فقدان توافق بر نحوه مدیریت عرضه نفت؛ بزرگترین چالش اوپک

به گزارش خبرنگار اقتصادی آنا به نقل از شانا، مدیر امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت در این‌باره مهمترین چالش این سازمان را فقدان توافق واقعی بر سر نحوه مدیریت عرضه برای برقراری ثبات در بازار نفت دانست و گفت: بیشتر کشورهای اوپک غیر از عربستان و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با کاهش تولید برای حفظ قیمت‌ها موافق هستند اما بدون توافق و همکاری عربستان و متحدانش قادر به انجام آن نیستند.

متن کامل گفت‌وگو با مهدی عسلی را در ادامه می‌خوانید:

* موضع ایران در نشست ١٦٨ اوپک که ١٣ آذرماه در وین برگزار می‌شود، چیست؟

- روند افزایش تولید کشورهای غیر عضو اوپک کندتر شده و ممکن است حتی نرخ رشد تولید کشورهای غیر عضو این سازمان سال آینده به دلیل کاهش برداشت نفت خام از ذخایر نامتعارف در آمریکا منفی شود.

از طرفی در اوپک غیر از عربستان و عراق کشورهای دیگر ظرفیت مازاد تولید قابل توجهی ندارند.

این در حالی است که برآورد ما آن است که سال آینده حدود یک میلیون بشکه به تقاضای جهانی نفت خام افزوده شود.

بنابراین اگر ایران به تدریج تولید خود را افزایش دهد، مازاد تولید جاری نسبت به مصرف جاری زیادی ایجاد نخواهد کرد، اما مسئله مازاد تولید دو سال اخیر که منجر به انباشت ٢٠٠ میلیون بشکه نفت و فرآورده بیش از میانگین پنج سال گذشته شده است بر سر جای خود باقی می‌ماند که فشار بر قیمت‌ها را حفظ خواهد کرد.

این در شرایطی است که تولید اوپک یک میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه فراتر از سقف تولید روزانه ٣٠ میلیون بشکه کنونی این سازمان است که به طور عمده در دو سال اخیر با افزایش تولید عربستان ایجاد شده است.

بنابراین اگر اوپک سقف تولید روزانه ٣٠ میلیون بشکه را رعایت کند که به معنی کاهش تولید عربستان و دیگر کشورهای عضو به میزانی است که پس از تعیین سقف ٣٠ میلیون بشکه برای اوپک تولید خود را افزایش داده‌اند، قیمت‌ها با وجود افزایش تولید و صادرات ایران بهبود نیز خواهد یافت.

البته هنگامی شاهد بهبود واقعی می‌شود که سطح ذخیره‌سازی‌ها به تدریج کاهش یافته و به میانگین پنج سال اخیر برسد.

موضع ایران با توجه به نکات یاد شده روشن است، اوپک به سقف تولید روزانه ٣٠ میلیون بشکه وفادار باشد که به معنی کاهش تولید عربستان و برخی کشورهای دیگر عضو در حدود یک میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه در روز است.

بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران نیز نامه‌هایی در این‌باره به عبدالله سالم البدری، دبیرکل اوپک نوشته و ارسال کرده که نامه ایشان میان وزیران کشورهای عضو توزیع شده است.

* پیش‌بینی شما از اجلاس ١٦٨ اوپک چیست، آیا سقف تولید در این نشست تثبیت می‌شود؟

- وزیر نفت عربستان به تازگی در مصاحبه‌ای گفته است که کشور او حاضر به همکاری برای تثبیت بازار نفت است.

این سخن در شرایطی که بازگشت ایران به بازار به تدریج پر رنگ‌تر شده و خطر سقوط بیشتر قیمت‌ها در صورت نبود همکاری آنها با ایران افزایش می‌یابد، مطرح شده که نشان می‌دهد، کشورهای عربی (به‌ویژه با توجه به افزایش هزینه‌های بودجه آن کشورها) مایل به همکاری بیشتری نسبت به گذشته هستند و این تمایل با نمایش توان واقعی کشور برای افزایش تولید و صادرات بیشتر خواهد شد.

بنابراین به نظر می‌رسد در این اجلاس تاکید بیشتری برای رعایت سقف تولید اوپک به عمل آید اما از آنجا که عراق اعلام کرده است که در داخل نظام سهمیه‌بندی نبوده و برنامه‌های افزایش تولید خود را اعلام کرده ممکن است، عربستان سعودی پایبندی عراق به کاهش تولید و یا حداقل توقف افزایش تولید را پیش شرط همکاری خود قرار دهد.

* آیا اعضای اوپک حاضرند برای بازگشت ایران به بازار نفت تلاش کنند؟

بعید است در شرایط کنونی بین‌المللی میان ایران و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس، آن کشورها در کاهش تولید خود برای افزایش تولید نفت ایران پیش قدم شوند، مگر آن که در سطح سیاسی روابط بهبود پیدا کند.

کشورهای دیگر مانند ونزوئلا، الجزایر و نیجریه و غیره هم دچار مشکلات اقتصادی هستند که نمی‌توانند به طور رسمی چنین کاری را انجام دهند مگر آن که کاهش اجتناب‌ناپذیر تولید خود را به نام همکاری با ایران برای بازگشت به سطح صادرات پیشین وانمود کنند که احتمال آن نیز کم است.

بنابراین تنها راهبرد صحیحی که برای ایران وجود دارد، افزایش تولید و صادرات خود پس از بر طرف شدن تحریم‌ها مطابق اعلام پیشین است، زیرا با افزایش تولید و صادرات ایران کشورهای دیگر اوپک مجبورند کمی از تولید خود بکاهند تا از سقوط بیشتر قیمت‌ها که بیش از ایران به ضرر آنهاست جلوگیری کنند و یا اگر تقاضا قوی باشد تولید خود را بیش از این افزایش ندهند.

* به نظر شما قیمت نفت در سه ماه نخست سال ٢٠١٦ چه رقمی خواهد بود و قیمت کنونی نفت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

- اگر تولید کشورهای غیر عضو اوپک پس از کاهش‌های اندک اخیر دوباره با کاهش هزینه‌های تولید روند افزایشی گیرد و اوپک نیز همچنان به تولید بیش از سقف خود ادامه دهد، خطر سقوط قیمت‌ها وجود دارد، اما اگر روند کاهشی تولید نفت نامتعارف در آمریکا ادامه یابد و اوپک نیز به سقف تولید خود بازگردد، قیمت‌ها شروع به افزایش خواهد کرد.

با توجه به سطح ذخیره‌سازهای تجاری نفت خام که هم اکنون تنها در کشورهای توسعه یافته حدود ٢٠٠ میلیون بشکه بیش از میانگین پنج سال سال گذشته است، نمی توان به افزایش قابل توجه قیمت‌ها تا قبل از بازگشت سطح ذخیره‌سازی‌ها به میانگین سال‌های گذشته امیدوار بود و فشار بر قیمت‌ها برای چند سال آینده وجود خواهد داشت.

* مهمترین چالش کنونی اعضای اوپک چیست؟

- مهمترین چالش‌های اوپک هم اکنون فقدان یک توافق واقعی بر سر نحوه مدیریت عرضه برای با ثبات کردن بازار نفت است.

عربستان و متحدان آن کشور معتقد به حفظ سهم اوپک حتی با احتمال کاهش قیمت‌ها در کوتاه مدت هستند که با منافع بلند مدت آنها سازگار است. بیشتر کشورهای اوپک غیر از عربستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس با کاهش تولید برای حفظ قیمت‌ها موافق هستند اما بدون توافق و همکاری عربستان و متحدانش قادر به انجام آن نیستند.

* در جلسه کارشناسی هیأت اقتصادی دبیرخانه چه گذشت؟

- در این جلسه (Economic Comission Board- ECB) وضع اقتصاد جهانی و شرایط بازار نفت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

رشد اقتصادی برآورد شده برای سال آینده از سوی دبیرخانه به‌ویژه برای چین بیش از حدی بود که ما برآورد کرده بودیم و به همین دلیل نیز برآورد دبیرخانه برای رشد تقاضای نفت در سال آینده که حدود یک میلیون و ٢٥٠ هزار بشکه است از طرف هیأت ایرانی که معتقد بود، رشد تقاضا بیش از ١ میلیون بشکه در روز نخواهد بود مورد تردید قرار گرفت.

همچنین رشد تقاضا برای نفت در آمریکا و خاورمیانه در سال آینده از نظر ما بیش از اندازه برآورد شده بود.

با اینکه برآورد تقاضای جهانی نفت پیشنهادی هیأت ایرانی مورد تایید چهار کشور دیگر عضو (عراق، الجزایر، اکوادور و ونزوئلا) قرار گرفت اما سرانجام برآورد دبیرخانه از تقاضا برای نفت در بیانیه نهایی آمد.

نیجریه غایب بود و اندونزی هنوز حق رای نداشت و بنابراین ٦ رای موافق پیش‌بینی دبیرخانه و پنج رای موافق پیش بینی ایران بود.

هر چند نظر پنج کشور ایران به اضافه کشورهای یاد شده در بالا نیز در بیانیه نهایی برای استحضار وزیران اوپک درج شده است.

دلیل اصرار ما به ذکر برآورد هیأت ایرانی از میزان افزایش تقاضای نفت در بیانیه نهایی آن بود که وزیران نفت اوپک متوجه باشند که از نظر ما تقاضا برای نفت اوپک کمتر از برآورد دبیرخانه است و برای بازگشت به سقف تعیین شده ٣٠ میلیون بشکه در روز تشویق شوند.