نگاهی به اسامی فیلم‌های جشنواره سی و نهم / تک‌واژه‌ها همچنان پرطرفدار

به گزارش خبرنگار حوزه سینمایی گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، چند روز پیش بود که  دبیرخانه سی و نهمین جشنواره سی و نهم اسامی فیلم‌های واجد شرایط حضور در جشنواره را اعلام کرد.

بر این اساس، دبیرخانه جشنواره پس از  بررسی فرم‌های متقاضیان شرکت در این دوره جشنواره از نظر سال تولید، دارا بودن پروانه ساخت سینمایی، ارائه نشدن فیلم در دوره گذشته جشنواره و… در نهایت ۶۲ فیلم (حدود ۵۷ درصد آثار) را از بین آثار متقاضی واجد شرایط شرکت در جشنواره سی و نهم شناخت.

 جشنواره‌ای با شرایط ویژه

با توجه به محدودیت‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا چگونگی برگزاری جشنواره فیلم فجر در ابهام قرار داشت. اوایل آذرماه محمدمهدی طباطبایی‌نژاد، دبیر جشنواره سی و نهم، برگزاری این رویداد را قطعی اعلام کرد، اما چگونگی و گستره برگزاری آن را به آینده موکول نمود. درنهایت، مشخص شد که دبیرخانه جشنواره سه شیوه برگزاری برای این رویداد در سال کرونایی طراحی کرده است.

بر این مبنا در صورت تداوم وضعیت قرمز در شهر تهران، فیلم‌ها فقط برای داوران به نمایش در می‌آیند. در سطح دوم علاوه بر داوران، اهالی رسانه، منتقدان و صاحبان آثار و عوامل فیلم نیز به تماشای آثار خواهند نشست و در صورت بهترشدن اوضاع، سالن‌های مردمی نیز برای نمایش آثار در نظر گرفته می‌شود.

 اگرچه هنوز دبیرخانه جشنواره  به صورت رسمی اعلام نکرده که کدام یک از این سناریوهای سه‌گانه عملیاتی می‌شود، اما با توجه به اوضاع فعلی اجرای سناریوی دوم یعنی نمایش برای اهالی رسانه و صاحبان آثار محتمل به نظر می‌رسد.

از سوی دیگر حذف هیئت انتخاب آثار هم یکی دیگر از ویژگی‌های این دوره از جشنواره است. همین موضوع باعث شد تا تعداد فیلم‌های این دوره از جشنواره به نسبت سال‌های قبل افزایش قابل‌توجهی داشته باشد.

اسم‌ها را بخوانیم و به استقبال دیدن فیلم‌ها برویم

در یک هفته اخیر اخبار و تحلیل‌های متنوعی درباره فهرست فیلم‌های این دوره از جشنواره فیلم فجر منتشر شد. بررسی این فهرست از زاویه نامگذاری فیلم‌ها و چیستی اسامی آن نیز در جای خود قابل‌توجه به نظر می‌رسد.

نامگذاری آثار سینمایی مثل هر اثر هنری دیگر، بیشتر تابع ماهیت آن و البته سلیقه و روحیات سازنده است. با این حال در سال‌ها و به عبارت بهتر دهه‌های اخیر شاهد نوعی مد شدن شیوه نامگذاری فیلم‌ها بوده‌ایم. به‌عنوان مثال، از اواسط دهه هشتاد شاهد تولید فیلم‌های به‌اصطلاح کمدی اما به‌شدت سطحی بودیم که به فیلم‌های سوپرمارکتی و شانه‌تخم‌مرغی معروف شدند. این روند البته تا همین چند سال گذشته هم ادامه پیدا کرده است و هرازگاهی خبر تولید و یا نمایش فیلم‌هایی با نام های عجیب و غریب منتشر می‌شد.

آفتی به نام اسامی عجیب و غریب

در سال های اخیر، نام فیلم‌هایی همچون «پدرهای امانتی»، «مادرزن سلام» و «چهار اصفهانی در بغداد» بیش از هرچیز یادآور فیلم‌فارسی‌های قبل از انقلاب بود. «مامان بهروز منو زد»، «شاخه گلی برای عروس» و «داماد خجالتی»، «سنگ کاغذ قیچی»، «چار انگشتی»، «با من شوخی نکن»، «عاشقی با اعمال شاقه»، «دامادی به نام صفر»، «رجب آرتیست می‌شود»، «چارچنگولی»، «وای آمپول!» و «ازدواج در وقت اضافه» و... هم نمونه‌هایی دیگری از این دست بودند.

 در کنار این گونه اسامی که بیشتر برای فیلم‌های کمدی انتخاب می‌شدند، شاهد انتخاب نام‌های غیرمتعارفی هم  برای فیلم‌ها بودیم که در نوع خود جالب و البته مایه تأسف بود. نام‌هایی که مشخص بود صرفاً برای جلب توجه و ارضای حس کنجکاوی مخاطبان طراحی شده‌اند. کار به جایی رسید که طبق اخبار غیررسمی، تابستان امسال سازمان سینمایی به صاحبان  این‌گونه فیلم‌ها اخطار داد که تنها با تغییر نام  می‌توانند پروانه ساخت یا مجوز اکران بگیرند.

«خودفروش»، «عوضی»، «ریست»، «ماساچوست»، «شبی دو میلیون دلار»، «غریزه اصلی»، «مرده‌خور»، «لقاح»، «پوکر ۴»، «تک‌خال»، «کمپلکس»، «خاک بر سری»  نمونه‌ای از این اسامی تعارف بودند.

این‌گونه نامگذاری‌ها معمولاً شامل حال فیلم‌های جشنواره فجر نمی‌شود. آنچه درباره فیلم‌های جشنواره فجر در ادوار مختلف قابل بررسی است، نوعی دسته‌بندی از حیث بسامد و تعداد واژگان و یا ویژگی برجسته نام‌هاست. از سوی دیگر، از آن جایی که تعداد فیلم‌های این دوره از جشنواره نسبت به دوره‌های قبل افزایش قابل‌توجهی پیدا کرده امکان مقایسه آماری با سال‌های قبل نیز چندان منطقی به نظر نمی‌رسد، اما با این حال می‌توان  مروری اجمالی به نام فیلم‌های جشنواره امسال داشت.

فیلم‌های تک‌واژه‌ای

 فیلم‌هایی که نام آنها  یک تک‌واژه یا عبارت است  علاوه بر سهولت تلفظ و نگارش و بالابردن مانور رسانه‌ای و تبلیغی برای آن، در ذهن مخاطبان هم ماندگاری بیشتری دارد.  برخی کارگردانان  از جمله مسعود کیمیایی  هم به این‌گونه نام‌ها علاقه دارند و  اسم اکثر قریب به اتفاق آثارشان، تک‌کلمه‌ای است. در ادامه، نام این  دسته از فیلم‌ها و کارگردان‌هایشان در سی و نهمین دوره از جشنواره فیلم فجر را مرور می‌کنیم.

شیشلیک/ محمدحسین مهدویان

 صحنه‌زنی/ علیرضا صمدی

آهو /هوشنگ گلمکانی

ابلق/ نرگس آبیار

اتومبیل/ علی میری

منصور/  سیاوش سرمدی

پدری/ حسین دارابی

 تارا / کاوه قهرمان

تی‌تی/ آیدا پناهنده

 تک‌تیرانداز/ علی غفاری

تروا/ محمد علی‌زاده

بی آبان/ مهرداد کوروش‌نیا

روشن / روح‌الله حجازی

 زالاوا/ ارسلان امیری

زد و بند/ داوود نوروزی

ستاره‌بازی/ هاتف علی‌مردانی

سیاه‌بازی/ حمید همتی

 شاه‌ماهی/ نادر مقدس

 شهربانو/ مریم بحرالعلومی

بام‌بالا/ سیدجمال سیدحاتمی

طلاخون/ ابراهیم شیبانی

گیج‌گاه/ عادل تبریزی

کارو/ احمد مرادپور

 لیپار/ حسین ریگی

 مامان/ آرش انیسی

 مهران/ رقیه توکلی

 نارگیل/ داوود اطیابی

 یدو/ مهدی جعفری

 نیلگون/ حسین سهیلی‌زاده

اسامی ترکیبی

نام‌های ترکیبی متشکل از دو واژه به صورت صفت و موصوف یا ترکیب اضافی هم از الگوهای پرطرفدار برای نویسندگان و فیلمسازان است. این گونه از اسامی در جشنواره امسال هم طرفداران زیادی دارد که در ادامه می‌آید:

آفتاب نیمه‌شب/ شهریار بحرانی

 آهنگ دونفره/ آرزو ارزانش

بابا سیبیلو/ ادوین خاچیکیان

بچه گرگ‌های دره سیب/ فریدون نجفی

 بچه‌های توفان/ صادق صادق دقیقی

 بدون همه چیز/ محسن قرایی

 برای مرجان/ حمید زرگرنژاد

 بعد از اتفاق/ پوریا حیدری

  پسر دلفینی/ محمد خیراندیش

  چپ‌راست/ حامد محمدی

حرف آخر/ ابراهیم شفیعی

حکم تجدیدنظر/ محمدامین کریم‌پور

 خانه ماهرخ/ شهرام ابراهیمی

 خط فرضی/ فرنوش صمدی

 خورشید آن ماه/ ستاره اسکندری

 راند چهارم/  علیرضا امینی

 رمانتیسم عماد و طوبی/ کاوه صباغ‌زاده

روز ششم/ حجت قاسم زاده

سایه زندگی/ حمید خیرالدین

شیرجه بزرگ / کریم لک زاده

طبقه یک و نیم/ نوید اسماعیلی

غیبت موجه/ عباس رافعی

 قاتل و وحشی/ حمید نعمت‌الله

گل به خودی/ احمد تجری

 لب خط/ علی جبارزاده

 هُرماس/ مهدی صاحبی

 یقه سفیدها/ شهرام مسلخی

عبارت یا جمله

در جشنواره امسال فیلم‌هایی که نام طولانی داشته باشند را نداریم اما با  اندکی اغماض می‌توان به فیلم‌هایی اشاره کرد که از سه واژه یا بیشتر تشکیل شده‌اند.

«روزی روزگاری آبادان»/ حمیدرضا آذرنگ؛ «سلفی با رستم»/ حسین قناعت؛ «سه روز و سه قتل»/ مسعود امینی؛ «عروس خیابان فرشته»/ مهدی خسروی؛ «ورود و خروج ممنوع»/ امید آقایی.

 نام‌هایی که کنجکاوی مخاطب را برمی‌انگیزد

اگرچه همه فیلم‌ها به خاطر اولین نمایش خود مثل هندوانه سربسته  هستند و خود به خود ناشناخته و رمزآلود جلوه می‌کنند، اما  سازندگان برخی فیلم های جشنواره امسال با خلاقیت بیشتر، این کنجکاوی را افزایش داده‌اند. آن‌ها نام‌هایی برای فیلم‌های خود انتخاب کرده‌اند که  نگاه مخاطب را به خود جلب می‌کند.در ادامه، نمونه‌هایی از این آثار در جشنواره امسال  را می‌بینیم:

«سه روز و سه قتل»؛ «سلفی با رستم»؛ «قاتل و وحشی»؛ «رمانتیسم عماد و طوبی»؛ «شیشلیک»؛ «صحنه زنی»؛ «بی آبان»؛ «هُرماس».

 نام مکان‌ها یا نام افراد

اسامی فیلم‌های جشنواره امسال از این جهت خیلی متنوع نیست. مکان های جغرافیایی در نام‌ها انعکاس چندانی نداشته و نام افراد مشهور نیز در بین آنها دیده نمی‌شود. شاید فیلم «منصور»  که به زندگی شهید منصور ستاری می‌پردازد، در این میان یک استثنا باشد:

«سلفی با رستم»؛ «رمانتیسم عماد و طوبی»؛ «عروس خیابان فرشته»؛ «روزی روزگاری آبادان»؛ «برای مرجان»؛ «شهربانو»؛ «یدو»؛ «منصور».

انتهای پیام/4104/پ