رخوت تعطیلات کرونایی در بازار کتاب و انتظار برای 2 اتفاق ویژه

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، دو روز پیش بود که با توجه به اوج‌گیری شیوع ویروس کرونا در بیشتر مناطق کشور و افزایش قابل‌توجه شهرهای قرمز کرونایی، ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعمال ممنوعیت‌های جدید فعالیت اصناف را اعلام کرد.
          
براین اساس، مشاغل گروه ۲ در شهرهای قرمز به مدت دو هفته تعطیل می‌شوند؛ بنابراین کتاب‌فروشی‌ها در این شهرها، اجازه فعالیت و پذیرش مشتری نخواهند داشت.

با توجه به شیوع ویروس کرونا، بسیاری از صنایع فرهنگی و صنوف فعال این عرصه ازجمله کتاب‌فروشان دچار رکود شدید و توقف فعالیت شده‌اند.

۲۵۷ شهر کشور، شامل همه مراکز استان‌ها در وضعیت قرمز  و مجموع شهرهای قرمز و نارنجی کشور به بیش از ۸۵ درصد رسیده؛ بنابراین 11 شهر در وضعیت آبی قرار دارند که کمتر از چند دهم درصد شهرهای کشور است.

بازاری که پس از بازگشایی هم نیاز به حمایت دارد

فارغ از تعطیلی کتاب‌فروشی‌ها که احتمالا بین 10 روز تا دو هفته طول بکشد، به نظر می رسد امسال نیز همچون سال 99 دو اتفاق می تواند به نوعی ناجی بازار کتاب باشد.

 سال گذشته مشکلات بازار کتاب ایران از روزهای آغازین شیوع کرونا شدت گرفت و با تعطیلی کتاب‌فروشی‌ها، تردد محدود مردم و در نهایت تعطیلی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که به لحاظ اقتصادی برای ناشران اهمیت ویژه‌ای دارد نوید سالی سختی را برای صنعت نشر کتاب می‌داد.

با توجه به شرایط کرونایی و تعطیلی بسیاری از مراکز فرهنگی و هنری و از جمله سینماها و سالن‌های تئاتر و کنسرت، خرید و مطالعه کتاب تفریح فرهنگی بود  مردم می‌توانستند با کمترین احساس خطر سراغ آن بروند.

معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد در ابتدای سال  برای مقابله با مشکلات ناشی از شیوع کرونا و حمایت از ناشران، کتاب‌فروشان و اهالی صنعت نشر کتاب اجرای طرح‌های حمایتی  را وعده داد. برگزاری طرح‌های فصلی کتاب با افزایش اعتبار، برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب به صورت جامع و فراگیر، خرید کتاب از ناشران، افزایش اعتبار خرید کتاب از ناشران و کتاب‌فروشی‌های شهرستانی، اعطای تسهیلات و توزیع کاغذ دولتی در بین ناشران متقاضی و تمدید تفاهم‎نامه با شرکت پست برای ارسال کتاب در راستای حمایت از اهالی صنعت تولید و نشر کتاب ازجمله طرح‌های حمایتی معاونت امور فرهنگی اعلام شدند.

 از همان ابتدای سال 99  چگونگی برگزاری نمایشگاه بین الملی کتاب تهران به عنوان دیرپاترین رویاد فرهنگی کشور در حوره کتاب به  موضوعی قابل توجه تبدیل شد.

 نمایشگاهی دیرپا که از کرونا ضربه خورد

سی و سومین دوره این رویداد فرهنگی باید به روال هرساله در بهار سال ۹۹ برگزار می‌شد که این‌گونه نشد. پس از آن اعلام شد که نمایشگاه در مردادماه به صورت فیزیکی برگزار خواهد شد که با توجه به تداوم شرایط کرونایی آن گزینه نیز منتفی شد. سرانجام متولیان برگزاری نمایشگاه کتاب تهران اعلام کردند که این نمایشگاه امسال به صورت مجازی در هفته اول بهمن ماه برگزار خواهد شد.

این نمایشگاه با مشارکت هزار و ۷۳۲ ناشر داخلی و ۱۸۰ ناشر خارجی با عرضه بیش از ۱۲۰ هزار عنوان کتاب از سوی ناشران، از اول بهمن ۱۳۹۹ آغاز به کار کرد. ساعت بازدید و خرید در این نمایشگاه مجازی به صورت ۲۴ ساعته بود و کتاب‌های ناشران داخلی با تخفیف ۲۰درصدی و کتاب‌های ناشران خارجی با تخفیف ۵۰درصدی ارائه شد.

نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران قرار بود تا ششم بهمن ادامه داشته باشد. با توجه به استقبال علاقه‌مندان کتاب و البته مشکلاتی که در روند خرید اینترنتی کتاب‌ها پیش آمد، اول برای دو روز و تاپایان چهارشنبه و در مرتبه دوم تا ساعت ۲۴ روز جمعه دهم بهمن ماه ادامه پیدا کرد.

در این رویداد فرهنگی متقاضیان با مراجعه به سایتی که در آن ناشران غرفه های مجازی داشتند کتاب خود را انتخاب کرده و پس از ثبت‌نام، واریز مبلغ کتاب و درج نشانی، محصولات خریداری‌شده از سوی ناشران برای آنها به صورت رایگان ارسال می‌شد. این ارسال رایگان هم با توافق معاونت فرهنگی وزارت ارشاد و شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران صورت گرفت.

در پایان برگزاری این نمایشگاه و طبق آمار«خانه کتاب و ادبیات ایران» یک میلیون و ۲۵۴هزار و ۵۹۹ نسخه کتاب به ارزش ۶۴۰ میلیارد و ۲۵۸میلیون و ۷۷هزار و ۵۶۸ ریال در این نمایشگاه به فروش رفت.

برگزاری نمایشگاه کتاب به صورت مجازی تجربه جدیدی بود که شاید باید سال‌ها پیش به موازات برگزاری نمایشگاه فیزیکی اتفاق می‌افتاد. برگزاری نمایشگاه به این شکل شاید شلوغی و شور و اشتیاق  برگزاری  فیزیکی را نداشت، اما فرصت‌های جدیدی را پیش‌ روی اهالی فرهنگ و فعالان صنعت نشر باز کرد.

علاوه بر صرفه‌جویی قابل‌توجه در هزینه‌های برگزاری و حل مشکل رفت و آمد اهالی تهران و سایر نقاط کشور به محل برگزاری نمایشگاه، شفافیت در کیفیت و تعداد ناشران و کتاب‌های ارائه شده نیز می‌تواند یکی از امتیازات این نمایشگاه باشد.

به نظر می‌رسد که امسال هم نمایشگاه بین الملیی کتاب تهران به شیوه جدید برگزار خواهد شد. هرچند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هنوز تاریخ دقیقی برای برگزاری این رویداد فرهنگی ارائه نداده، اما بعید است که این اتفاق به نیمه اول سال 1400 و عمر دولت فعلی قد بدهد.

فصل‌هایی که با طعم کتاب آمدند و رفتند

طرح‌های فصلی فروش کتاب که از سال 1394 کلید خوردند نیز از جمله عوامل پویایی نسبی بازار کتاب در سالهای اخیر بوده‌اند. طرح هایی که کتاب‌فروشی‌ها هم از آن استقبال می‌کنند. هر چند به گفته برخی اهالی صنعت نشر و کتاب‌فروشان در دوره‌های اخیر این طرح‌ها کمی کارآیی لازم را نداشتند وزارت ارشاد در تلاش است با اجرای طرح‌های فصلی به رونق کتاب‌فروشی‌ها و ترغیب مردم به تهیه کتاب‌های با صرف هزینه کمتر کمک کند.

 سال گذشته نیز با وجود شیوع ویروس کرونا، این طرح در هر چهار فصل سال اجرا و با استقبال مخاطبان مواجه شد. این طرح‌ها در کنار برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران در بهمن ماه باعث شد که کتابفروشان در سال عجیب و غریب کرونایی، مجالی هر چند اندک برای تنفس و کورسویی برای ادامه فعالیت داشته باشند.

 این طرح‌های فصلی تا حد زیادی سایه شوم کرونا را از سر کتابفروشی‌ها دور کرد. به این‌ترتیب بازار نشر با تمام مشکلاتی که از پیش از کرونا هم گریبانگیرش بود در مقایسه با سالن‌های سینما، تئاتر و اجراهای کنسرت با خسارت‌های مالی کمتری مواجه شد.

به این ترتیب می‌توان با ادامه طرح‌های فصلی و اصلاح ایرادات آن در سال  آینده، علاوه بر اهداف فرهنگی از جمله ترویج کتاب و کتابخوانی، به جبران هزینه‌های ناشی از محدودیت‌های کرونایی کتابفروشان نیز کمک کرد.روندی که در عرصه تئاتر، سینما و موسیقی به دلایل گوناگون به‌کندی پیش می‌رود و نتایج آن چندان محسوس نیست.

در این میان، فراهم‌کردن زمینه مشارکت هر چه بیشتر علاقه‌مندان به کتاب در این طرح و البته تضمین رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی نیز می‌تواند میزان استقبال از این طرح فرهنگی را بالا ببرد.

با توجه به افزایش قابل توجه قیمت کتاب در سال‌های اخیر و به تبع آن کاهش میزان فروش کتابفروشی‌ها طرح‌های فصلی را می‌توان کمکی قابل توجه به چرخه اقتصادی تهیه و فروش کتاب دانست. علاوه بر اطلاع‌رسانی درست، دادن امتیاز و تسهیلات به کتابفروشی‌هایی که امکان فروش غیرحضوری را فراهم کرده‌اند می‌تواند یکی از این موارد باشد.

تبیین شیوه‌های درست حضور در مراکز فروش کتاب با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی نیز از جمله مواردی است که  باید مورد توجه برنامه‌سازان صداوسیما قرار بگیرد.

انتهای پیام/4104/