اجلاس «بغداد» که با هدف کاهش سطح تنش‌های منطقه غرب آسیا برنامه‌ریزی شده است، دیروز شنبه آغاز به کار کرد. با حضور سران و مقامات کشورهای منطقه همراه بود، شخصیت‌هایی که هرکدام در سخنان‌شان بر همگرایی بیشتر و مبارزه با تروریسم در منطقه غرب آسیا تاکید کردند.
«نایف الحجرف» دبیرکل شورای همکاری کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس، «احمد ابوالغیط» دبیرکل اتحادیه عرب، «امانوئل ماکرون» رییس‌جمهور فرانسه، «شیخ محمدبن‌راشد آل‌مکتوم» نخست‌وزیر امارات متحده عربی، «عبدالله دوم» پادشاه اردن، «شیخ تمیم» امیرقطر، «صباح خالد الصباح» امیر کویت، «عبد الفتاح السیسی» رییس‌جمهور مصر و «داود اوغلو» وزیر خارجه ترکیه ازجمله افرادی بودند که در این اجلاس به ایراد سخنرانی پرداختند.
«مصطفی الکاظمی» نخست‌وزیر عراق که از سخنرانان نخست در اجلاس بغداد بود، گفت: عراق مخالف استفاده از خاک خود برای جنگ‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است. نمی‌پذیریم عراق، نقطه‌ای برای تهدید هر طرفی باشد. وی با اشاره به اینکه عراق در برابر داعش به پیروزی رسید، گفت: جامعه بین‌الملل در حمایت از سرمایه‌گذاری در عراق جدی است.
خواسته ایران، نابودی تروریسم در غرب آسیا
«حسین امیر عبداللهیان» وزیر خارجه جمهوری کشورمان با اشاره به اینکه ایران از هیچ تلاشی برای نابودی تروریسم در عراق دریغ نخواهد کرد، گفت: ایران جزء اولین کشورهای منطقه بود که «عراق جدید» را به رسمیت شمارد.
ایران در زمینه رشد و توسعه اقتصاد عراق اقدامات زیادی را انجام داده است. واقعیت این است که پس از هجمه تروریست‌های تکفیری داعش به عراق، این کشور متحمل خسارت‌های زیادی شد. ایران خیلی زود دست کمک به سمت عراق دراز کرد و در زمینه مبارزه با تروریسم به این کشور کمک کرد. تهران از هیچ تلاشی برای نابودی تروریسم در عراق دریغ نکرد.امیرعبداللهیان یادآور شد: واشنگتن با قتل شهیدان «سلیمانی» و «المهندس» مرتکب جنایت بسیار بزرگی شد.
می‌خواهم بر نقش کشورهای منطقه در حمایت از ثبات عراق به‌ویژه کشورهای همجوار آن اشاره کنم. طبیعتا سوریه در رأس کشورهای همجوار عراق قرار دارد.وی عنوان کرد: امنیت پایدار در منطقه جز با اعتماد متقابل میان کشورهای منطقه و عدم دخالت‌های خارجی در منطقه محقق نخواهد شد. دخالت‌های خارجی در منطقه به ظهور و بروز بی‌ثباتی در آنجا می‌انجامد.
تاکید رهبران منطقه بر همگرایی و برقراری امنیت در منطقه
مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه که از دیگر سخنرانان این نشست بود با اشاره به اینکه توسعه اقتصادی بدون امنیت امکان‌پذیر نیست، گفت: از اینکه در این کنفرانس حضور داریم خوشحال هستم. ثبات عراق به‌مثابه ثبات منطقه است و بدون ثبات عراق ثبات منطقه محقق نخواهد شد. تروریسم بزرگ‌ترین تهدید برای منطقه ماست.
وزیر خارجه ترکیه در ادامه سخنان خود در اجلاس سران در بغداد همچنین اظهار داشت: ما به حمایت از عراق ادامه خواهیم داد تا نهادهای این کشور تقویت شوند. آماده‌ایم تا در جهت مبارزه با تروریسم هر نوع کمکی به دولت عراق ارائه دهیم.
البته «فیصل‌بن‌فرحان» وزیر خارجه سعودی در جریان سخنرانی خود اظهار داشت: اجلاس بغداد زمانی برگزار شده است که منطقه ما نیاز به هماهنگی دارد. ما از کاظمی به‌خاطر دعوت از ریاض برای مشارکت در اجلاس بغداد تشکر می‌کنیم. عربستان‌سعودی از دولت عراق به ریاست کاظمی در راستای تضمین ثبات و شکوفایی این کشور و همچنین تلاش‌های عراق در مسیر مبارزه با داعش حمایت می‌کند.
«صباح الخالد الحمد الصباح» نخست‌وزیر کویت هم سخنانی را در خصوص مساله عراق مطرح کرد و با اشاره به اینکه کنفرانس بغداد در یک برهه حساس برگزار می‌شود، گفت: تا زمانی که در عراق امنیت، ثبات و آرامش برقرار نشود، منطقه روی امنیت، ثبات و آرامش را به خود نخواهد دید. وی تصریح کرد: ما باید از هر اقدامی که منجر به تقویت حفاظت و حراست از حاکمیت ملی عراق می‌شود، حمایت کنیم.
روابط دوجانبه ما با عراق همچون گذشته با گام‌هایی استوار پیش می‌رود. ما امیدواریم که این روابط با اجرایی شدن توافقنامه‌های دوجانبه بیش‌ازپیش تقویت شود.«عبدالفتاح السیسی» رییس‌جمهور مصر از دیگر سخنرانان این اجلاس با اشاره به اینکه عراق با شایستگی توانست بر تروریسم تکفیری غلبه کند، تاکید کرد: مصر سلسله دستاوردها و پیروزی‌های عراق در مبارزه با تروریسم داعشی را می‌ستاید. عراق با شایستگی توانست بر تروریسم تکفیری غلبه کند. از نقش بغداد در برقراری صلح و ثبات در منطقه حمایت می‌کنیم. وی عنوان کرد: هرگونه دخالت خارجی در امورداخلی عراق را محکوم می‌کنیم.
آنچه واضح به نظر می‌رسد این است که تجاوزات غیرقانونی به خاک عراق باید متوقف شود. من از تمامی طرف‌ها می‌خواهم که به حاکمیت عراق احترام بگذارند.«تمیم بن‌حمدآل‌ثانی» امیر قطر هم با اشاره به نقش محوری عراق در نشست بغداد، گفت: ما از وحدت و حاکمیت ملی عراق حمایت می‌کنیم. یکی از مهم‌ترین گام‌ها در عراق، تقویت نهادها و موسسات دولتی در این کشور است. ما بر لزوم حمایت از عراق برای بازیابی جایگاه محوری آن در منطقه تاکید داریم.
«عبدالله دوم»، پادشاه اردن هم امنیت و ثبات عراق را ثبات منطقه توصیف کرد و اظهار داشت: حمایت از عراق اولویت همه ماست و ما از دولت عراق به‌خاطر تلاش‌هایی که داشته قدردانی می‌کنیم. باید راه برای محقق شدن یک هماهنگی اقتصادی و صنعتی مشترک و کامل باز شود.
«امانوئل ماکرون» رییس‌جمهور فرانسه هم که یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود، تاکید کرد: هدف اصلی و اساسی از برگزاری کنفرانس بغداد، تقویت حاکمیت عراق است. کنفرانس بغداد، مشارکت و صلح در منطقه را نشان می‌دهد. ملت عراق از بسیاری از جنگ‌ها رنج برده و امروز این کشور به‌سوی ثبات و توسعه پیش می‌رود.
هانی‌زاده: اجلاس بغداد رهگذر همگرایی منطقه در عبور از آمریکاست
«حسن هانی‌زاده» کارشناس مسائل غرب آسیا با اشاره به اینکه اجلاس «بغداد» با هدف کاهش سطح تنش‌های منطقه غرب آسیا برنامه‌ریزی شده است، عنوان کرد: نخستین هدف سران کشورهای منطقه در نشست بغداد، گام برداشتن برای کاهش تنش‌های منطقه‌ای است؛ البته با تاکید بر امکانات منطقه‌ای و دور کردن آمریکا از دخالت‌های منطقه نیز تلقی می‌شود.
نشستی که مصر، اردن، قطر، کویت، ایران، عربستان، فرانسه، نمایندگان اتحادیه اروپا و... شرکت دارند. به نظر می‌رسد این اجلاس کاملا عملی و مبتنی بر ابداعات منطقه‌ای شکل گرفته و نزدیک شدن دیدگاه ایران به کشورهای حوزه خلیج‌فارس می‌تواند به بومی کردن سیاست‌های منطقه کمک کند.
بومی‌سازی تصمیمات و سیاست‌های منطقه
این کارشناس مسائل منطقه با اشاره به اینکه حضور آمریکا در منطقه چیزی جز هرج‌ومرج و بی‌ثباتی به همراه ندارد، تصریح کرد: ازآنجاکه شرایط منطقه به‌گونه‌ای است که افغانستان با بحران داخلی روبه‌رو است و آمریکا با خارج شدن خود موجبات هرج‌ومرج این کشور را برنامه‌ریزی و دنبال کرد. کشورهای منطقه به این نتیجه رسیدند که آمریکا نمی‌تواند امنیت منطقه را برقرار کند و نخستین گام این است که بومی‌سازی تصمیمات و سیاست‌های منطقه ازسوی این کشورها دنبال شود.
هانی‌زاده با بیان اینکه حضور کشورهای اروپایی در اجلاس بغداد نشان دهنده این است که آمریکا بی‌ثباتی منطقه را دنبال می‌کند، افزود: حضور رییس‌جمهور فرانسه امانوئل کرون و اعضای شورای امنیت و مقامات ژاپن در این اجلاس می‌تواند این نگاه را در جامعه جهانی ایجاد کند که آمریکا عامل بی‌ثباتی منطقه است و فرانسه خیز بلندی برای کشورهای منطقه برداشته است. اتحادیه اروپا تلاش می‌کند نقش آمریکا را در منطقه کم‌رنگ کند و اتحادیه اروپا جا پای آمریکا در منطقه می‌گذارد.
وی ادامه داد: بعد از حوادث افغانستان که اکنون هم ادامه دارد، این تحلیل بیشتر می‌رود که شاهد کم‌رنگ شدن نقش آمریکا و همگرایی کشورهای منطقه هستیم. همگرایی که ایران، میدان‌دار آن است. سیاست دولت جدید ایران است که از رهگذر همگرایی نقش آمریکا را در منطقه کاهش دهد و اگر این همگرایی قوت گیرد طبیعتا توسعه پایدار در منطقه بیشتر از گذشته می‌شود.
دانایی‌فر: کشورهای منطقه به سمت «همکاری جمعی» گام برمی‌دارند از سویی دیگر، «حسن دانایی‌فر» درباره نشست کشورهای همسایه عراق تحت‌عنوان «کنفرانس بغداد همکاری و شراکت» با اشاره به سخنان اخیر برهم صالح، رییس‌جمهور عراق مبنی بر اینکه «غرب آسیا نیاز به سازوکار جدید بر محور امنیت و روابط اقتصادی مشترک دارد» گفت: این سخن رییس‌جمهور عراق از دو منظر قابل‌بررسی و کنکاش است.
اول، حوادثی که در غرب آسیا دارد اتفاق می‌افتاد، یک واقعیت است. تغییراتی که در این منطقه به‌زودی رخ خواهد داد، نیز یک واقعیت است. این تغییرات را بسیاری از سیاستمداران دارند دریافت می‌کنند. بسیاری از دولتمردان منطقه مثل سعودی‌ها، اماراتی‌ها، قطری‌ها، لبنانی‌ها و عراقی‌ها متوجه این تغییرات به‌ویژه بعد از خروج مفتضحانه نظامیان آمریکایی از افغانستان شده‌اند.سفیر سابق ایران در عراق با بیان اینکه خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان بسیار بدتر از خروج نظامیان شوروی سابق از این کشور است، افزود: بسیاری از کشورها متوجه تغییرات در غرب آسیا شده‌اند.
به همین دلیل، علاقه‌مندند، نشست‌های دوجانبه، سه‌جانبه و چندجانبه در غرب آسیا برگزار و به‌نوعی تفاهم میان کشورهای منطقه ایجاد کنند. سیاستمداران عراقی فکر می‌کنند با برگزاری چنین نشست‌هایی می‌توانند خودشان را برای حوادثی که در آینده اتفاق می‌افتد، آماده کنند.وی دومین منظر را کاربرد داخلی این نشست‌ها برای سیاستمداران و دولتمردان کنونی بغداد دانست و گفت: این نشست‌ها با رویکرد جهان عرب و اثرگذاری عراق در این جهان برگزار می‌شود، میانجیگری میان ایران و عربستان با هدف نزدیک شدن نقطه نظرات این دو کشور، برگزاری نشست کنفرانس بغداد همکاری و شراکت همه این‌ها بیانگر این است، سیاستمداران عراقی می‌خواهند به مخاطب داخلی خود اعلام کنند، عراق به اندازه‌ای به بلوغ سیاسی و اثرگذاری در منطقه رسیده است که می‌تواند به‌عنوان یک بازیگر و کنشگر فعال عمل کند.
به عقیده دانایی‌فر، نشست دوروزه «کنفرانس بغداد همکاری و شراکت» بیشتر کاربرد داخلی دارد تا خارجی البته کاربرد خارجی این نشست آن است که تعدادی از کشورها دور هم جمع شوند و فضای حاکم بر روابط این کشورها تا حدودی تلطیف شود. باوجوداین، مهم آن است، ساختاری ارائه شود که بتواند میان کشورهای شرکت‌کننده در نشست همگرایی ایجاد کند.
این دیپلمات سابق ایران در ارتباط با احتمال مطرح شدن بحث روابط ایران و عربستان در نشست بغداد گفت: بنده معتقدم این موضوع خیلی در نشست مزبور مورد گفت‌وگو قرار نخواهد گرفت اما یک غبار روبی از نشست‌های قبلی را در پی خواهد داشت. ممکن است در حاشیه نشست بغداد یا فضای عمومی این نشست، وزیران خارجه ایران و عربستان یک خوش‌وبش‌هایی با هم داشته باشند و گفت‌وگوهای گذشته را موردتاکید قرار دهند.
خب، آن‌چیزی که مهم است. آیا سعودی‌ها اراده جدی برای ادامه دادن مذاکرات با ایران و اجرایی کردن توافقات دارند یا خیر؟ آیا سعودی‌ها فقط به‌عنوان یک موضوع از گفت‌وگوهای ریاض - تهران می‌خواهند استفاده کنند؟ به نظر می‌رسد، سعودی‌ها تنها برای حل مشکل‌شان در جنگ یمن خواهان گفت‌وگو با ایران شده‌اند، درصورتی‌که ضوابط مذاکره بین دو کشور باید جامع و شامل باشد.وی درباره چرایی عدم دعوت مقامات عراقی از سوریه برای شرکت در کنفرانس بغداد گفت: این پرسش در عراق نیز مطرح شد، به‌گونه‌ای که وزارت خارجه این کشور بیانیه منتشر کرد و طی آن دلیل‌هایی را برشمرد که به نظر می‌رسد، مخاطبان داخلی متقاعد نشدند و خارج از عراق همین سوال مطرح است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهند، عدم دعوت از سوریه یک نقص جدی است.
دولت بغداد در دعوت از همسایگانش عدالت را برقرار نکرد و این درحالی است که عراق بایستی از تمام همسایگانش در هر شرایطی که قرار دارند، دعوت می‌کرد. به‌هرحال، دعوت نکردن از سوریه برای حضور در نشست بغداد یکی از نقاط نقص این نشست به شمار می‌رود.وی در پایان با تاکید بر اینکه غرب آسیا شاهد تحولات و رخدادهای جدیدی خواهد بود، تصریح کرد: در سایه تغییراتی که در غرب آسیا شروع شده است، کشورهای منطقه به‌نوعی همکاری جمعی روی خواهند آورد. این کشورها می‌توانند در کنار یکدیگر امنیت را در غرب آسیا برقرار کنند و انتظار می‌رود از اثرپذیری بیرونی و نگاه سفارشی دست بردارند.
منبع: روزنامه صبح‌نو
انتهای پیام/
