«کلاب هاوس» تریبون جدید انتخاباتی/فضای مجازی بازی جدیدی برای انتخابات ایران دارد؟

گروه سیاسی خبرگزاری آنا-امید فعال؛  در سال‌های اخیر تکنولوژی با سرعت نور در حال پیشرفت است و ظهور شبکه‌های اجتماعی با امکانات متنوع، به پدیده‌ای فراگیر در میان افراد جامعه بدل شده است.

اطلاع‌رسانی و انتشار اخبار در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی با کم‌ترین مدت‌زمان صورت می‌گیرد و افراد با هویت پنهان می‌توانند به رسانه‌ای برای میلیون‌ها مخاطب تبدیل شوند.

شبکه‌های اجتماعی به کاربران خود اجازه می‌دهند که صفحات اختصاصی خود را بسازند، با دیگران ارتباط برقرار کنند و با کمی فعالیت هدفمند، یک شبکه گسترده ارتباطی برای خود فراهم آورند.

این شبکه‌ها می‌توانند تهدیدها و آسیب‌های گسترده‌ای را در حوزه‌های مختلف به وجود آورند و محیط امنیتی کشورها را به چالش بکشانند.

در سال‌های اخیر به‌ویژه در اعتراضات و تجمعات اعتراضی اقشار مختلف در کشور، شبکه‌های اجتماعی به تریبونی برای معترضان تبدیل شد و معارضان نظام در این فضای مجازی، اقدام به جذب و سازمان‌دهی افراد برای گسترش نافرمانی مدنی، به خیابان کشاندن مردم برای مقابله با نظام کردند.

انتشار اخبار هدفمند در اعتراضات دی‌ماه ۹۶، طرح اجرای سهمیه‌بندی بنزین در آبان ۹۸ و تجمعات صنفی و اعتراضی مانند مالباختگان مؤسسات مالی، خوراک خبری برای محافل و رسانه‌های معاند نظام را فراهم کرد.

مجله تایم آمریکا در گزارش مبسوطی درباره نقش توییتر در تهییج و سازمان‌دهی معترضان انتخابات در سال ۱۳۸۸ ایران می‌نویسد: «نکته حائز اهمیت در خصوص میلیون‌ها توئیت که در خلال اعتراضات پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران منتشر می‌شود این است که پیام‌های توئیتری مانند سایر پیام‌های رسانه‌ای خالی از اشکال و اهداف و سوگیری‌های سیاسی نیستند. بخش عمده‌ای از اطلاعات درباره رویدادهای کنونی ایران که در توئیتر در حال چرخش است، آشفته، با اهداف شخصی و کاملاً غیرقابل راستی آزمایی هستند. تأیید اعتبار منابع خبری کاملاً غیرممکن است از سویی، اصلاً مشخص نیست که چه کسانی از داخل ایران در حال استفاده از توئیتر هستند، خصوصاً توئیت‌هایی که به زبان انگلیسی منتشر می‌شود. از سوی دیگر شواهدی در دست است که نشان می‌دهند بخش عمده‌ای از توئیت‌های انبوه توسط زنجیره‌ای از ایرانیان منتشر می‌شود که اصلاً در ایران نیستند و به‌جای اینکه صدای معترضان داخل خیابان‌ها را که تمایل یا دسترسی به رسانه‌های عمومی ندارند منعکس کنند، صرفاً اظهارات ناظران غربی را بازتاب می‌دهند».

احتمال تکرار رفتارهای اعتراضی در آینده دور از تصور نیست و قطعاً جریان‌های به دنبال انتشار و اشتراک‌گذاری اخبار تحریف‌شده، جعلی و کذب پیرامون اتفاقات داخلی ایران با هدف القاء نادرست موضوعات به افکار عمومی و ایجاد تشنج در جامعه ایران هستند.

در این بین، هر از چند گاهی یک شبکه اجتماعی نوظهور مورد توجه قرار می‌گیرد و «کلاب هاوس» نیز، یک پدیده در شبکه‌های اجتماعی است؛ در این پلتفرم افراد می‌توانند به‌طور زنده با یکدیگر صحبت کنند و نظرات خود را به اشتراک بگذارند. اما برخی از کارشناسان بر این باورند که در این پلتفرم اصلاً گفتگوی آزاد و دوطرفه وجود ندارد و برخی با سیاست‌هایی افراد مدنظر خود را برای گفتگو، پرسش و پاسخ انتخاب می‌کنند و مخاطب اختیاری ندارد؛ در این پلتفرم شاهد گفتگوی مدیریت شده و سیاست ورزانه هستیم.

«کلاب هاوس» توانسته به محبوب‌ترین شبکه اجتماعی در دنیا و البته ایران تبدیل شود؛  با توجه به حضور افراد سرشناس و نامزدهای احتمالی انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰، تحلیلگران معتقدند این فضا می‌تواند بسیار مفید باشد و افراد می‌توانند نظرات خود را بدون سانسور منتشر کنند.  این شبکه اجتماعی درست در آستانه انتخابات راه اندازی شد تا با قراردادن اطلاعات آزاد دراختیار کاربران، نقشه راه و خوراک سیاسی را برای  انتخابات ۱۴۰۰ آماده کند.

بهره‌گیری از فضای مجازی به‌ویژه «تلگرام» یکی از شیوه‌های تبلیغی مدرن بود که در جریان انتخابات دوازدهم ریاست جمهوری اثر داشت؛ برای مثال شبکه اجتماعی تلگرام در انتخابات دوازدهم ریاست جمهوری، قابلیت ایجاد کانال را به اپلیکیشن خود اضافه کرد و تأثیر فراوانی در انتخابات و چرخش اخبار در ایران گذاشت.

محمد شیروانی (مؤلف و پژوهشگر حوزه عملیات روانی، فعال رسانه‌ای) در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه امنیتی و دفاعی گروه سیاسی خبرگزاری آنا، با اشاره به تهدیدهای احتمالی شبکه اجتماعی «کلاب هاوس» اظهار کرد: این شبکه اجتماعی مخاطبان و کنشگران فضای مجازی را با چالش جدیدی روبه‌رو کرده است که در شبکه‌های اجتماعی دیگر محسوس نبود. صوت محور و در لحظه بودن ویژگی منحصربه‌فرد «کلاب هاوس» است؛ یعنی آنکه باعث می‌شود که مخاطب نتواند در لحظه اطلاعات دریافتی را راستی آزمایی کند.

وی ادامه داد: وقتی امکان راستی‌آزمایی برای مخاطب فراهم نشود، باورپذیری اطلاعات دریافتی برای شنونده‌ها بیشتر است. علاوه بر راستی‌آزمایی، مخاطبان با اغتشاشات اطلاعاتی مواجه هستند.

پژوهشگر حوزه عملیات روانی با بیان اینکه امکان دست‌کاری داده‌ها یا مهندسی افکار عمومی در شبکه اجتماعی «کلاب هاوس» بسیار زیاد است، گفت: شبکه‌های اجتماعی به‌ویژه «کلاب هاوس»، در نتایج انتخابات ۱۴۰۰ تأثیرگذار هستند. در مهندسی افکار عمومی، اطلاعات به‌صورت دست‌کاری شده به مخاطب تزریق و افکار او کانالیزه می‌شود.

شیروانی با تأکید بر اینکه شنونده‌ها در این پلتفرم، بمباران اطلاعاتی می‌شوند، بیان کرد: بمباران اطلاعاتی ترکیبی از داده‌های درست و غلط است و مخاطب نمی‌تواند فرق بین فیک نیوز، اخبار هدفمند و درست قائل شود. جریانی مسلط به عملیات روانی در «کلاب هاوس» فعال است که به‌صورت هدفمند و بر اساس یک طرح وارد گفتگو می‌شود و مخاطبانی که توانایی گفت‌وگو ندارند، شکست می‌خورند و اقناع فکری صورت می‌گیرد.

این فعال رسانه‌ای افزود: این شبکه اجتماعی با استقبال خوبی در کشورهای شرق آسیا، اروپا و آمریکا مواجه شده اما با توجه به سیاست‌گذاری دولت چین، شبکه اجتماعی «کلاب هاوس» در این کشور مسدود است.

وی با بیان اینکه برخورد قهری مانند فیلترینگ با شبکه‌های اجتماعی، راهکار درستی نیست، گفت: باید متخصصان صاحب سخن وارد این فضا شوند و کرسی‌های آزاداندیشی که بارها مقام معظم رهبری به آن تأکید داشته‌اند، شکل بگیرد. جریان انقلاب باید نسبت به مسائل فوری و اقتضایی، نخستین روایت را منتشر کند و به منبع تأمین خبر تبدیل شود.

پژوهشگر حوزه عملیات روانی با تأکید بر اینکه جریان ضدانقلاب با چالش جدی در شبکه اجتماعی «کلاب هاوس» مواجه شده است، اظهار کرد: جریان ضدانقلاب با استفاده از ربات‌ها، هشتگ‌های دورغین را در فضای توئیتری ترند می‌کرد اما در شبکه اجتماعی کلاب هاوس، توان لجستیکی کافی ندارد و مجبور است با هویت واقعی‌اش ورود پیدا کند.

شیروانی با تأکید بر اینکه سواد رسانه‌ای باید در جامعه مورد توجه قرار بگیرد، افزود: فضای شبکه‌های اجتماعی مملو از فیک نیوز، شایعه و اخبار هدفمند است و داده‌ها می‌توانند با هدف دست‌کاری افکار عمومی منتشر شوند.

در اغلب موارد، ابتدا اعتراضات علیه شرایط نامناسب اقتصادی و مطالبه گری در برخی حوزه‌ها شکل می‌گیرد اما با دخالت رسانه‌های معاند و جریان نفاق اعتراضات به حاشیه می‌رود و به اغتشاش تبدیل می‌شود. نقش شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها در تبدیل‌شدن اعتراضات به اغتشاش بسیار مهم و غیرقابل انکار است و از جمله عوامل شکل‌گیری و داغ شدن این حوادث می‌توان به رشد و نفوذ شبکه‌های اجتماعی و شبکه‌های پیام‌رسان اشاره کرد.

البته برخورد قهری با مسائل مختلف، سبب ایجاد تنش میان مردم و حاکمیت می‌شود اما نباید نقش حوزه نظارت در شبکه‌های اجتماعی نادیده گرفته شود و با ولنگاری در این رسانه، به محفلی برای جریان معاند و ضد انقلاب تبدیل شود.

انتهای پیام/