تضمینی برای اجرا ندارد و درست از همین نقطه‌ضعف بود که در بهار سال ۱۳۹۷ دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا سوءاستفاده و کشورش را از برجام خارج کرد. ترامپ تحریم‌هایی که به دلایل فعالیت هسته‌ای علیه ایران به حالت تعلیق درآمده بودند دوباره به‌صورت گسترده‌تر اعمال کرد و تحریم‌های ثانویه را نیز شدیدتر از گذشته ادامه داد. ایران تا یک سال به تعهدات برجامی خود پایبند ماند اما طرف‌های اروپایی برجام منفعل مانده بودند و اقدامی برای دستیابی تهران به امتیازات اقتصادی برجام انجام نمی‌دادند. درنهایت ایران شروع به کاهش تعهدات برجامی خود کرد و پس از پنج مرحله اعلام کرد که برای فعالیت‌های هسته‌ای خود محدودیتی نمی‌شناسد زیرا کاملاً تحت نظارت آژانس با رعایت مفاد ان. پی.تی و پادمان مشغول فعالیت است.
با روی کار آمدن جو بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور جدید، آمریکایی‌ها ادعای بازگشت به برجام را رسانه‌ای کردند اما کماکان تحریم‌ها و سختگیری‌های ظالمانه علیه ایران وجود داشت. به اواخر مارس ۲۰۲۱ مصادف با اوایل فروردین ۱۴۰۰ رسیدیم که دوباره باب مذاکره بین ایران و تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) برای احیای برجام و بازگرداندن آمریکا به تعهداتش باز شد اما بعد از ۶ دور مذاکره به علت زیاده‌خواهی کاخ سفید در پایان دولت حسن روحانی مذاکرات بی‌نتیجه رها شد و ماحصل آن پیش‌نویسی شد که به ۲۰ ژوئن معروف شد.
تیم ایرانی توانسته طرف غربی را توجیه کند که دستیابی به توافق وقتی ارزش می‌یابد که تضمین لازم برای پایبندی به آن در متنش لحاظ شده باشد وگرنه همان بلایی که ترامپ سر توافق ژنو آورد تکرار خواهد شد
با روی کار آمدن دولت سید ابراهیم رئیسی، تهران اقدام به معرفی هیئت مذاکره‌کننده جدید کرد تا با رعایت خطوط قرمز رفع تحریم‌ها، راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها و گرفتن تضمین از آمریکا برای عدم خروج دوباره از توافق پای میز مذاکره برود.
با توجه به مرور سریع موضوع مناقشه هسته‌ای بین ایران و غرب و گفت‌وگوهایی که از هشتم آذر تابه‌حال در جریان بوده، می‌توان گفت که خوشبختانه در حالت کلی، فضای مذاکرات به نفع تیم ایرانی است و حدس زده می‌شود که این فضا تا دستیابی به توافقی خوب در مدت‌زمانی منطقی ادامه یابد.
به‌جرئت می‌توان گفت که در طول ۱۸ سال گذشته چه در هشت سالی که موضوع مناقشه هسته‌ای با غرب توسط شورای عالی امنیت ملی دنبال می‌شد، چه زمانی که به‌صورت هم‌زمان شورای عالی امنیت ملی و نمایندگان وزارت خارجه پیگیر مذاکره با غرب بودند و چه زمانی که مسئولیت حل مناقشه به‌صورت کامل بر عهده وزارت امور خارجه به ریاست محمدجواد ظریف قرار گرفت هیچ‌گاه روند مذاکرات به این صورت هوشیارانه و منطقی مدیریت نشده است.
بیشتر بخوانید:
فرانسه پرتاب موفق ماهواره‌بر سیمرغ را «تاسف‌آور» خواند
این مدیریت هوشمندانه اگر اغراق نباشد مدیون رویکرد واقع‌گرایانه و منصفانه هیئت ایرانی است. در طرف مقابل که کمافی‌السابق سیاسی بازی، به حاشیه رفتن و جنگ رسانه‌ای وجود دارد. طرف آمریکایی که نماینده‌اش رابرت مالی در هتل کوبورگ محل مذاکرات در وین حاضر بوده و به‌صورت غیرمستقیم از سوی تروئیکای اروپایی در تماس نزدیک با روند مذاکرات قرار گرفته کماکان از گزینه‌های غیر دیپلماتیک روی میز سخن گفته، تحریم‌های جدید اعمال کرده و از کارشکنی تیم ایرانی صحبت کرده است. اروپایی‌ها هم خیلی در این قضیه کم کار نبوده‌اند. به عنوان نمونه روز جمعه، پاریس بدون توجیه قانونی آزمایش ماهواره‌بر سیمرغ را ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ دانست تا برای مدت کوتاهی هم که شده فشار بر تیم مذاکره‌کننده ایرانی را افزایش دهد. مقامات ارشد دیپلماتیک آلمان هم در هماهنگی با لندن و پاریس از به پایان رسیدن زمان دستیابی به توافق صحبت کردند تا به‌صورت دیگری بر افکار عمومی در داخل ایران فشار بیاورند.
موضوع مهم این است که هیئت مذاکره‌کننده ایرانی که حمایت اکثریت قاطع مردم ایران را با خود دارد به‌صورت عاقلانه و واقع‌گرایانه بر شروط خود پافشاری کرد تا درنهایت توانست خواسته‌های جدید خود را که در ریل‌گذاری صحیح مذاکرات مؤثر بودند در پیش‌نویس ۲۰ ژوئن اعمال کند تا متن جدیدی به عنوان مبنای ادامه مذاکرات پدیدار شود. مذاکرات هم در سطح کمیسیون مشترک برجام که ریاست آن با مذاکره‌کننده ارشد ایران و انریکه مورا معاون مسئول اقدام خارجی اتحادیه اروپا بوده و هم در سطح کارگروه رفع تحریم‌ها و کارگروه تعهدات هسته‌ای به‌خوبی و بدون حواشی ادامه داشته است.
موضوع مهمی که کارگروه رفع تحریم‌ها این بار به آن اهمیت داده است مبحث ایجاد سازوکار برای راستی آزمایی رفع تحریم‌ها و نیز موضوع گرفتن تضمین از آمریکاست
موضوع مهمی که کارگروه رفع تحریم‌ها این بار به آن اهمیت داده است مبحث ایجاد سازوکار برای راستی آزمایی رفع تحریم‌ها و نیز موضوع گرفتن تضمین از آمریکا است. وقتی کارگروه این زمینه را بررسی می‌کند معلوم می‌شود که طرف آمریکای کلیت قضیه را پذیرفته است. این موضوع خیلی مهم است زیرا تابه‌حال در هیچ‌یک از مراحل گفت‌وگوها در ۱۸ سال گذشته چنین اتفاقی نیفتاده بود.
به عقیده تحلیلگران وقتی اعلام می‌شود که کارگروه رفع تحریم‌ها در حال بحث در خصوص چگونگی ساختار راستی‌آزمایی و محتوای ارائه تضمین است و در این‌باره نظرات و راهکارهای هیئت ایرانی را نیز جهت بررسی در دستور کار قرار داده، یعنی اینکه تیم ایرانی توانسته طرف غربی را توجیه کند که دستیابی به توافق وقتی ارزش می‌یابد که تضمین لازم برای پایبندی به آن در متنش لحاظ شده باشد وگرنه همان بلایی که ترامپ سرش آورد تکرار خواهد شد.
موضع ایران در مذاکرات وین ۷ و ۸ قدرتمندانه بود
غرب متوجه شده که ایران از موضع قدرت وارد مذاکرات شده است. دولت جدید ایران در همان آغاز کار از جدیت خود برای عملی کردن سند همکاری راهبردی ۲۰ ساله با چین بزرگ‌ترین رقیب تجاری غرب سخن گفت، ایران به عضویت دائم سازمان همکاری شانگهای درآمد، سازمان همکاری اقتصادی اکو با محوریت ایران بر برنامه همکاری درازمدت متمرکز شد، وزارت امور خارجه از هدف دولت برای انعقاد قراردادهای همکاری ۲۰ ساله با همه ۱۵ همسایه ایران خبر داد، مانور پدافند هوایی موشکی پیامبر اعظم نشان داد که کشور توان مقابله با هرگونه حمله احتمالی را دارد و خوشبختانه اقتصاد کلان کشور خود را از فرازوفرودهای مذاکراتی و سیاسی رها کرد تا غرب متوجه شود این ایران آن ایران سال ۲۰۱۵ نیست که بشود به آن وعده سر خرمن داد.
به نظر می‌رسد که اساتید مدیریت بحران در دانشگاه‌های کشور بتوانند نحوه عملکرد هیئت ایرانی در دور هفتم و هشتم مذاکرات را به عنوان نمونه توان مدیریتی در کلاس‌های درس به دانشجویانشان تدریس کنند. هیئت ایرانی با مهارت توانست همه خواسته‌های خود را در همان متن ۲۰ ژوئن تزریق کند. این خواسته‌ها شروط مقام معظم رهبری برای دستیابی به توافقی خوب نیز بودند. درنتیجه مبنایی مشترک پدیدار شد که هیچ چاره‌ای پیش روی غربی‌ها نمی‌گذاشت الا اینکه در مسیر رفع اختلاف‌ها و نگرانی‌ها قدم بردارند. یعنی اینکه هم در دور هفتم و هم در دور هشتم توپ به زمین غربی‌ها افتاد و این تروئیکای غربی و آمریکا بودند که باید تصمیم می‌گرفتند از چه راهی به رفع نگرانی‌های ایران بپردازند تا ایران برای ادامه مذاکرات تمایل کافی داشته باشد.
بیشتر بخوانید:
روسیه از پیشرفت در مذاکرات وین ابراز خوشنودی کرد
توقف مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین تا روز یکشنبه
خوشبختانه درصحنه مذاکرات یا میدان نبرد مذاکراتی آن‌قدر دست بالا با ایران بود که هیچ‌کدام از فشارهای رسانه‌ای نتوانستند امتیازی به اردوی غرب بدهند. البته در این میان میخائیل اولیانوف نماینده تیم مذاکره‌کننده روسیه در مصاحبه با فارن پالیسی از کوتاه آمدن ایران در روند مذاکرات صحبت کرده بود که شاید اقدامی ناشیانه از سوی وی بود. اما علی باقری با تأیید تعامل بسیار دوستانه و مثبتی که بین ایران، روسیه و چین در روند مذاکرات در جریان بوده تأکید کرد که این‌طرف غربی بوده که اولویت‌های ایران را بدون کم‌وکاست در سند ۲۰ ژوئن گنجانده است.
به‌هرحال، افکار عمومی باید به این نتیجه برسد که موضوع مذاکره با ابرقدرت‌ها در خصوص مسئله بسیار حساسی مثل برخورداری از توانمندی هسته‌ای با مذاکره بر سر هیچ موضوع دیگری برابری نمی‌کند. توانمندی هسته‌ای به کشور امکانات اتخاذ استراتژی جدید و قدرتمندانه‌تر اهدا، به شکوفایی اقتصادی کمک شایانی می‌کند، در خدمت گسترش علوم قرار می‌گیرد و از همه مهم‌تر به جامعه این اعتمادبه‌نفس و غرور را هدیه می‌کند که توانسته سخت‌ترین اهداف را در سخت‌ترین زمان‌ها محقق کند.
*سید حامد رحمتی
انتهای پیام/۴۱۵۵/
انتهای پیام/
