«عبدالعظیم حسنی»؛ محدثی که مقام علمی‌اش در سایه امامزاده بودنش شهید شد

به گزارش خبرنگار حوزه معارف گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، در میان امامزادگان، شخصیت‌های بزرگی وجود دارند؛ از جمله شخصیت مؤثری که روایات زیادی در مورد فضائل و ثواب زیارت او نقل شده است حضرت عبدالعظیم (علیه السلام) ملقب به سیدالکریم است که نسل ایشان با چهار واسطه به سبط اکبر، امام مجتبی (علیه السلام) می‌رسد. نقل است هنگامی که بدن شریف آن بزرگوار را غسل می‌دادند، ورقه‌ای در جیب لباس او یافتند که نسبش در آن نوشته شده بود.  

عبدالعظیم حسنی در ربیع‌الثانی ۱۷۳ قمری در مدینه چشم به جهان گشود و در پانزدهم شوال ۲۵۲ یعنی دو سال قبل از شهادت امام دهم به سن ۷۹ سالگی در ری در گذشت.

وی در دوران امام کاظم (ع) متولد شد ولی محضر آن امام همام را درک نکرد (سال شهادت امام موسی کاظم علیه‌السلام ۱۸۳ قمری است با این حساب، حضرت عبدالعظیم هنگام شهادت آن حضرت، ده ساله بوده است.) و در اینکه آیا به حضور امام هشتم (ع) رسیده است یا نه، قطعیتی وجود ندارد. اما مسلماً به محضر امام جواد و امام هادی (علیهما السلام) رسیده و نزد آنان تلمذ نموده است.

احادیث دیگری نیز در فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم (علیه السلام) نقل شده‌اند، مانند آنچه از شهید ثانی در تعلیقه «خلاصة الأقوال» علامه حلّی از امام رضا (علیه السلام) نقل شده که فرمود: «هر کس قبر عبدالعظیم را زیارت کند، بر خدا لازم می‌شود که او را داخل بهشت کند.»

مقام توحیدی حضرت عبدالعظیم

حضرت سیدالشهدا (علیه السلام) در دعای عرفه که سرشار از معارف ناب توحیدی است به زیبای تمام معرفت خویش را عرضه می‌کند و در صحنه کربلا که تجلی مبارزه حق و باطل است با اقامه حق و زدودن باطل این مقام توحیدی را به نمایش می‌گذارد. از این رو وقتی که زیارت حضرت عبدالعظیم با زیارت سیدالشهدا برابری کند، باید از خصوصیات و مقامی برخوردار باشد که از مرقد مطهرش نور حرم حسینی ساطع شود و شمیم دل‌انگیز سیدالشهدا از آن استشمام شود.

مورخان فضائل فراوانی از وجود حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام نقل کرده‌اند. دو فضیلت از این فضائل عبارت است از: ۱. اعتقادات راسخ او چه نسبت به توحید و چه نسبت به نبوت و ولایت. ایشان وقتی اعتقادات خود را بر امام هادی علیه السلام عرضه کرد، حضرت مهر تأیید بر پای اعتقادات او زدند؛ ۲. ویژگی دوم این بزرگوار در کنار فضیلت اول عبارت از اطاعت محض او از امام معصوم است. از این جهت امام هادی (علیه السلام) به حضرت عبدالعظیم حسنی فرمودند: «أَنْتَ وَلِیُّنَا حَقّاً»؛ «تو حقیقتا از دوستان ما هستی.» این مقام بسیار با عظمتی است که امام معصوم (علیه السلام)، یعنی امام زمان انسان، بفرمایند تو حقیقتاً از دوستان ما هستی.

ویژگی‌ای که زیارت ایشان را معادل زیارت امام حسین کرده، در همین توحید نهفته است و یکی از علت‌های توجه دادن مردم به سمت ایشان که توسط امام معصوم صورت گرفته بود به همین مطلب اشاره دارد. زیرا که توحید بزرگترین اصل دینی است که تمام شریعت بر پایه آن استوار است.  

رسول خدا (ص) نیز در باب اهمیت آن فرمودند: توحید نصف دین است. اهمیت توحید تا آنجاست که خدای متعال در حدیث قدسی می‌فرمایند: إِنَّ أَعْظَمَ الطَّاعَاتِ تَوْحِیدِی. همانا برترینِ طاعات توحیدِ من است.

مقام علمی حضرت عبدالعظیم حسنی

حضرت عبدالعظیم از اصحاب جلیل‌القدر دو امام بزرگوار، حضرت جواد و هادی (علیهما السلام) و از محدثان بزرگ و راویان روایات و معارف اهل بیت است.

با تأمل در احادیث حضرت عبدالعظیم این حقیقت آشکار می‌شود که آن بزرگوار در نشر معارف ناب اسلام، سهم ویژه و قابل ملاحظه‌ای دارد. اینکه برخی از بزرگان دغدغه داشته‌اند مبادا محدث بودن حضرت عبدالعظیم را قربانی (و به تعبیر لطیف آیت‌الله العظمی اراکی: «شهید») امامزاده بودن او کنیم، ناظر به همین نقش بزرگ در پاسداشت فرهنگ اصیل اسلام است.

از حضرت عبدالعظیم بیش از یکصد حدیث در موضوعات مختلف و غالباً اخلاقی، بی‌واسطه یا با واسطه نقل شده است که در این میان، هشت روایت با موضوع مهدویت می‌باشد.

ائمه اطهار خصوصا با تشدید فشارهای حکمای عباسی، معمولاً در مناطق مختلف نمایندگان عالم و مجتهدی داشتند که شیعیان خود را به آنان ارجاع می‌داده‌اند. در روایتی امام هادی (ع) به شخصی از اهل ری به نام ابوحماد می‌فرماید: «اگر از امور دینی به مشکلی برخوردی به عبدالعظیم حسنی مراجعه کن و سلام مرا به او برسان.» این حدیث علاوه‌ بر آنکه از جایگاه بلند علمی حضرت عبدالعظیم خبر می‌دهد، گویای وکالت آن بزرگوار از سوی امام هادی (ع) نیز هست.

انتهای پیام/۴۱۳۹/پ