موج‌سواری ناکارشناسان در تپه‌‌های تمرینی ورزشکاران

مرتضی جوادی-گروه ورزشی: زمانی که بسیاری از مربیان میان روش‌های سنتی و نو دست و پا می زدند، پرویز کماسی دیدگاه‌های نوآورانه و خلاقانه‌ای در زمینه تمرین‌های متنوع آمادگی جسمانی در فوتبال عرضه کرد. دستاوردهای پژوهشی او امروز با سطح علمی جهان همخوانی دارد.

این روزها که موجی از اظهارنظر درباره به‌روز نبودن دانش مربیان بدنساز وطنی به راه‌افتاده است، کماسی با ارایه توضیحات مفصلی در خصوص تمرینات دویدن در تپه که آماج انتقادها قرار گرفته است، به دفاع از آن پرداخت. مربی سال‌های دور پرسپولیس در گفت‌وگو با خبرنگار ورزشی خبرگزاری آنا گفت: «اگر کسی مدعی است تمرین در تپه از نظر علمی ثابت نشده است باید با دلیل علمی ثابت کند که این تمرینات اشتباه بوده است. حرف زدن از روی ناآگاهی و بر اساس منافع شخصی هیچگاه کمکی به ورزش نمی کند. اگر قرار است بدون داشتن اطلاعات کافی و بر اساس منافع شخصی موجی به‌راه بیندازیم تا اهدافمان را پیدا کنیم به ورزش کشور خیانت کرده‌ایم. وقتی فرمولی اشتباه است باید پاسخ صحیح را ارایه کنیم.»

وی ادامه داد: «دویدن در مسیرهای سراشیبی(سر بالایی و سر پایینی)با شیب‌های مختلف می‌تواند،موجب افزایش توان انفجاری، قدرت و استقامت عضلات فعال پاها (دو قلو، چهار سرانی و پشت رانی) و نیز افزایش ظرفیت دستگاه قلبی و عروقی و تنفسی شود. علت این افزایش به سبب بار اضافی ناشی از وزن بدن در حین دویدن در مسیر سربالایی به عضلات پاهاست. تحمیل بار اضافی به عضلات موجب می شود که درصد بیشتری از تارهای عضلانی به هنگام دویدن در تپه به کار گرفته شوند و همین طور نیز واحدهای حرکتی بیشتری فرمان انقباض به تارهای عضلانی را صادر می کنند ،تا بتوانند فعالیت شدید تر در مقایسه با سطح صاف را انجام دهند.شیب تپه برای دویدن می‌تواند بر حسب مدت زمان ،مسافت ،شدت دویدن متغیر باشد.

کماسی در ادامه به سابقه دویدن در تپه اشاره کرد و گفت: «دویدن در تپه به سال‌های بسیار دور در کشور های اسکاندیناوی به ویژه سوئد بر می‌گردد. تحقیقات و بررسی های در این زمینه در این کشورها انجام شده‌است که به عنوان مثال انستیوی «karotinska» پژوهشی تجربی به مدت 12هفته روی دویدن‌های استقامت در تپه انجام داد و نتیجه این پژوهش نشان داد که به هنگام دویدن در تپه افزایش معنی‌داری در سطح آنزیم‌های هوازی عضلات فعال به وجود می‌آید. افزایش آنزیم‌های هوازی می تواند سبب شدید شدن انقباض‌های کوتاه مدت شوند که در نهایت موجب افزایش توان، قدرت و استقامت عضلات می‌شود. هنگامی که توان عضلات بیشتر می‌شود، عمل به جلو راندن پا، سریع تر، پر توان‌تر، پردامنه‌تر و بدون ایجاد خستگی انجام می‌شود. همین طور افزایش خاصیت ارتجاعی عضلات «تاندون‌ها»، «لیگامنت‌ها» می تواندعمل گام برداشتن را با دامنه بیشتر،روان‌تر،سریع‌تر و بدون آسیب پذیری انجام دهد.

مربی سال‌های دور پرسپولیس ادامه داد: «به هنگام دویدن درمسیرهای سربالایی تپه، در مقایسه با دویدن در سطح صاف گام ها باید کوتاه‌تر باشد.همین‌طور نیز ،بالا تنه در حین دویدن در مسیر صاف در یک راستا باشد و هرگز نباید بالاتنه به هنگام دویدن در سر بالایی به جلو و یا به عقب خم شود.حرکات دست‌ها باید هماهنگ با حرکات پاها و در جهت دویدن باشد.و در ضمن تنفس دونده در مسیر سر بالایی نباید بیش از اندازه تندتر و یا سریع تر در مقایسه با دویدن در سطح صاف باشد.»

وی افزود:«دویدن در مسیرهای طولانی مدت در تپه که هدف کسب قدرت استقامتی و افزایش حداکثر اکسیژن مصرفی می باشد،بهتر است که عمل گام برداشتن با گامی کوتاه تر در مقایسه با دویدن در سطح صاف باشد.همین طور در حین دویدن در مسیر سر پایینی نباید تندی یا سرعت دویدن بیش از اندازه تند باشد؛چرا که موجب سفتی و سختی عضلات «لیگامنتها» و «تاندون‌ها» می‌شود.این سفتی و سختی به نوبه خود موجب بروز خستگی زودرس می‌شود کلید واژه دویدن در تپه در مسیر سر بالایی کنترل تندی دویدن با گام‌های مستحکم و با ثبات و کوتاهتر از دویدن در مسیر صاف است.»

کماسی ادامه داد:«تجارب عملی نشان داده‌اند که بهترین روش دویدن در مسیر سر بالایی روش «اینتروال» است که باید شدت و مدت و تعداد تکرارها بر حسب سن ،جنسیت،سطح توانایی و نوع رشته ورزشی تنظیم و هدایت شود. تمرین به روش اینتروال یعنی انجام چندین تکرار دویدن همراه با استراحت‌هایی در فواصل مشخص.استرحت مابین تکرار ها می‌تواند به شکل فعال یا غیرفعال باشد.در استراحت فعال می‌توان مسیر برگشت را به شکل راه رفتن یا دویدن آرام انجام داد. استراحت مابین هر تکرار بر حسب شدت آن، می‌تواند متغیر باشد چرا که از منابع متفاوتی بهره گرفته می‌شود. همین روش دویدن در تپه را می توان در داخل سالن و روی دستگاه ترید میل انجام داد.»

وی افزود: «ورزشکار با دویدن در تپه از منبع انرژی غیر هوازی(atp-pc) «آدنوزین‌تری فسفات» و «فسفات» بهره می گیرد و می تواند درصد بیشتری از تارهای تند انقباض را به فعالیت وادارد.»

این مربی بدنساز در ادامه گفت: «به طور کلی دویدن در مسیرهای سراشیبی موجب افزایش آنزیم‌های هوازی، افزایش حداکثر اکسیژن مصرفی، افزایش قدرت، توان، استقامت و افزایش اسید «کلاکتیک» و به تعویق انداختن آن می‌شود. همین‌طور هنگامی که خاصیت ارتجاعی عضلات و «تاندون‌ها» و «لیگامنت‌ها» بیشتر می‌شود درصد آسیب‌پذیری کم یا ناچیز می‌شود.»

کماسی افزود: «حالا با این اوصاف چگونه می‌توان این همه سود ناشی از انجام تمرین در تپه در روندهای مختلف منابع انرژی را نادیده گرفت و از انجام آن غفلت نمود. تصور می شود، کسانی این سودمندی‌ها را نادیده می‌گیرند که از یافته و نتایج پژوهش‌ها و تجارب علمی و عملی آن اطلاع چندانی ندارند یا اگر هم اطلاعاتی دارند به شکل باور نکردنی پایبند روش‌های تمرینی خودشان هستند.»

وی در ادامه به زمان حضورش در پرسپولیس اشاره کرد و گفت: «در سال‌های نه‌چندان دور بخشی از روند تمرین‌های آماده‌سازی تیم فوتبال پرسپولیس در زمان مربیگری علی پروین و ناصر ابراهیمی انجام دویدن در تپه در مسیرهای سر بالایی به روش اینتروال (هوازی و غیر هوازی) و بهره‌گیری از منابع مختلف انرژی و نیز انجام تمرین‌های قدرتی با وزنه‌های آزاد و دستگاه‌های بدنسازی در سالن آکادمی المپپیک بود که اتفاقا با این تمرینات سطح آمادگی بازیکنان آن زمان پرسپولیس خیلی بالا بود. هیچ راز و رمزی در کسب موفقیت در آن سال‌ها نبود جز انجام تمرین‌های چرخشی با هدف و شناخت ظرفیت‌های حرکتی بازیکنان.»

کماسی که در سال 2014 توانسته عنوان چهارمین مقاله برتر بدنسازی اروپا را به خود اختصاص دهد ادامه داد: «با اکثر بازیکنانی که از تیم پرسپولیس در اروپا بازی می‌کردند ارتباط داشته‌ام. آنها هم تمرینات بدنسازی خود را در تپه انجام می‌دادند. تنها تفاوتی که میان ما و آنها به چشم می‌خورد این است که باشگاه‌های اروپایی تپه را خودشان درست کرده‌اند اما خداوند به صورت طبیعی برایمان تپه به‌وجود آورده است.»

وی در پایان صحبت‌هایش گفت: «امیدوارم که دوستان منتقد تمرین در تپه پاسخی مناسب و علمی داشته باشند تا بتواند کمکی به ورزش کرده باشند. من معتقدم این موجی که علیه تمرین در تپه به راه افتاده نه تنها نمی‌تواند کمکی به ورزش ما کند بلکه به خاطر منافع شخصی بعضی‌ها، آسیب بزرگی به ورزش خواهد زد.»