مختصات دانشگاه سازگارشونده با محیط و جامعه چیست؟

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، لاله قلی‌پور، دانشجوی دکتری سیاست‌گذاری عمومی در یادداشتی نوشت: سونامی تغییر در جهان پر از تعارض ما چنان شتاب گرفته است که تمامی آموزه‌های کهن و نظریه‌پردازی‌های خردمندانه فلسفی را به چالش می‌خواند و در این میان دانشگاه به‌عنوان نهاد آموزش عالی یک واقعیت در حال تغییر است.

با توجه به اینکه آینده‌پژوهی، فرآیندی از تلاش‌هایی با جستجوی منابع، الگوها، و عوامل تغییر یا ثبات، به تجسم آینده‌های بالقوه و برنامه‌ریزی برای آن‌ها بوده و بازتاب‌دهنده چگونگی زایش واقعیت فردا از دل تغییر یا ثبات امروز است به‌عنوان علم شناخت و آماده بودن برای وقایع و تغییرات آینده خواهد بود.

مهم‌ترین دستاورد آینده‌پژوهی مواجهه فرا کنشی با تغییرات پرشتاب است، چنان‌که نظام آموزش عالی، چابک شود و نسبت به تغییرات گسسته‌ای که در دنیا وجود دار غافلگیر نشود، آینده‌های بدیل درک و ساخته شود و ازآنجاکه آینده‌پژوهی علم یکی از مؤلفه‌های اساسی ساختن آینده به شمار می‌رود، دانشگاه‌های پیشرو جهان رویکرد آینده‌پژوهی را در کانون برنامه‌ریزی‌های خود قرار داده‌اند.

در جهان پویا بخش‌های مهمی از آموزش عالی و دانشگاه نسبت به قدرت، فرهنگ، دولت و صنعت به صورت نهاد محافظه کار تقریبا ایستا باقی مانده و در مقایسه با دهه‌های اول نیمه دوم قرن بیستم که دانشگاه به نهاد معتبر جامعه تبدیل شد، اعتبار آن با روند نزولی مواجه شده است.

در این میان سازگاری با محیط، یکی از الزامات توسعه پایدار و فعال نظام دانشگاهی در شرایط تغییر شتابان است. سازگاری دانشگاه با محیط یک معیار اساسی برای کیفیت آموزش عالی است. امروزه، با توجه به افزایش نرخ تغییر و ظهور عصر دانش، موج آینده‌پژوهی در نهادهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فناوری گسترش یافته است.

بدیهی است که دانشگاه‌ها باید خود را با تغییرات مورد نظر جامعه، منطبق و سازگار کنند. عدم انطباق و سازگاری با جامعه، سرآغاز اضمحلال فیزیکی یا ماهیتی دانشگاه و کارکردهای آن خواهد بود. موضوع اصلی آینده‌پژوهی در آموزش عالی، شناسایی نظام‌مند نیروها و پیشران‌های تغییر، فرصت‌ها و تهدیدهای ناشی از تغییرات، طراحی چشم‌انداز و آینده مطلوب برای آموزش عالی و دانشگاه اثربخش و طراحی راهبردها و اقدامات موثر برای دستیابی به آینده مطلوب است.

لذا سازگار شدن و انطباق نهاد دانشگاه با ًالزامات و نیازهای سیال، دائما نوشونده و در حال تحول جامعه در ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و فناوری از مهمترین اولویت‌های نظام دانشگاهی کیفی، پویا و متعالی در افق آینده است.

نظام دانشگاهی باید به وسیله راهبردهای موثر با محیط علمی و اجتماعی به طور دائم سازگار شده و با جامعه و تحولات آن در تعادل پویا باشد. کلیدواژه اصلی و سرفصل تمامی نگرانی‌ها و مباحث جدی در زمینه آینده نهاد دانشگاه و آموزش عالی در سازگاری نهاد دانشگاه با محیط پیرامونی است.

دانشگاه سازگارشونده به مسئله ارتباط دانشگاه، محیط و جامعه با توجه به تغییرات قصد شده و نیز نوپدید می‌پردازد تا از طریق ایجاد تعادل پویا، ماندگاری دانشگاه را در بستر تغییرات ممکن سازد. دانشگاه‌ها نمی‌توانند زندگی پویایی داشته باشند اگر تغییرات را صرفا از منظر خواسته‌ها و ماموریت‌های تعیین شده از بالا به پایین بخواهند. هر دانشگاهی برای اینکه در بستر تغییرات و پویایی جوامع علمی بقای خود را حفظ کند، نیازمند نوآوری و رویکردهای اصیل در سازمان دانشگاه است.

نکته اساسی دیگر اینکه در موضوع سازگاری دانشگاه با محیط، محیط علمی شامل فرهنگ، هنجارها و اخلاقیات زیست‌بوم علم و دانش و محیط اجتماعی شامل کلیت محیط و جامعه در ابعاد سیاسی، اقتصادی، زیست‌محیطی، اجتماعی و فناوری است از اینرو، دانشگاه با منطق تعادل پویا باید با ۲ محیط شامل محیط علمی و ارزش‌های آن و محیط اجتماعی و الزامات و نیازهای آن، بدون سازش‌کاری، انفعال و انزوا، سازگار شود.

ضرورت دارد با استفاده از راهبردها و پیامدهای دانشگاه سازگارشونده با محیط، راهبردها و پیامدهای ویژه انواع دانشگاه‌ها (دانشگاه جامع، دانشگاه فنی‌مهندسی، دانشگاه پژوهشی، دانشگاه کاربردی و...) شناسایی و تبیین شود زیرا دانشگاه یک عنوان کلی برای انواع سازمان‌های آموزشی و پژوهشی با محوریت آموزش عالی و پژوهش‌های سطوح عالی است درحالی‌که دانشگاه‌ها دارای چشم‌اندازها و ماموریت‌های آموزشی، پژوهشی و خدماتی مختلفی بوده و انتظارات و توقعات از آن‌ها متفاوت است.

این در حالی است که انجام مطالعات عمیق در رابطه با شناخت روندها و تحولات محیطی و درونی نظام کلان آموزش عالی ایران، شناخت مهم‌ترین مسئله‌ها و چالش‌های جاری و پیش‌روی نظام کلان آموزش عالی، کوشش برای فهم وضع مطلوب افق آینده و ارائه راهبردهایی برای مواجهه با مسائل و چالش‌های نظام کلان آموزش عالی ایران و فراهم آوردن ادراکی از آینده آموزش عالی آموزش عالی آینده برای بهره‌گیری از آن در سیاست‌گذاری‌های خرد، میانی و کلان آموزش عالی نیز باید موردتوجه قرار گیرد.

انتهای پیام/۴۱۶۷/