امیدها به رئیس‌جمهور آمریکا و چالش‌های بایدن برای بازگشت به برجام

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، برآورد محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه از سیاست جو بایدن، نامزد پیروز در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا درباره بازگشت به برجام و رفع تحریم که در گفتگو با روزنامه ایران مطرح شد، دقیق و منطبق با واقعیات نیست؛ هرچند از جایگاه وزیر امور خارجه دولت قابل فهم است.

در گزارش‌های منتشرشده به‌وسیله اندیشکده‌های نزدیک به جریان دموکرات درباره سیاست بایدن درقبال ایران نکات مختلفی ازجمله زمان‌بندی و گام‌های درنظر گرفته‌شده برای اجرای این سیاست مطرح شده است.

درست است در سند دموکرات‌ها که ابتدا پیش‌نویس آن منتشر و بعد تصویب شد و همچنین صحبت‌های بایدن که گفت قصد دارد به برجام بازگردد، فقط موضوع «compliance to compliance» (تطابق در مقابل تطابق) را مطرح کرد، اما این به‌معنای این نیست که بلافاصله در همان روز نخست این اتفاق رخ دهد.

در گزارش‌هایی که تاکنون منتشر شده است گزارش «گلدنبرگ» تدوین مؤسسه CNAS با عنوان «reengaging Iran» (تعامل مجدد با ایران)، گزارش  «آلترمن» مسئول میز ایران مؤسسه CSIS و نیز یک‌سری گزارش‌های دیگر نشان می‌دهند توجه بایدن در زمان استقرارش تا استقرار دولت بعدی در ایران باید معطوف تنش‌زدایی شود.

بایدن باید اقداماتی انجام دهد، ولی این اقدامات به معنای بازگشت به برجام نیست، بلکه شامل کاهش بخشی از تحریم‌ها یا لغو تحریم‌های نمادین می‌شود.

اینکه تصور شود بایدن از همان روز نخست به‌صورت یک‌طرفه می‌خواهد تحریم‌ها را لغو کند، درست نیست و هیچ توصیه‌ای در این زمینه به بایدن نشده است و باید دید ظریف این برآورد را از کجا به دست آورده است؟

چالش‌های بایدن برای بازگشت به برجام

علاوه بر این، در مسیری که باید بایدن به موضوع برجام بازگردد، دو مانع جدی وجود دارد؛ نخست، «مکانیسم ماشه» که دولت آمریکا به‌طور رسمی اعتقاد دارد فعال شده و قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت سازمان ملل متحد بازگشته است. دوم، حجمی از تحریم‌ها که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا بعد از خروج از برجام علیه ایران اعمال کرده است.

در حال حاضر بیش از 70 اقدام تحریم کننده علیه ایران وجود دارد که برخی از آن‌ها مانع جدی است اگر برداشته نشود. به‌عنوان نمونه بانک مرکزی  که در اردیبهشت 1398 با ادعای حمایت از تروریسم مجدد تحریم شد.

فرایند بازگشت به برجام به معنایی که تصور طرف ایرانی است باید با برداشتن این موارد آغاز شود. ظریف حرف درستی را مطرح کرد و گفت اگر بایدن بخواهد می‌تواند می‌تواند همه تحريم‌ها را با فرمان اجرایی لغو کند و اکنون این سؤال مطرح می‌شود که آیا بایدن قصد چنین کاری دارد؟ آیا نامزد پیروز حزب دموکرات این اراده را دارد که بخواهد از فرمان اجرایی برای لغو تحریم‌ها علیه ایران استفاده کند؟

افراد مختلفی ازجمله «وندی شرمن» در زمینه این موضوع مهم صحبت کرده‌اند و جمع‌بندی حرف آن‌ها این است که بایدن دلیلی ندارد همه آن چیزی که ترامپ انجام داده است، بخواهد به حالت قبل برگرداند و کاملاً صفر کند. لذا به نظر می‌آید برآورد ظریف، فنی و دقیق نیست و جمع‌بندی بیشتر کارشناسانی که در فضای آمریکا کار می‌کنند، این است تمرکز بایدن در مقطع استقرار در کاخ سفید تا انتخابات ریاست جمهوری 1400 ایران، اثرگذاری بر انتخابات کشورمان است و این اثرگذاری بر انتخابات بیشتر نیازمند اقدامات نمادی و دارای سروصداست تا اقداماتی که جنبه عملی داشته باشد.

* مدیر گروه بین‌الملل شبکه کانون‌های تفکر ایران (ایتان)

انتهای پیام/4033/