«ناقوس دریا» قصه ماهیگیرانی است که از دریا می‌ترسند/ نمی‌خواهم به خاطر ساختن این مستند جایزه بگیرم

به گزارش خبرنگار حوزه سینمایی گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، یکی از ویژگی‌های جذاب جشنواره سینماحقیقت این است که به واسطه بزرگی کشور ایران و اینکه معمولا مستندسازهایی از سراسر کشور در این رویداد حضور دارند، ما در طول جشنواره مستندهای زیادی از نقاط مختلف ایران می‌بینیم. از جنوب شرق و مشکلات مربوط به مردمان خونگرم سیستان و بلوچستان گرفته تا اتفاقاتی که در شمال غرب کشورمان و برای دریاچه ارومیه رخ داده است.

این ویژگی امسال و در جشنواره پانزدهم سینما حقیقت نیز وجود دارد و در این دوره نیز مستندسازهای فعال کشورمان از اقسی نقاط کشور، آثاری را آماده کرده و قرار است که به اکران برسانند. یکی از این مستندها که در بخش نیمه بلند ملی اکران می‌شود، مستند «ناقوس دریا» است، مستندی که محسن شیرزایی آن را کارگردانی کرده و به مشکلات مربوط به ماهی‌گیران جنوب سیستان و بلوچستان مربوط می‌شود، مخصوصا ۱۴ ماهیگیری که توسط دزدان دریایی سومالیایی به اسارت گرفته شدن. در خلال برگزاری جشنواره که سر سازندگان آثار حسابی شلوغ است، با کارگردان این اثر گفت‌وگو کردیم، محسن شیرزایی که خود یکی از جوانان دغدغه‌مند سیستانی است و امیدوار است که با این اثر اتفاق مثبتی برای همشهری‌ها و هم استانی‌هایش به وقوع بپیوندد.

شیرزایی در رابطه با موضوع مستند نیمه بلندش توضیح داد: مستند «ناقوس دریا» فیلمی در ارتباط با وضعیت ماهیگیران جنوب سیستان و بلوچستان است. این منطقه به دریای عمان وصل است و بخش عظیمی از اشتغال مردم آن محدوده وابسته به صید ماهی و کارهای مربوط به ماهیگیری است، در سال‌های اخیر به واسطه حضور صید ترال در منطقه، ماهیگیران با مشکل کمبود ماهی شده و به همین دلیل بسیاری از آنها برای صید به مسیرهای طولانی مراجعه می‌کنند، جایی نزدیک به آب‌های اقیانوس هند و دریای منتهی به سواحل سودان و سومالی در قاره آفریقا.

قصه دردناک ماهیگیران ایرانی و دزدان دریایی

وی افزود: ماهیگیری در سیستان و بلوچستان به سبک قدیمی و سنتی انجام می‌شود. ماهیگیران این منطقه از دیرباز با لنج‌های ساده به دریا می‌رفتند و ماهیگیری می‌کردند، اما حضور ترال در اقیانوس هند، دریای عمان و اخیراً خلیج فارس باعث شده صید ماهی کم شود. کاهش ماهی نیز باعث شده ماهیگیران، لنج‌دارها و ملوان‌ها برای این کار به سختی بیفتند و تا حدود ۲ هزار مایل سفر کنند تا بتوانند ماهی بگیرند.

این مستندساز در رابطه با مشکلاتی که سفرهای چند هزار مایلی برای ماهیگیران سیستانی به وجود آورده عنوان کرد: ترسناک‌ترین مسئله مواجهه آنها با دزدان دریایی است که از اهالی کشور سومالی هستند. از اوایل دهه نود تا سال‌های ۹۵-۹۶ شمسی، ماهیگیران ایرانی آسیب‌های زیادی را متحمل شدند و بسیاری از آنها به اسارت دزدان دریایی درآمدند.

وی اضافه کرد: بخش مهمی از روایت مستند «ناقوس دریا» داستان ۱۴ ملوانی است که سال ۹۳ ناپدید شدند و می‌دانیم که تحت اسارت گروهی از دزدان دریایی سومالی درآمدند. این گروه طی تماسی که شبکه BBC داشتند، اعلام کردند که این ۱۴ نفر را اسیر کرده‌اند، حتی این نفرات با خانواده‌هایشان نیز یک بار تماس گرفتند ولی هیچ وقت، خواسته‌ای از طرف دزدان دریایی به رسانه‌ها یا اعضای خانواده این ملوانان اعلام نشد. در این چند سال نیز چیز بیشتری از آنها نمی‌دانیم و پس از گذشت هفت سال کسی نمی‌داند اعضای این گروه چه سرنوشتی داشتند و چه اتفاقی برایشان رخ داده است.

وی با اشاره به اینکه برخی از ماهیگیرانی که در جنوب هستند، برای صید به سفرهای سه ماهه می‌روند، عنوان کرد: در این سال‌ها اتفاقات زیادی برای ماهیگیران افتاده که فیلم «ناقوس دریا» به این اتفاقات می‌پردازد. اصلی‌ترین نکته آن نیز است است که چطور عاملی مخرب به اسم صید ترال زندگی و معیشت مردم منطقه را تهدید کرده است.

ماهیگیرانی که از دریا می‌ترسند

شیرزایی مهمترین چالش در راه تولید این اثر را مربوط به محتوای آن دانست و افزود: متاسفانه در حال حاضر ماهیگیران ما از دریا می‌ترسند و دوست ندارند برای صید ماهی به دریا بروند، یعنی ترجیح می‌دهند کارگری کنند، بیل و کلنگ در دست بگیرند، یا کار دیگری انجام دهند اما به سمت دریا نروند. نه فقط ماهیگیرانی که با لنج کار می‌کنند که هم ماهیگیران خردتر که کارشان با قایق‌های کوچک موتوری است و در سواحل استان کار می‌کنند هم دیگر توانایی صید ماهی ندارند.

وی افزود: استان ما در حالت عادی با آمار بالای بیکاری مواجه است و از این منظر جزء استان‌های اول کشور محسوب می‌شود. در چنین حالتی معضل ماهیگیران هم به مسئله بیکاری دامن می‌زند. کاهش ذخیره ماهی در جنوب استان باعث شده هم ماهیگیران و هم تمامی مشاغلی که به نوعی به دریا وابسته بوده، با مشکل مواجه شوند.

این مستندساز اجتماعی با اعلام این موضوع که بیکاری ماهیگیران ممکن است آنها را به سمت بزه‌کاری و رفتارهای ناسالم بکشاند، عنوان کرد: وقتی یک ماهیگیر بیکار می‌شود، با هزار بحران روبرو شده و برای حل این مشکل دست به هرکاری می‌زند. بسیاری از مشکلات عمیقی که ما در استان سیستان و بلوچستان داریم و باعث شده مردم ایران نگاه نادرستی نسبت به اهالی این منطقه داشته باشند، به بیکاری مربوط می‌شود. یکی از دلایلی که در این منطقه گروه‌های تبهکاری رشد می‌کنند و افراد مختلف با آنها کار می‌کنند، بیکاری و خانه‌نشینی جوانان است.

شیرزایی درباره چالش‌های فنی تولید این مستند سخت نیز گفت: ما دو سال برای این پروژه زمان گذاشتیم و مهمترین چالش‌مان برای ساخت این اثر، رفتن روی دریا بود. ما باید بخشی از تصاویر تور انداختن و ماهی گرفتن را به تصویر می‌کشیدیم که خیلی سخت بود.

تندیس گرفتن با روایت درد مردم چه لطفی دارد؟!

این کارگردان مستند با اشاره به تلخی موجود در فضای کلی اثر اضافه کرد: این دردی که من طی دو سال در راه تولید این فیلم کشیدم را با دیدن آن حس خواهید کرد. در این مدت تلاش کردم درد مردم سیستان را با این اثر انتقال دهم، چون مسئله بسیار پراهمیتی برای اهالی جنوب استان سیستان و بلوچستان است. متاسفانه ما در حال نزدیک شدن به بحران بی ماهی بودن و بیکار شدن و خانه‌نشین شدن خیلی از اهالی منطقه هستیم که این بحران برای استان ما و کل کشور تبعاتی دارد.

وی درخصوص شرکت دادن مستند «ناقوس دریا» در جشنواره سینماحقیقت و امیدوار بودن به برنده شدن جایزه در این رویداد هم گفت: خدا شاهد است که اصلا به برنده شدن در این رویداد فکر نکرده و نمی‌کنم. ما فقط برای اینکه این فیلم و درد مردم دیده شود، کار را به جشنواره سینما حقیقت دادیم. من به جایزه فکر نمی‌کنم چون واقعا اینکه بالای سن بروم و جایزه بگیرم بیشتر برایم دردناک است. من نمی‌خواهم به خاطر به تصویر کشیدن درد مردم جایزه و تندیس بگیرم. به عنوان مستندسازی از سیستان و بلوچستان وظیفه دارم مشکلات استانم را از زاویه فیلم مستند و چیزی که تخصص من است انعکاس دهم.

محسن شیرزایی کارگردان این مستند در بخش پایانی صحبت‌هایش مورد حضور در جشنواره سینماحقیقت ادامه داد: این رویداد در اصل جایی است که می‌خواهیم «ناقوس دریا» در آن دیده شود، چون ما جایی برای به نمایش گذاشتن این فیلم نداشتیم. پیش از این کار را به شبکه استانی سیستان و بلوچستان دادیم که گفتند قابل پخش نیست، برای شبکه مستند فرستادیم که گفتند باید بخش‌های زیادی از کار حذف شود. اگرچه در جشنواره سینماحقیقت هم مواردی بود که باید از فیلم بیرون می‌آوردیم اما در نهایت کار به این رویداد رسید و خوشحالیم که قرار است در این جشنواره به اکران برسد.

انتهای پیام/۴۱۷۳/