- انستیتو پاستور ایران مؤسسه‌ای است که در یکصدمین سال تأسیس‌اش این افتخار را پیدا کرد که خدمت پایداری را برای کشور و مردم عزیز ایران تقدیم کند. وقتی که اولین خبر شیوع بیماری کرونای جدید در دی ماه سال 98 از چین رسید، انستیتو پاستور ایران هم بنا به رسالتش، کار روی مطالعه این بیماری را شروع کرد و همان هفته‌های اول در دی ماه مشخص شد که مهم‌ترین کاری که انستیتو پاستور ایران می‌تواند انجام دهد، شکستن زنجیره انتقال هست که آن هم با فراهم کردن زمینه تشخیص این ویروس در کشور ممکن خواهد بود. به همین خاطر سعی کرد که روند تشخیصی را مطالعه کند و تقریباً با توجه به اینکه هیچ اطلاعی در دنیا در سطحی که بشود از آن استفاده کرد وجود نداشت، باید متکی می‌شدیم به اطلاعات مختصری که در مقالات منتشر می‌شد و همین‌طور با آزمون و خطا توانستیم در اواخر بهمن، کیت تشخیص کرونای جدید را در کشور در انستیتو پاستور ایران بتوانیم راه‌اندازی کنیم.
تقریباً هفته آخر بهمن دیگر قادر به تشخیص این بیماری در کشور بودیم و در 30 بهمن وقتی که اولین موارد ابتلا به بیماری کووید-19 مورد تشخیص قرار گرفت که از نمونه‌های قم اثبات شد که موارد را در کشور توانستیم شناسایی کنیم، روز بعدش یعنی روز پنج‌شنبه اول اسفند از جلسه‌ای که در وزارتخانه انجام شد با توجه به آمادگی که انستیتو پاستور ایران داشت، این انستیتو به عنوان محور و مسئول کمیته تشخیص کرونای جدید یا همان کووید-19 از طرف وزارتخانه مأمور شد که کار تشخیص و همین‌طور راه‌اندازی شبکه ملی تشخیص کووید-19 را در کشور پیگیری کند.
در همان روز اولین جلسه کمیته آزمایشگاهی کمیته تشخیص کووید-19 در انستیتو پاستور ایران برقرار شد که در چهار محور تصمیم گرفته شد فعالیت شود. در محور اول سعی شد که انستیتو پاستور ایران به عنوان مرجع، تمام نمونه‌ها را که از بیمارستان‌های کشور ارسال می‌شد، بتواند بررسی کند و تقریباً می‌توانم بگویم که در اسفند ماه از بیش از 750 بیمارستان کشور، نمونه مستقیماً به انستیتو پاستور ایران ارسال می‌شد و با همت بسیار بلند همکاران‌مان و با کار و تلاش شبانه‌روزی این نمونه‌ها مورد بررسی قرار می‌گرفت و پاسخ به استانها و دانشگاه‌های مربوطه ارسال می‌شد.
محور دوم در کنار این، آموزش دانشگاه‌ها بود که کارشناسان بیش از 64 دانشگاه و مراکز علمی مختلف، توسط انستیتو پاستور ایران تحت آموزش قرار گرفتند و همین‌طور آزمایشگاه‌ها در کل کشور با هدایت انستیتو پاستور ایران راه‌اندازی شد و به همین صورت می‌توانم بگویم که در اواخر اسفند دیگر شبکه ملی آزمایشگاه‌های تشخیص کووید-19 شکل گرفته بود که در آخر اسفند می‌توانستیم در 75 آزمایشگاهی که با انستیتو پاستور ایران همکاری می‌کردند، روزانه حدود 8 تا 9 هزار نمونه را مورد بررسی قرار دهیم.
در همان روزها، تهیه کیت‌ها و همین‌طور توزیع آنها بین دانشگاه‌ها هم توسط انستیتو پاستور ایران انجام می‌شد، همین‌طور هدایت آزمایشگاه‌ها، بررسی کیفیت کارشان و حل مشکلات‌شان، اصطلاحاً تِرابل شاتینگ توسط انستیتو پاستور ایران انجام می‌شد.
همین‌جا باید عرض کنم که تهیه کیت در ماه‌های اول عمدتاً کار توسط کیت‌هایی انجام می‌شد که در انستیتو پاستور ایران ساخته شده بود و هم کیت‌هایی که به صورت اهدایی از کشورهای دیگر دریافت می‌شد و جالب این بود که کیت‌های اهدایی از کشورهای دیگر را شناسایی کرده بودیم. مثلاً می‌دانستیم اگر کشور چین دارد 40 نوع کیت تولید می‌کند، ما دقیقاً کیت‌هایی را که مطابق با پروتکل خودمان بود و اینجا آزمونش را داده بود و می‌توانستیم مورد استفاده قرار دهیم، از آنها تحویل می‌گرفتیم و استفاده می‌کردیم.
یکی از کارهای واقعاً ابتکاری که آن روزها انجام شد این بود که مطالعات خود ما نشان داد اگر یک ژن ویروس را بررسی کرده و وجودش را اثبات می‌کردیم، کافی بود که تشخیص بیماری را به صورت قطعی اعلام کنیم. در حالی که در آن هفته‌ها و در آن زمان، سازمان بهداشت جهانی اصرار داشت که حتماً سه ژن ویروس مورد بررسی قرار گیرد که با توجه به اینکه ما تعداد کیت بسیار محدودی در اختیار داشتیم، اگر این کار را می‌کردیم به جای مثلاً 9 هزار نمونه، 3 هزار نمونه را می‌توانستیم بررسی کنیم که این واقعاً برای کشور قابل تحمل نبود.
با بررسی و مطالعه‌ای که کردیم دیدیم که حتی بررسی یک ژن هم می‌تواند کافی باشد و جالب این است که سه هفته بعد از این تصمیم ما، سازمان بهداشت جهانی بررسی یک ژن را در نواحی که همه‌گیری برای کرونا اتفاق افتاده بود، کاملاً علمی و منطقی دانست و به عنوان یک پروتکل جهانی به تمام کشورهای دنیا اعلام کرد.
تصمیم خوب دیگری که در این حیطه گرفته شد این بود که ما چون تعداد کیت‌های محدودی داشتیم، تصمیم گرفتیم این کیت‌ها را در اختیار بیمارستان‌هایمان قرار دهیم یا به عبارت دیگر ظرفیت محدودمان را در جهت پوشش بیمارستانی و تشخیص موارد مشکوک مراجعه‌کننده به بیمارستان‌ها قرار دادیم تا بتوانیم از آلودگی بیشتر در بیمارستان‌ها جلوگیری کنیم.
این تصمیمی بود که باعث شد مرگ و میر بیمارسانی‌مان بسیار بسیار کمتر از آن چیزی باشد که در کشورهایی مثل ایتالیا و اسپانیا اتفاق افتاد.
اواخر اسفند با افزایش توان آزمایشگاهی‌مان قرار شد بیماران سرپایی هم غربالگری شوند و به همین خاطر در جمعه اول فروردین جلسه‌ای در وزارتخانه داشتیم که طی آن مقرر شد که انستیتو پاستور ایران یکی از استان‌های کشور را به عنوان پایلوت انتخاب کند و غربالگری سرپایی را هم در آنجا بتواند راه بیندازد که استان زنجان انتخاب شد و تقریباً از هفته اول فروردین کار غربالگری بیماران علامت‌دار که به شبکه‌های بهداشت و درمان مراجعه کرده بودند شروع شد و یک پروتکل بسیار خوبی نوشته شد و هم‌زمان با آن، تعداد آزمایشگاه‌های شبکه هم به مرور داشت افزایش پیدا می‌کرد، به طوری که در اواخر فروردین دیگر بیش از 110 تا 120 آزمایشگاه را داشتیم که در شبکه با یک پروتکل واحد کار می‌کردند. همین قرار دادن یک پروتکل واحد در کشور کمک زیادی کرد برای اینکه بتوانیم خرید کیت‌هایمان را متمرکز انجام دهیم، تفسیر آزمایش‌هایمان خیلی راحت‌تر باشد و از تشتت در روش‌های آزمایشگاهی جلوگیری کنیم.
عرض کردم که انستیتو پاستور ایران هم انجام آزمایش‌ها را به عهده گرفت و هم آموزش کارکنان آزمایشگاه‌های کشور را و راه‌اندازی شبکه ملی تشخیص آزمایشگاهی کشور را که خدمت خیلی بزرگی برای کشور محسوب می‌شد.
کار سومی که در همان جلسه اول در پنج‌شنبه اول اسفند تصمیم گرفته شد این بود که فراخوان دهیم از شرکت‌هایی که می‌توانند کیت‌های ملکولی و کیت‌های سرولوژی را تولید کنند، وارد عمل شوند و به کمک معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری و معاونت تحقیقات وزارتخانه، بیش از 53 شرکت وارد کار شدند و اعلام آمادگی کردند که از میان آنها، چندین شرکت نمونه‌هایشان بررسی و مورد تأیید قرار گرفت.
از اردیبهشت ماه به مرور شرکت‌های داخلی تولیدکننده‌مان وارد تولید شدند و محصولات‌شان از اردیبهشت ماه هم در بخش دولتی و هم در بخش خصوصی مورد استفاده قرار گرفت.
در اردیبهشت دیگر توان تست و توان تشخیصی کشور به اندازه‌ای رسیده بود که می‌توانست 40 هزار نمونه را در روز مورد بررسی قرار دهد و اگر لازم می‌شد، این قدرت تشخیصی حتی می‌توانست دو برابر شده و به 80 هزار تست در روز هم برسد.
به طور کلی می‌توانم بگویم انستیتو پاستور ایران با ورودش و با هدایتی که در امر مبارزه با کرونا انجام داد، باعث شد تا علاوه بر اینکه با تکیه بر دانش بومی و همت بالای جوانان دانشمندمان توانستیم با سربلندی به دنیا اعلام کنیم که در اوج تحریم و سخت‌ترین شرایط هم کشور می‌تواند کار خودش را انجام دهد و بدون نیاز به دانش فنی که از بیرون بخواهد به کشور کمک کند، می‌تواند سربلند از این مبارزه بیرون بیاید.
در همین حال یک شبکه تشخیص مولکولی در کشور شکل گرفت که به عنوان یکی از ماندگارترین فرصت‌هایی که در دل این بحران برای کشور فراهم شد، در تاریخ این کشور خواهد ماند و حتماً در موارد دیگری هم که بیماری در کشور رخ می‌دهد، می‌تواند کمک‌کار بزرگی برای سیستم سلامت کشور باشد.
الان انستیتو پاستور ایران با چه مشکلاتی روبه‌رو است؟
- مسلماً انستیتو پاستور ایران که یک قرن سابقه فعالیت دارد و در حوزه‌های مختلفی کار می‌کند، از جمله آزمایشگاه تشخیص مرجعی که در انستیتو پاستور ایران قرار دارند، انستیتو پاستور ایران را به عنوان بازوی عملیاتی مرکز مدیریت مبارزه با بیماری‌ها یا CDC کشور معرفی کردند.
به عبارت دیگر هر عامل تهدیدکننده‌ای که وارد کشور شود، این انستیتو پاستور ایران است که در خط مقدم است.
در حال حاضر هم مسلماً تجهیزاتی که داریم، تجهیزات به روز و تجهیزاتی نیست که شایسته این انستیتوی معتبر در سطح جهانی باشد و با توجه به اینکه انستیتو پاستور ایران نه تنها خدماتش را در داخل مرزها ارائه می‌کند بلکه فرای مرزهایمان هم مؤسسه شناخته شده‌ای است، حتماً باید از نظر تجهیزات، مثلاً دستگاه‌های تشخیصی مولکولی‌مان و همین‌طور دستگاه‌هایی مثل توالی‌یابی‌های جدید مثل NGS حتماً باید مجهز شود و در کنار آن، نیروی انسانی بیشتری را در حوزه تشخیص و همین‌طور پیشگیری از بیماری‌ها باید در اختیار داشته باشد که خوشبختانه همین تجربه کرونا نشان داد که نیاز است که نیروی انسانی انستیتو پاستور ایران باید بیش از گذشته تقویت شود و نیروهای جوان و صاحب علم جدید وارد خدمت شوند.
البته با توجه به اینکه بودجه‌هایی هم که در اختیار انستیتو پاستور ایران قرار می‌گیرد اگر افزایش پیدا کند، مسلماً باعث ارتقای توان تشخیصی و توان عملیاتی در این انستیتو خواهد شد. البته فراموش نکنیم که کمک خیّرین هم در این برهه زمانی در روزهای اوج کرونا برای ما بسیار کارساز و ارزشمند بود که همین‌جا از همه خیّرین ارزشمندی که آمدند و کمک‌کار انستیتو پاستور ایران شدند قدردانی می‌کنم.
کمک خیّرین چقدر بوده؟
- کمک‌های خیّرین متفاوت بود. خیّرینی را داشتیم که مبالغ قابل توجهی را به انستیتو پاستور ایران هدیه دادند. بعضی‌هایشان وسایل نقلیه‌ای که مورد نیاز بود هدیه کردند، بعضی‌هایشان تجهیزاتی را که واقعاً نیاز داشتیم فراهم کردند.
مجموعش؟
- مجموعش چیزی حدود ذهن ندارم ولی بیشتر از عدد ریالی و مجموع، آن چیزی که کمک‌مان کرد، دلگرمی، پشتیبانی و همین‌طور حضورشان بود که بسیار بسیار ارزشمند و روحیه‌بخش بود.
در حال حاضر روزانه چند نمونه در انستیتو پاستور ایران بررسی می‌شود؟
- خوشبختانه با راه‌اندازی شبکه دیگر لازم نیست که نمونه‌ها از سرتاسر کشور به انستیتو پاستور ایران ارسال شود. در حال حاضر انستیتو پاستور ایران بیشتر از نمونه‌هایی که از مراکز مختلف می‌رسد، نقش اصلی خودش را در بررسی کنترل کیفی آزمایشگاه‌های همکار می‌داند که امروز بیشتر از 270 آزمایشگاه در شبکه آزمایشگاهی تشخیص کووید-19 دارند کار می‌کنند. کنترل کیفی این آزمایشگاه‌ها، حل مشکلات‌شان و همین‌طور کار کردن روی کیت‌های جدیدی که آنفلوآنزا و کووید را هم‌زمان بتواند تشخیص دهد در دست اقدام است که همه اینها کارهای بزرگی هستند که دارد انجام می‌شود.
********* فایل آخر *************
انستیتو پاستور ایران در یکصد سال گذشته ثابت کرده که یار دیرین روزهای سخت مردم ایران است. اگر برگردیم به مقاطع تاریخی مختلف، می‌بینیم که در ریشه‌کن کردن بیماری‌هایی مثل طاعون، وبا، آبله، انستیتو پاستور ایران ایران پرچمدار و محور مبارزه بوده و در یکصدسال گذشته دژ مستحکم مرزبانی سلامت کشور به‌شمار رفته است.
این مؤسسه علاوه بر اینکه در علوم خدمات پزشکی و تشخیصی کار خودش را انجام می‌دهد، یک مؤسسه تحقیقاتی است که عمدتاً بر روی مسائل مبتلابه روز سلامت کشور تحقیقاتش را پیش می‌برد و همین‌طور در آموزش نیروهای متخصصی که آینده را اداره خواهد کرد، مشغول است که بیش از 250 دانشجو به صورت دکتری تخصصی در حال تعلیم در انستیتو پاستور ایران هستند و در کنار خدمات تخصصی تشخیصی، آموزش و پژوهش، یکی از کارهای مهم که در انستیتو پاستور ایران سابقه دیرینه دارد، تولید واکسن و مواد بایولوژیک است.
انستیتو پاستور ایران یکی از قدیمی‌ترین سازندگان واکسن در منطقه و در دنیا است. شاید لازم باشد اشاره کنم که واکسن BCG ایرانی که سال‌هاست در داخل کشور مورد استفاده قرار گرفته، در فرای مرزها هم بیش از 450 میلیون نفر را در سراسر جهان واکسینه و در مقابل بیماری سل مقاوم کرده است.
و همین‌طور ورود واکسن هپاتیت به داخل کشور که توسط انستیتو پاستور ایران صورت گرفته در واقع راه ورود بایوتکنولوژی دارویی را برای کشور باز کرده که این هم خدمت بزرگی است که از سوی انستیتو پاستور ایران تقدیم کشور شده است.
مسلماً مجتمع تولیدی انستیتو پاستور ایران که در گرمدره کرج واقع شده، فقط واکسن تولید نمی‌کند. کیت‌های تشخیصی متنوعی را تولید می‌کند که مثالش یکی کیت تشخیص بروسلوز است که منحصراً توسط انستیتو پاستور ایران در کشور تولید می‌شود و اگر بخواهیم بسط دهیم، 53 محصول مختلف که عمدتاً به صورت انحصاری تولید می‌شوند، در مجمع تولیدی انستیتو پاستور ایران تولید و تقدیم ملت نجیب ایران می‌شوند.
اما با توجه به اینکه سیاست انستیتو پاستور ایران این است که هر جایی که کاری بر زمین مانده است، آن را انجام دهد، به همین خاطر در برنامه فعلی‌اش به کمک مجلس که 100 میلیون دلار برای تولید دو واکسن مهم و مورد نیاز کشور اختصاص داده شده، دو واکسن پنوموکوک یا ذات‌الریه و همین‌طور واکسن روتاویروس که موجب اسهال کودکان می‌شود، در دستورکار تولید در انستیتو پاستور ایران قرار دارد که امیدواریم در موعد مقرر در طی دو و نیم سال آتی بتوانیم این واکسن‌ها را وارد برنامه ایمن‌سازی کشور کنیم؛ دو اکسنی که بسیار مورد نیاز است.
صادرات ایران به کشورهای دیگر معمولاً سالانه چند میلیارد دلار است؟ به پنج قاره صادرات داریم؟
- معمولاً مواد بایولوژیک، کیت‌ها و واکسن‌هایی که تولید می‌شود، در حدی هست که کفاف 85 میلیون جمعیت ایران را می‌دهد ولی برنامه‌هایی داریم که بتوانیم صادرات را گسترش دهیم. محصولات‌مان از کشورهای دیگر خواستاران زیادی دارد که در پی هستند.
در رسیدن به این هدف کاری که در بهمن ماه سال گذشته در انستیتو پاستور ایران انجام شد، موفق شدیم BCG اینتراوزیکال یا واکسن BCG که در درمان سرطان مثانه مورد استفاده قرار می‌گیرد و قبلاً به صورت یخ زده بود، تولید و انبارش آن بسیار سخت بود، باید در فریزرهای بزرگ نگهداری می‌شد و همین‌طور انتقالش به جاهای مختلف و صادراتش بسیار سخت بود، خوشبختانه با سختی فراوان در یک و نیم سال گذشته موفق شدیم که روی محصول لئوفیلیزه یا خشک واکسن اینتراوزیکال BCG کار کنیم و در بهمن ماه گذشته این محصول تولید شد و اولین محموله‌اش هفته گذشته به ترکیه صادر شد.
مذاکراتی هم با کشورهای مختلف داریم انجام می‌دهیم که بتوانیم واکسن‌های فعلی‌مان را، BCG، هپاتیت و همین‌طور BCG اینتراوزیکال، کیت‌های تشخیصی و محصولات دیگرمان را به کشورهایی که تمایل به خرید از ایران دارند، صادر کنیم.
الان بیشترین صادرات‌مان به کدام کشورهاست؟
- الان فعلاً مذاکرات و روندهایی که داریم بیشتر با کشورهایی مثل سوریه، لبنان، ترکیه، مکزیک و کشور ازبکستان است که داریم روی صادرات واکسن با اینها مذاکره و همکاری می‌کنیم.
نکته آخر؟
- نکته آخر در مورد انستیتو پاستور ایران است که با یکصد سال قدمتش، قدیمی‌ترین مؤسسه تحقیقاتی حوزه سلامت کشور است. مسلماً توجه سیاست‌گذاران به این مجموعه ارزشمند که قسمتی از تاریخ سلامت کشور است و پاره مهمی از تاریخ کشور هم محسوب می‌شود، کمک بزرگ و شایان توجهی خواهد کرد که انستیتو پاستور ایران بتواند با قدرت و توان بیشتری در ارتقای شاخص‌های سلامت کشور گام بردارد.
انتهای پیام/
