قانون‌های نانوشته؛ چالشی در مسیر حوزه زنان و خانواده

گروه استان‌های خبرگزاری آنا- مجتبی آزادیان؛ دانشگاه آزاد اسلامی دفتر امور زنان و خانواده را ۲۷ شهریور ۱۳۹۷ -که تا قبل از آن با عنوان «شورای زنان فرهیخته» فعالیت داشت- تشکیل داد و نفیسه فیاض‌بخش با حکم دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه به‌عنوان مشاور ریاست دانشگاه در امور زنان و خانواده و رئیس کارگروه ویژه این امور منصوب شد تا دانشگاه با هدف تبیین جایگاه شایسته زن تراز اسلام در راستای پیشبرد منویات مقام معظم رهبری مبنی بر حفظ و تقویت بنیان خانواده برای هدایت و حمایت از سرمایه‌های ارزشمند گامی مؤثر و سازنده بردارد.

دفتر امور زنان و خانواده دانشگاه آزاد اسلامی چهار هدف عمده؛ مسئله‌شناسی زنان در جامعه ایران، پژوهش در حوزه زنان و خانواده، تربیت کادر بانوان متخصص و مورد نیاز جامعه در راستای تحقق دانشگاه اسلامی و توسعه و تعالی کشور و تبیین وضعیت زنان ایرانی و تحولات آینده را دنبال می‌کند و در چشم‌اندازی ۵ ساله وظایف و اهداف خود را بر مبنای آموزه‌های اسلامی و با توجه به راهبرد سند دانشگاه اسلامی پایه‌گذاری کرده و بر همین اساس به‌دنبال بازیابی هویت و جایگاه اصلی یک زن تراز اسلام در ابعاد مختلف فردی، خانوادگی، معنوی، اجتماعی و علمی بوده و از طرف دیگر وظایف اصلی یک زن را به‌عنوان کانون حیاتبخش جامعه فراموش نکرده است.

نفیسه فیاض‌بخش مشاور رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در امور زنان و خانواده و رئیس کارگروه ویژه این امور هم سال گذشته به‌منظور برداشتن گام‌های مؤثر در زمینه زن و خانواده، نمایندگان استان‌های دانشگاه آزاد اسلامی را به‌عنوان مسئول دفتر امور زنان و خانواده در هر استان منصوب کرد.

بیشتر بخوانید:

تجمل‌گرایی از مصائب امروز خانواده‌های ایرانی است

۶ آسیب اساسی حوزه زنان و خانواده

نبود خودباوری و اعتمادبه‌نفس مقابل مسئولیت‌های اجتماعی در زنان

خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری آنا به‌منظور پیگیری اهداف دفاتر امور زنان و خانواده دانشگاه آزاد اسلامی در استان‌ها و تشریح ظرفیت‌ها و فعالیت‌های حوزه زنان و خانواده با مسئولان مربوط گفت‌وگو کرده است که در این سلسله گفت‌وگوها و در این شماره گفت‌وگو با سیما رهگشای مسئول دفتر امور زنان و خانواده دانشگاه آزاد اسلامی استان هرمزگان را می‌خوانیم.

آنا: ارزیابی شما از آسیب‌ها و چالش‌های حوزه زنان و خانواده در جامعه کنونی چیست؟

رهگشای: یکی از چالش‌های اساسی، تأثیرپذیری زنان از قانون‌های نانوشته است. بررسی قوانین موجود، اعم از قانون اساسی و سایر قوانین، نشان می‌دهد که زنان ایران مشکل اساسی‌ای از لحاظ قانونی ندارند؛ اما عوامل اقتصادی، فرهنگی و سنتی ویژه‌ای در قالب قوانین نانوشته، مانع مشارکت کامل زنان در روند توسعه و استفاده از مزایای توسعه شده‌اند.

استفاده صحیح از فضای مجازی فرهنگ‌سازی شود

یکی از این موارد به تصور عموم جامعه حتی زنان به اینکه کمک به وضعیت اقتصادی همسر و خانواده جزء وظایف آنهاست، بازمی‌گردد؛ البته بالابودن هزینه‌ها و تنوع نیازها و خواسته‌های خانواده، معمولاً مانع از آن است که درآمد مرد به‌تنهایی از عهده اداره خانوار برآید. این نیاز به‌ویژه در شرایط نابسامانی اقتصادی بیشتر ضرورت می‌یابد و موجب روی‌آوردن زنان به انواع و اقسام کارهای سطح پایین و با مزد بسیار کم می‌شود.

بسیاری از زنان، صرفاً با انگیزه نیل به استقلال مالی، راهی بازار کار می‌شوند، به این معنا که حتی در صورت بی‌نیازی خانواده از درآمد آنها، به کار می‌پردازند و دستمزد خود را به دلخواه پس‌انداز یا هزینه می‌کنند. یکی از جنبه‌های مهم اشتغال با این انگیزه، احساس نوعی هم‌آوردی با مرد بوده که فرهنگ غلطی را شکل داده است. گاهی هم میل به کسب هویت و شخصیت اجتماعی مؤثر، زنان را وادار به حضور در جامعه می‌کند.

آنچه که می‌تواند حال یک زن را خوب کند، حضور مؤثر و راهگشای زن در اجتماع است، یعنی یک حضور واقعی نه صرفاً به‌دلیل عواملی که عنوان کردم؛ چراکه توسعه همه‌جانبه جامعه نیاز به حضور زن در بسیاری از عرصه‌ها دارد که البته با حفظ هویت خانوادگی و زنانگی زن و ایفای نقش مؤثر و مداوم او در خانواده باید تأمین شود.

آنا: چه راهکارها و پیشنهادهایی برای رفع مشکلات و معضلات حوزه زنان و خانواده دارید؟

رهگشای: به فراخور هر مشکلی که در حوزه زنان وجود دارد، راه‌حل‌هایی می‌توان ارائه داد؛ اما اگر بخواهیم کلی بگوییم، تجمیع فعالیت‌های مؤثر در حوزه زنان در یک قسمت بهترین راه حل است. اکنون نهادهای مختلفی در حوزه زنان کار می‌کنند و اغلب با یکدیگر هم‌افزایی ندارند و این مسئله کارها را دیر به نتیجه می‌رساند و یا ابتر می‌گذارد. حتی در خود دانشگاه هم می‌بینیم قسمت‌های مختلف به فراخور شرایط و مناسبت‌های گوناگون جدا از یکدیگر برای حوزه زنان تصمیم می‌گیرند، به‌طور مثال بسیج و معاونت فرهنگی و دفتر توانمندسازی و مرکز مشاوره و دفتر امور زنان هرکدام راه خودشان را می‌روند و کمتر با هم تعامل دارند که این معضل باید اصلاح شود و تمام فعالیت‌های مربوط به زنان در یک نقطه تجمیع شود. در ارتباط با مراکز دیگر در سطح استان هم همین مشکل وجود دارد و این موازی‌کاری‌ها با وجود تلاش‌های زیاد هنوز برطرف نشده است.

آنا: لطفاً درباره ظرفیت زنان و خانواده در استان هرمزگان و نقش دانشگاه آزاد اسلامی بگویید.

رهگشای: دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان نهادی علمی و فرهنگی و البته اقتصادی تأثیرگذار بر خانواده‌ها آثار مثبت و منفی زیادی در روند زندگی خانوادگی داشته و استان هرمزگان از این قاعده مستثنی نبوده است.

بالابردن سطح علمی زنان و دختران گاه موجب توانمندی آنان در حوزه‌های مختلف و حضور اجتماعی و حتی خانوادگی آنان بوده و گاه به‌دلیل هزینه‌های سنگین تحصیل، بار مالی اضافه‌ای را بر خانواده تحمیل کرده؛ اما در کل دانشگاه آزاد اسلامی ظرفیت تأثیرگذاری زنان را در زمینه حضور اجتماعی و بالابردن کیفیت ایفای نقش آنان در خانواده بالا برده است.

آنا: برنامه‌های دفتر امور زنان و خانواده استان هرمزگان را برشمارید.

رهگشای: عمر دفتر امور زنان و خانواده دانشگاه آزاد اسلامی استان هرمزگان زیاد نیست، در واقع کمتر از پنج ماه است که کار را آغاز کرده‌ایم و در این مدت کوتاه دو جلسه و ۳۲ ساعت کارگاه برگزار کرده و توانسته‌ایم با حوزه‌های دیگر فعالیت زنان ازجمله بسیج جامعه زنان سپاه امام سجاد(ع) و دفتر امور بانوان استانداری در راستای رسیدن به اهداف مشترک‌مان در حوزه زنان تعاملاتی داشته باشیم.

حضور در جلسات شورای فرهنگی دانشگاه و ارائه راهکارهایی برای تداوم همکاری بین بخش‌های مختلفی که در حوزه زنان کار می‌کنند از دیگر اقدامات دفتر امور زنان و خانواده دانشگاه آزاد اسلامی استان هرمزگان بوده است.

آنا: رویکردهای مدنظر دفتر امور زنان و خانواده در دانشگاه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

رهگشای: هدایت، راهبری و هماهنگ‌سازی امور زنان و خانواده به‌منظور ایجاد زمینه رشد و تأمین همه‌جانبه حقوق مادی و معنوی زنان خانواده دانشگاه آزاد و تحکیم خانواده‌ آنان، سازماندهی و ساماندهی امور زنان و خانواده در راستای سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران، مطالعه و تحقیق درباره مسائل و مشکلات مرتبط به امور خانواده و بانوان در ابعاد زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی و جهت‌دهی آنان به سوی سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی ایران با رویکرد بومی و ارائه پیشنهادهای لازم از طریق استفاده از پژوهش‌ها و نظر نخبگان، مطالعه و شناخت امکانات و تسهیلات مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و برنامه‌ریزی در راستای بهره‌برداری بهینه از این امکانات برای تقویت جایگاه بانوان و خانواده و تعیین راهبردها و شاخص‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی زنان و خانواده به‌منظور فراهم‌کردن زمینه‌های لازم برای بهبود و ارتقای سطح کیفیت مناسبات خانواده از رویکردهای مدنظر دفتر امور زنان و خانواده است.

پیامدهای منفی اشتغال زنان به حداقل برسد

بررسی و شناسایی موانع و مشکلات اجرای قوانین و مقررات مربوط به زنان و خانواده به‌منظور یافتن راه‌حل‌های مناسب برای رفع تنگناهای اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی زنان و تحکیم خانواده، مطالعه، بررسی و برنامه‌ریزی نحوه آموزش و ایجاد زمینه مساعد برای افزایش سطح آگاهی و دانش عمومی خانواده‌ها و بانوان با توجه به خصوصیات فرهنگی و اجتماعی اقتصادی حاکم بر مناطق، حمایت و سازماندهی کانون‌های فرهنگی و اجتماعی بانوان و پشتیبانی از سازمان‌های مردم‌نهاد حوزه زنان و خانواده به‌عنوان سازوکار توسعه و ارتقای مشارکت زنان در عرصه‌های مختلف، مدیریت تعامل با واحدهای دستگاه‌های اجرایی، سازمان‌ها و نهادهای ذیربط در امور بانوان به‌منظور تبادل‌نظر، آگاهی از طرح‌ها و برنامه‌های سایر دستگاه‌ها و هماهنگی برای پیشبرد امور زنان و خانواده از طریق کارگروه تخصصی زنان و خانواده، تلاش در راستای تأمین اعتبارات مورد نیاز برای اجرای طرح‌ها و برنامه‌های مربوط به امور خانواده و زنان با همکاری واحدهای دستگاه‌های مرتبط و ... برخی دیگر از رویکردهای مدنظر دفتر امور زنان و خانواده است که چنانچه موفق عمل کنیم خدمت بزرگی به جامعه زنان و خانواده بوده و بخشی از مشکلات را مرتفع خواهد کرد.

آنا: ارزیابی شما از طرح تعالی درس دانش خانواده در دانشگاه آزاد اسلامی چیست؟

رهگشای: اگر بتوانیم یک شبکه مؤثر از استادان و دانشجویان را در این مسیر به حرکت درآوریم، گام بزرگ و مثبتی در راستای تعالی خانواده برداشته‌ایم؛ البته ابتدا باید اهداف این طرح به‌درستی و روشنی تبیین شود.

آنا: نقش دانشگاه آزاد اسلامی در افزایش سطح علمی زنان جامعه چگونه بوده است؟

رهگشای: دانشگاه آزاد اسلامی بدون‌شک نقش مؤثری در راستای تعالی و بالابردن توان علمی کشور داشته و بخش عظیمی از این سهم مربوط به زنان است. نقش دانشگاه از طریق فراهم‌کردن شرایط برای شناخت و پرورش استعدادهای زنان در این مجموعه و نقش‌آفرینی آنان در عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، علمی و پژوهشی قابل تأمل و دارای جایگاه ارزنده‌ای است.

دانشگاه آزاد اسلامی با گستره جغرافیایی خود در کشور و رسوخ میان اقوام و فرهنگ‌های مختلف توانسته است قشر عظیم زنان را وارد عرصه‌های مختلف علمی کند و این کار کوچکی نیست، ازجمله اینکه توانسته است استادان برجسته‌ای را از قشر زنان به جامعه علمی کشور تحویل دهد.

آنا: استفاده از فضای مجازی تا چه اندازه در حیطه فعالیت زنان و خانواده مؤثر بوده است؟

رهگشای: فضای مجازی می‌تواند بستر مناسبی برای انواع فعالیت‌ها در حوزه زنان باشد؛ بنابراین استفاده صحیح از فضای مجازی باید به‌صورت یک فرهنگ درآید تا خانواده‌ها از آسیب‌های آن در امان بمانند و در راستای ارتقای سطح علمی و فرهنگی خویش از آن بهره ببرند. در شرایط کنونی که بیماری کرونا فعالیت‌های عادی آموزشی را دچار اختلال کرده، نقش مادران در استفاده از فضای مجازی برای کمک به آموزش فرزندان‌شان و ارتباط با اولیای مدرسه بسیار حائز اهمیت است.

از دیگر فوائدی که فضای مجازی برای بانوان دارد، استفاده در راستای آموختن و آموزش‌دادن یا کسب و کار است به‌طوری که یک زن می‌تواند ساعات مشخصی از روز را علاوه‌بر اینکه در خانه و در کنار فرزندان خویش است به فعالیت‌های علمی اجتماعی یا اقتصادی بپردازد.

آنا: و سخن پایانی ...

رهگشای: یکی از مسائلی که در حوزه زنان حائز اهمیت است، مسئله اشتغال آنان است، نکته مهم در این میان این است که اشتغال زن متناسب با شئون زنانه و اسلامی طراحی شود به‌گونه‌ای که به روح و جان و جسم او آسیب نرسد؛ بنابراین بهترین راهکار آن است که تدابیری اتخاذ شود تا علاوه‌بر تعدیل فعالیت و کار برای زنان و حمایت از شغل‌های مثبت و متناسب با شئون زنانه و خانگی، سعی شود حتی‌الامکان پیامدهای منفی اشتغال به حداقل برسد و حتی منتفی شود.

انتهای پیام/۴۱۰۳/۴۰۶۲/