عربستان برای جلوگیری از نفوذ ایران به فکر رابطه با عراق است/ 2 اشتباه راهبردی سعودی‌ها در منطقه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، اندیشکده بروکینگز در گزارشی به موضوع تمایل عربستان برای برقراری ارتباط با عراق پرداخت و نوشت: عربستان پس از چند دهه تلاش برای منزوی کردن عراق (و شکست در این هدف)، سرانجام مسیر تعامل با همسایه شمالی خود را در پیش گرفته و این درحالی است که ریاض تمایل ندارد دولتی شیعه در عراق روی کار باشد.

چراغ سبز عربستان به رابطه با عراق

طبق این گزارش،  پس از بازگشایی سفارت عربستان در عراق، دولت بغداد گذرگاه مرزی «عرعر» را بازگشایی کرد، گذرگاهی که حدود ۳۰ سال پیش و درخلال جنگ عراق و کویت به روی سعودی‌ها بسته شده بود.  نخستین تحرکات دیپلماتیک میان دو کشور به سال ۲۰۱۵ باز می‌گردد که پس از ۲۵ سال قطع روابط، ریاض سفیر خود را به بغداد اعزام کرد.

سفارت عربستان در عراق

این گزارش می‌افزاید: وزیر امور خارجه عربستان در سال 2017 به بغداد سفر کرد، بازدیدی که نخستین سفر یک مقام ارشد سعودی از اوایل سال 1990 به‌شمار می‌رفت. ریاض در سال 2019 کنسولگری خود را در بصره افتتاح کرد؛ همچنین افتتاح گذرگاه عرعر بزرگترین گام به سمت عادی‌سازی روابط میان دو کشور از زمان سقوط صدام تاکنون است. با وجود این، سعودی‌ها قبل از سال 2015 فرصت مهمی را برای تعامل با عراقی‌ها از دست دادند و ایران از آن استفاده کرد.

در ادامه آمده است: تابستان سال 2006 میلادی «نوری المالکی»، نخست‌وزیر عراق چند ماه پس از کسب قدرت در این کشور به ریاض رفت و با ملک عبدالله، پادشاه فقید عربستان ملاقات کرد. پس از این دیدار بود که پادشاه عربستان استنباط کرد خون ایرانی‌ها و عراقی‌ها با هم درآمیخته  و نمی‌توان این دو کشور را از هم جدا کرد. همچنین عربستان دریافت نمی‌تواند در زمینه سیاست‌هایش روی بغداد حساب باز کند و به همین دلیل تصمیم گرفت  تعامل بیشتری با عراق نداشته باشد.

دیدار نوری المالکی و ملک عبدالله

بروکینگز نوشت: تصمیم عربستان باعث شد تا آمریکا در تصمیم خود برای حمله به عراق مصمم‌تر شود و ریاض همسایه شمالی خود را در این زمینه تنها گذاشت. امروز نیز وضعیت همان‌گونه است و به نوری المالکی به‌عنوان متحد ایران نگاه می‌شود، درحالی‌که این نگرش گمراه‌کننده است. مالکی به‌عنوان نخست‌وزیر الگوی خوبی نبود و مواضعی غالباً فرقه‌ای داشت، اما بیش از هر چیز یک ملی‌گرای واقعی بود و خواهد ماند.

بیشتر بخوانید:

پادشاه عربستان پیام همکاری برای عراق فرستاد

این گزارش می‌افزاید:  گرچه مالکی گرایش به سمت ایران داشت، ولی نخستین سفر خارجی وی پس از انتخاب به‌عنوان نخست‌وزیر عراق به عربستان در سال 2006 نشان داد تمایل دارد  جایگاه عراق را جهان عرب اصلاح و تثبیت کند. کشورهای عربی مانند مصر، امارات و اردن از اواخر دهه 2000 تعاملات هدفمند خود با عراق را آغاز کردند، اما این روند بدون مشارکت عربستان اهمیت چندانی برای بغداد نداشت.

چرا عربستان به مالکی اعتماد نداشت؟

اندیشکده بروکینگز در پاسخ به این سؤال می‌نویسد: تفکر غالبی در پادشاهی عربستان وجود دارد و آن این است که ریشه دواندن ایران در داخل عراق به سود این کشور نیست. برای چندین دهه سعودی‌ها ایران را دارای خوی توسعه‌طلبی می‌پندارند و بر این مبنا معتقدند اعراب شیعه به ایران وفادارند؛ موضوعی کلیشه‌ای و البته کاملاً ریشه‌دار در میان سعودی‌ها که نمی‌توانند از آن چشم بپوشند.  علاوه بر این، وهابی‌های سعودی ایران را تندرو و افراطی می‌خوانند.

این گزارش افزود: به‌دلیل این اعتقادات، حکام سعودی به‌محض حمله آمریکا به عراق تصور کردند زمان قدرت یافتن عراقی‌های حامی ایران پایان یافته است. با وجود این، آمریکایی‌ها همان‌طور که از سال 2003 به‌طور مداوم تکرار کرده‌اند،  «عراق را در بشقابی نقره‌فام به ایران تحویل دادند».

بروکینگز در گزارش خود آورده است: ایدئولوژی سعودی‌ها درباره ایران و اعراب شیعه باعث شد تحولات عراق را تحریف شده‌ دریافت کنند و ناگزیر، از اقدامات انجام‌شده به‌وسیله مالکی برای تضعیف نفوذ ایران در عراق غافل شدند. مهم‌ترین اقدام مالکی آغاز مقابله با مقتدا صدر و هوادارانش بود که در سال 2008 به‌عنوان نیروهای نیابتی ایران در عراق پنداشته می‌شدند. با وجود اقدامات مالکی، عربستان تردید داشت نخست‌وزیر عراق با ایران ارتباطات دوستانه نداشته باشد.

جنگ یمن؛ اشتباه دیگر عربستان

در بخش دیگری از این گزارش آمده است: پس از مرگ ملک عبدالله در سال 2015، سلمان بن عبدالعزیز و محمد بن سلمان، پادشاه و ولیعهد عربستان فهمیدند اگر صحنه عراق را واگذار کنند، عراقی‌ها دست‌بسته نمی‌نشینند و به سراغ ایران می روند، بنابراین وارد صحنه عراق شدند.  نکته قابل توجه این است که تغییر سیاست آن‌ها درقبال عراق زمانی رخ داد که سعودی‌ها همان اشتباه را در مرزهای جنوبی خود، در یمن تکرار کردند.

سعودی‌ها همان‌طور که مالکی را دست‌نشانده ایران تصور می‌کردند، انصارالله را نیز نیروهای مرتبط با ایران دانستند.

بروکینگز نوشت: حوثی‌ها (جنبش انصارالله) همیشه به جمهوری اسلامی نگاه مثبتی داشتند، اما کمک واقعاً کمی از ایران دریافت می‌کردند تا اینکه در بحبوحه جنگ داخلی یمن پس از تحولات موسوم به  «بهار عربی» در سال 2015، پایتخت یمن را به کنترل خود درآوردند و سعودی‌ها با عملیات نظامی و حملات هوایی پاسخ دادند. از آن زمان حوثی‌ها به‌طور فزاینده‌ای به تهران روی آوردند، زیرا ایران تنها کشور بزرگ مخالف جنگ عربستان است.

در پایان این گزارش آمده است: قبل از سال 2015 سعودی‌ها تلاش کردند عراقی‌ها را منزوی کنند و از سال 2015 این تلاش را برای حوثی‌ها  به‌کار بردند؛ در هر صورت، سود سهام سیاست‌های اشتباه سعودی‌ها به جیب ایران ریخته شده است. سعودی‌ها به‌شدت به تغییر بنیادی در نحوه برخورد با همسایگان عرب خود نیاز دارند و به جای اندیشیدن چاره برای منزوی کردن آن‌ها  باید به فکر تعامل بیشتر باشند.

انتهای پیام/4033/