یک زمین‌شناس در گفت‌وگو با آنا مطرح کرد؛
افزایش فرونشت‌های زمین با تغییر ساختار خاک/ ۴۲۰ دشت کشور در تنش آبی قرار دارند
مهدی زارع گفت: تقریبا تمام دشت‌های کشور با بحران شوری خاک مواجه شده‌اند که این مشکل با ارائه راهکارهای کوتاه مدت برطرف نخواهد شد.
مهدی زارع، زمین‌شناس در گفت‌وگو با خبرنگار محیط زیست خبرگزاری آنا، در خصوص علت شوری خاک که این روزها با عنوان بحران از آن یاد می‌کنند گفت: کمبود آب و منابع آبی منجر به ایجاد تغییراتی در محیط شده است که یکی از مهمترین این تغییرات از تبخیر آب موجود درخاک‌های سطحی است.از طرف دیگر با برداشت وسیعی که از آب‌های زیرزمینی می‌شود، با پایین‌تر رفتن سطح آب‌های زیرزمینی، خاک نه‌تنها از حالت اشباع خارج می‌شود، بلکه آبرفت‌های سطحی نیز به تدریج در وضعیتی قرار می‌گیرند که به آن مرگ آبخوان می‌گویند.نمونه‌اش در جنوب غرب تهران (جنوب شهریار و ملارد) که یک زمانی مثلاً در نیمه دهه ۵۰ یعنی ۴۵ سال پیش در خیلی از جاها در عمق ۳ تا ۵ متری با حفر به آب می‌رسیدند در حالی که الان در بعضی از نواحی آبرفت‌ها را باید ۲۵۰ متر یا ۳۰۰ متر حفر کنند تا به سطح آب زیرزمینی برسند و در جنوب دشت عملاً بعضی نقاط است که همین‌قدر هم که می‌کنند به سنگ می‌رسند یعنی آب اصلاً وجود ندارد.
بحران آب در دشت‌های ایران
وی با تاکیدبر اینکه یکی از پیامدهای مهم این شرایط، متراکم شدن، فرو ریختن و به‌هم ریختن ساختار خاک است که در سطح زمین خودش را به صورت فرونشست نشان می‌دهد افزود: همان خاک و آبرفتی و درصد کانی‌هایی که باقی می‌مانند مخصوصاً در شرایط خشکسالی املاح در آنها خیلی بالا می‌رود و این املاح زیاد شرایط مختلفی را تغییر می‌دهد ما تقریباً الان در تمام دشت‌های ایران غیر از یک جاهای محدودی از حاشیه جنوبی دریای مازندران همین گرفتاری را به واسطه خشکسالی و کمبود شدید بارندگی داریم. یعنی الان مسئله این کمبود بارش و البته فشاری که ساکنان دارند به منابع سطحی آب وارد می‌کنند، تقریباً در تمامی دشت‌های ایران موجب شده بحران شده است به این ترتیب که در ابتدای سال ۱۴۰۰ ما ۴۲۰ دشت‌مان در وضعیت تنش آبی تشخیص داده شده‌اند و این موضوع ۵۰ سال پیش شاید یک چیزی حدود ۲۰ تا ۳۰ دشت هم نبوده است. بنابراین حدود ۷۵ درصد دشت‌های ما همین مسئله را دارند.
بیشتر بخوانید:
حل مشکل کم‌آبی کشور با روش نوین محقق ایرانی/ هزینه یون‌زدایی آب لب‌شور کاهش می‌یابد
روز جهانی خاک فرصتی برای بازنگری در نحوه بهره‌برداری از زمین‌های کشاورزی
تصفیه فاضلاب یکی از راهکارهای احیای زاینده‌رود/ باید نگاهمان به زاینده رود فصلی شود!
راه‌حل‌های کوتاه مدت برای رفع شوری خاک با آسیب همراه است
زارع با اشاره به اینکه برای کنترل این وضعیت یعنی بحران شوری خاک هیچ راه‌حل ساده و فوری وجود ندارد و هر کسی هم راه‌حل‌های خلق‌الساعه مطرح می‌کند معمولاً جواب‌های پایداری را حاصل نمی‌کند زیرا راه‌حل‌ها همه راه‌حل‌هایی سخت و با درصدهایی از آسیب همراه است ادامه داد: فقط باید سنجید که به چه ترتیب می‌شود راه‌حلی با آسیب کمتر را انتخاب کرد. هر راه‌حلی که وجود دارد اگر فقط و فقط بخواهد مسئله آب را حل کند، باز به جایی نمی‌رسد. به خاطر اینکه عمده مسائل مرتبط با این حوزه، مسائل اجتماعی، جمعیت و تمرکز جمعیت و توزیع آن است. بنابراین هر راه‌حلی که برای این حوزه بخواهد مطرح شود، اگر بخواهد موفق شود باید در قالب یک برنامه کلان اجتماعی دیده شود که آن برنامه کلان اجتماعی باید در جهت کم کردن تمرکز جمعیت و توزیع درست جمعیت در مناطق بسیار پرجمعیت کلان‌شهرهای ایران است.
به گفته این زمین‌شناس بنابراین اگر هم می‌بینید که خیلی از برنامه‌هایی که اجرا شده یا در حال اجرا هستند، خیلی مؤثر نیستند به خاطر این است که در یک بسته کلان حاکمیتی دیده نشده و معمولاً راه‌حل‌هایی که پیشنهاد می‌شود در حدی است که به‌هرحال از این ستون به آن ستون فرج است، یعنی فعلاً یک کاری انجام شود و امروز را بگذرانیم تا برسیم به سال بعد ولی مسئله که گفتم تا حد خیلی زیادی باید یک بسته اجتماعی-حاکمیتی برای آن تدبیر شود. درواقع تبعات وشرایط اقتصادی، فرهنگی و آن چیزی که به زندگی مردم مرتبط می‌شود، باید مورد بررسی و توجه قرار بگیرد. اگر چنین شود آن‌وقت می‌توانیم بگوییم برنامه‌ای که برای کنترل استفاده از منابع خاک و آب سطحی هست، می‌تواند مقرون به واقعیت باشد.
زارع بابیان اینکه باید نوع خیلی از کشت‌هایی که انجام می‌دهند را عوض کنند یا تکنولوژی که برای این برنامه‌ها به‌کار می‌گیرند تغییر کند، گفت: ضمناً خیلی از محصولات به گفته متخصصان کشاورزی نباید دیگر کشت شود و این مستلزم یک تصمیم مهم است. اگر می‌خواهیم به سمت حفاظت از منابع آب و خاک برویم، لازم است تصمیماتی گرفته شود که از چنین تبعاتی در آن تصمیمات آگاهی وجود داشته باشد و بعد توجیهات لازم برای چنین تغییراتی دیده شده باشد.
وی در مورد به‌کارگیری راه‌حل‌هایی مانند افزوده کودهای کاهش نمک خاک و شستن خاک خاطرنشان کرد: این راه‌حل‌ها خوب است اما در کوتاه مدت کارایی دارد. کاشتن گیاهان مقاوم به شوری هم یکی از راه‌های کوتاه مدت است، ضمن اینکه شهرداری‌ها خودشان را برای تغییر شیوه آبیاری( حتی آب بازیافتی هم که باشد) آماده کنند. زیرا در بسیاری از مواقع حتی در بدترین دوران خشکسالی شاهد بودیم رویه آبیاری شهرداری‌ها تغییری نکرده است و خود این مسئله به بحرانی‌تر شدن شرایط دامن می‌زند.
انتهای پیام/۴۱۶۱
انتهای پیام/
با استفاده مجدد از زبالههای زیستی:
