آب در سطح آفتابی ماه/ قمر پرنور، محلی برای کاوش بیشتر انسان می‌شود؟

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش‌بنيان گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، برای اولین بار آب در سطح آفتابی ماه کشف شده است. حیات انسان به طرق مختلف، به این مایع پیوند خورده است و تمرکز جستجوی حیات بر روی سایر اجرام آسمانی نیز بر وجود آب در آنها معطوف است. میانگین آب موجود در بدن انسان در مردان حدود 60 درصد و در زنان حدود 55 درصد است. همچنین بیش از 70 درصد از سطح زمین پوشیده از آب است. ازاین‌رو تلاش برای یافتن آب در نقاط قابل‌دسترس در ماه به حدی دارای اهمیت بوده است که برخی علت عقب‌نشینی چند دهه‌ای ناسا را در ارتباط با این قمر، شکست کارشناسان این آژانس فضایی در یافتن آبِ قابل‌دسترس می‌دانند. اما نتایج این یافته‌های تازه چه پیامدهایی دارد و این کشف نوین در آینده کاوش در ماه چه اثری خواهد گذاشت؟

آیا روی سطح همسایه آسمانی ما گودال‌هایی مملو از آب وجود دارد؟

در یک‌کلام، نه. مولکول‌های آب در نیمکره جنوبی ماه، در دهانه کلویوس ​​کشف شده است. این دهانه و شعاع منطقه اطراف آن یکی از بزرگ‌ترین دهانه‌های قابل‌مشاهده از روی زمین است. مولکول‌های آب که تصور می‌شود مانند مهره‌های کریستالی محبوس شده‌اند، چنان از هم جدا هستند که به‌صورت یک موجودیت مستقل تشکیل نمی‌شوند، یا به‌عبارت‌دیگر یخ یا آب مایع را ایجاد نمی‌کنند.

این کشف تازه برای آینده سفرهای فضایی به چه معناست؟

چنانچه در مقدمه این گزارش قید شد،‌ انسان و این مایع حیات‌بخش به یکدیگر پیوند خورده‌اند. ازاین‌رو آب برای اکتشافات فضا بسیار حیاتی است و در کنار اکسیژن،‌ جز کلیدی‌ترین ملزومات سفر قلمداد می‌شود. این مولکول‌ها در سطح ماه را می‌توان برای تنفس (و البته نوشیدن) فضانوردان به اکسیژن تبدیل کرد و همچنین می‌توان از آنها به‌عنوان منبع سوخت بهره برد. اگر آب را به هیدروژن و اکسیژن تقسیم کنیم و سپس مواد حاصل را مایع درآوریم در عمل سوخت موشک خواهیم داشت. اگر بتوان برای سوخت‌گیری در مدار ماه یا پایگاه ماه توقف کرد، دیگر لازم نیست هنگام برخاستن تمام تجهیزات پیشرانه را با خود به ماه ببرید و این باعث می‌شود فضاپیما به‌طور قابل‌توجهی سبک‌تر و همچنین ارزان‌تر تمام شود. آب سنگین است و بنابراین انتقال آن از سطح زمین هزینه‌بر است.

حجم و شمار وسایلی که قابل‌انتقال به ماه است،‌ محدودند. بنابراین هر زمان که برای سفر نیازی به انتقال تانکرهای آب نباشد، این فرصت وجود خواهد داشت تا وسایل مفید دیگری را بتوان به آنجا منتقل کرد. جیکوب بلیچر(Jacob Bleacher)، دانشمند ارشد و ریاست مأموریت اکتشافات انسانی و عملیاتی ناسا، توضیح داده است: «توانایی استفاده از آبی که در حال حاضر روی ماه است می‌تواند کمک بزرگی برای کاوش‌های آینده در ماه باشد.»

بااین‌حال، هنوز مشخص نیست که آیا آب تشخیص داده‌شده در سطح آفتابی برای استفاده به‌عنوان منبع انسان‌ به‌سادگی قابل‌دسترس است یا خیر.

دانشمندان چگونه آب را پیدا کردند؟

کشف این مولکول‌ها توسط رصدخانه استراتوسفری اخترشناسی فروسرخ یا اختصاراً سوفیا (SOFIA) صورت گرفته است. سوفیا چیزی متفاوت از آنچه است که در ابتدا به ذهن می‌رسد. این رصدخانه سیار، یک هواپیمای بوئینگ 747 اس‌پی است که روی آن یک تلسکوپ 2.7 متری قرار داده شده است. سوفیا با عبور از لایه استراتوسفر در ارتفاع 11 کیلومتری و 14 کیلومتری، به بالای 99 درصد بخار آب موجود در جو زمین می‌رود.

سوفیا با استفاده از دوربین سوژه‌هایِ کم‌نورِ(Faint Object Camera) فروسرخی خود، توانست طول‌موج خاص منحصر به مولکول‌های آب را به دست آورد. آب‌های به تله افتاده‌ای که به‌تازگی در ماه کشف‌ شده‌‎اند ممکن است کلید اکتشافات فضایی در آینده باشند و صدالبته به تأمین آب آشامیدنی و سوخت موشک کمک کنند. مسئله اصلی در رابطه با این کشف اخیر، تأثیر احتمالی آن بر پروژه آرتمیس است. لازم به ذکر است که طی پروژه مزبور که قرار است در سال 2024 اجرا شود، چندین فضانورد از سوی ناسا به ماه اعزام خواهند شد و دست‌کم یکی از این فضانوردان زن خواهند بود.

در صورت دستیابی به این منبع آب، آیا آب کافی برای ادامه کار فضانوردان وجود دارد؟

داده‌های نجومی نشان می‌دهد آب در غلظت‌های 100 تا 412 جز در میلیون(تقریباً معادل یک بطری آب 350 گرمی) در یک مترمکعب خاک در سطح ماه به دام افتاده است. کارشناسان می‌گویند این موضوع یک کشف مهم است زیرا اکنون می‌دانیم که آب در خارج از برخی از دهانه‌های تاریک ماه نیز وجود دارد. ورود به دهانه‌های تاریک ماه دشوار است و حفاری و اجرای هرگونه عملیاتی در آن بسیار سخت تلقی می‌شود.

اگر آب روی سطح آفتابی ماه در معرض نور خورشید است، چرا تبخیر نمی‌شود؟

دمای روز در نزدیکی خط استوا ماه به 120 درجه سانتی‌گراد می‌رسد، درحالی‌که دمای شب می‌تواند به منفی 130 درجه سانتی‌گراد برسد و قطب‌های ماه حتی سردتر از این هستند. علت عدم تبخیر آب مورد اشاره این است که آب توسط «مهره‌هایی» که در آن گیر افتاده است محافظت می‌شود. ذخیره شدن آب در این مهره‌های کریستالی باعث می‌شود که آب در فضا از بین نرود یا به قسمت قطب ماه منتقل نشود.

و این بدان معنی است که آب می‌تواند بدون وجود اتمسفر،‌ در سطح ماه باقی بماند. پژوهشگران در حال حاضر اعتقاد دارند آب در این مهره‌های شیشه‌ای عملاً قفل شده است، بنابراین در برابر شرایط سخت ماه مقاومت می‌کند.

برنامه بعدی چیست؟

اکنون برنامه بعدی این است که بتوانیم دریابیم این آب چطور ایجاد شده است. همچنین پیگیری بیشتر در مورد نحوه تولید، ذخیره و جابجایی آب در ماه در دستور کار قرار خواهد گرفت. ضمناً انتظار می‌رود سوفیا در پروازهای بعدی خود به دنبال آب در مکان‌های دیگری در قسمت آفتابی ماه باشد. این داده‌ها به مأموریت‌های آینده ماه، برای ایجاد اولین نقشه منابع آب روی ماه برای اکتشافات آتی انسان در آینده اضافه خواهد شد.

انتهای پیام/4112/پ