معنویت نقطه مغفول‌مانده در حکمرانی/ نخستین وظیفه حکومت اسلامی اقامه نماز است

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا - مرتضی باقری‌زاده؛ یکی از مهمترین نکات مغفول‌مانده‌ در جمهوری اسلامی، بحث معنویات در کشورداری و قدرت معنویات برای حل مشکلات جامعه است. متاسفانه برخلاف شعاری که در جمهوری اسلامی داده می‌شود که معنویات در راس برنامه ریزی‌های اصلی کشور قرار دارد، اما مسئولین و مردم معنویات را به چشم زندگی شاد در جهان دیگر می‌بینند.

اما قرآن در این زمینه نگاهی متفاوت دارد. نوشته حاضر که ششمین شماره از پرونده «مدیر موفق از نگاه قرآن و حدیث» می‌باشد سعی دارد جایگاه معنویت در مدیریت و حکمرانی را از دیدگاه قرآن و احادیث بررسی کند.

آیه 170 از سوره اعراف می‌فرماید، «وَ الَّذِينَ يُمَسِّكُونَ بِالْكِتابِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ إِنَّا لا نُضِيعُ أَجْرَ الْمُصْلِحِينَ». در ذیل این آیه در کتاب تفسیر نور آمده، دين علاوه بر آثار اخروى، در اصلاح زندگى دنيوى نيز نقش دارد. 

در سوره فصلت، آیه 44 آمده، «وَ لَوْ جَعَلْناهُ قُرْآناً أَعْجَمِيًّا لَقالُوا لَوْ لا فُصِّلَتْ آياتُهُ ءَ أَعْجَمِيٌّ وَ عَرَبِيٌّ قُلْ هُوَ لِلَّذِينَ آمَنُوا هُدىً وَ شِفاءٌ وَ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ فِي آذانِهِمْ وَقْرٌ وَ هُوَ عَلَيْهِمْ عَمًى أُولئِكَ يُنادَوْنَ مِنْ مَكانٍ بَعِيدٍ» تفسیر نور در توضیح این آیه آورده است که، قرآن، درمان بيمارى‌هاى اخلاقى، خانوادگى، اجتماعى و ... است.

نکته‌ای که سوره نحل، آیه 89 و تفسیر آن به آن اشاره داشته، «وَ يَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيداً عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ جِئْنا بِكَ شَهِيداً عَلى‌ هؤُلاءِ وَ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْ‌ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى‌ لِلْمُسْلِمِينَ».

در تفسیر این آیه نیز کتاب تفسیر نور چنین نوشته که، قرآن كتابى جامع براى بيان همه نيازهاى جامعه است.

امام باقر(ع) در همین زمینه فرمودند: هر چه را كه امّت به آن نياز داشته، در قرآن آمده است و هر سخنى كه از من شنيديد اگر سند قرآنى‌اش را بخواهيد، خواهم گفت.

جامعه بی‌تقوا از دریافت رحمت الهی محروم است

قرآن کریم، حکومتی که در آن تقوا رعایت نشود را، حکومتی می‌داند که خداوند در این دنیا به آن نظر رحمت نخواهد کرد و حکومتی که از رحمت خداوند به دور باشد، چگونه می‌تواند سعادتمند باشد؟

در سوره حجرات، آیه 10 می‌فرمایند «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ». در تفسیر این قسمت آمده که، جامعه بى‌تقوا، از دريافت رحمت الهى محروم است.

رهبر انقلاب نیز، جامعه‌ای را یک جامعه زنده می‌داند که در آن معنویات وجود داشته باشد. ایشان می‌فرمایند: جامعه‌ای می‌تواند تصویر آرمانی یک ملتِ زنده، بیدار و باهوش قرار گیرد که در آن، معنویت و عدالت و عزّت و قدرت و ثروت و رفاه باشد.۱۳۸۱/۰۷/۱۷

قرآن کریم تا آن جا به بحث معنویت در حکومتداری اهمیت می‌دهد که می‌فرماید، «قُلْ إِنَّ رَبِّي يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشاءُ وَ يَقْدِرُ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ». یعنی گشایش روزی و تنگی روزی در دستان خداوند است؛ و این مطلب یعنی اقتصاد مردم و در نتیجه اقتصاد کشور.

مطلبی که در تفسیر نور به آن اشاره شده است. در جامعه‌ دينى نگاه به اقتصاد نيز بايد جنبه معنوى و الهى داشته باشد. 

کلید رسیدن به رفاه و قدرت مراجعه به معنویات است

نکته‌ای را که می‌توان به آن اشاره کرد این است که اگر کشوری می‌خواهد به رفاه و قدرت و آرامش برسد، باید به سراغ معنویات برود.

با توجه به آیه 52، سوره مائده و تفسیر آن می‌توان فهم بهتری از این مطلب داشت. «فَتَرَى الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يُسارِعُونَ فِيهِمْ يَقُولُونَ نَخْشى‌ أَنْ تُصِيبَنا دائِرَةٌ فَعَسَى اللَّهُ أَنْ يَأْتِيَ بِالْفَتْحِ أَوْ أَمْرٍ مِنْ عِنْدِهِ فَيُصْبِحُوا عَلى‌ ما أَسَرُّوا فِي أَنْفُسِهِمْ نادِمِينَ». 

تفسیر نور در ذیل این آیه آورده است که، عزّت سياسى، قدرت اقتصادى و پيروزى نظامى، همه از طرف خدا و در دست اوست. موضوعی بسیار قابل تامل که برخی از مسئولین از آن غافل هستند.

به این معنا که برای بهتر شدن اوضاع سیاسی و اقتصادی و فرهنگی کشور،  باید در کنار برنامه ریزی‌های مختلف و بر اساس اصول مورد تایید علم روز، نگاهی اساسی به بحث معنویات و دستورات خدا داشت تا با کمک خداوند بتوانیم از مشکلات و سختی‌ها گذر کنیم.

سیمای جامعه اسلامی چگونه است؟

واقعا جای سئوال است که چند درصد از تصمیماتی که مدیران عالی رتبه نظام می‌گیرند به پشتوانه ی آیات و روایات است؟ و سئوال بعدی این جاست که شکل جامعه اسلامی چگونه باید باشد؟

برای شناخت بهتر سیمای امت اسلامی می‌توانیم به سوره ی معارج، آیات 22 تا 35 اشاره کنیم.

إِلَّا الْمُصَلِّينَ «22» الَّذِينَ هُمْ عَلى‌ صَلاتِهِمْ دائِمُونَ «23» وَ الَّذِينَ فِي أَمْوالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ «24» لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُومِ «25» وَ الَّذِينَ يُصَدِّقُونَ بِيَوْمِ الدِّينِ «26» وَ الَّذِينَ هُمْ مِنْ عَذابِ رَبِّهِمْ مُشْفِقُونَ «27» إِنَّ عَذابَ رَبِّهِمْ غَيْرُ مَأْمُونٍ «28» وَ الَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ «29» إِلَّا عَلى‌ أَزْواجِهِمْ أَوْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَيْرُ مَلُومِينَ «30» فَمَنِ ابْتَغى‌ وَراءَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ العادُونَ «31» وَ الَّذِينَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ «32» وَ الَّذِينَ هُمْ بِشَهاداتِهِمْ قائِمُونَ «33» وَ الَّذِينَ هُمْ عَلى‌ صَلاتِهِمْ يُحافِظُونَ «34» أُولئِكَ فِي جَنَّاتٍ مُكْرَمُونَ «35»

تفسیر نور این مطلب را بسیار زیبا توضیح می‌دهد. سيماى امّت اسلامى وجامعه ايده‌آل ویژگی‌هایی دارد از جمله اینکه، رابطه دائمى و كامل با خداوند از طريق نماز دارند. به مشكلات محرومان توجّه دارند و بخشى از مال خود را حق آنان مى‌دانند. به خاطر ايمان به معاد و ترس از حساب، بر افكار و گفتار و رفتارشان تقوا حاكم است. به امانات و تعهّداتشان پايبندند. نسبت به حقوق مردم قيام مى‌كنند و اگر براى شهادت و گواهى دعوت شوند ردّ نمى‌كنند. در ارضاى غريزه جنسى، به دنبال راه حلال و تشكيل خانواده و نسلِ پاك هستند.

اولین کار حکومت اسلامی اقامه نماز است

اولین نکته‌ای که در سیمای امت اسلامی و جامعه ی ایده آل مطرح می‌شود، بحث نماز است که متاسفانه توجه به آن در کشور ما بسیار کم رنگ می باشد.

در همین رابطه حجت الاسلام قرائتی می‌گوید: در سوره حج قرآن می‌‌فرماید که مؤمن حکومت را که به دست گرفت، اولین کارش اقامه نماز است؛ یعنی رئیس جمهور، رئیس مجلس و همه نهادهای دولتی، اولین وظیفه‌شان نماز است. اگر به قرآن عمل می‌کردیم، اکنون نباید این همه شهرک بی‌مسجد داشته باشیم.

چنانچه در  آیه 41 سوره حج آمده، «الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ».

حال باید پرسید که آیا اتفاقی که در واقعیت رخ می‌دهد این گونه است که رئیس جمهور ، رئیس مجلس ، صدا و سیما و ... نماز را به عنوان اولین وظیفه خود می‌شناسند؟

چه تعداد آیات متعددی داریم که اگر به تفسیر آن‌ها رجوع کنیم، خواهیم دانست که یکی از مهم ترین وظایف حاکمان اسلامی توجه به نماز است. مطابق نمونه‌های زیر؛

* اقامه‌ نماز و اداى زكات و امر به معروف و نهى از منكر از وظايف و كارهاى‌ قطعى مسئولان حكومت اسلامى است. حج/41: تفسیر نور.

* اوّلين ثمره‌ حكومت صالحان، نماز و زكات و امر به معروف و نهى از منكر است. حج/41: تفسیر نور.

* اقامه‌ نماز، وسيله اصلاح جامعه است. اعراف/170: تفسیر نور.

* در جامعه اسلامى، بايد نماز ظهور و بروز داشته باشد، نه مخفى و پنهان. فتح/29: تفسیر نور.

* بازار اسلامى، هنگام نماز باید تعطیل شود. نور/37: تفسیر نور.

* جامعه‌اى تحت حمايت خداوند است كه اين چهار ارزش محورى را داشته باشد: نماز، زكات، امر به معروف و نهى از منكر. حج/41: تفسیر نور.

با توجه به مطالب فوق، آیا در کشور ما به نماز آن گونه که باید و شاید توجه می‌شود؟ در نهایت باید گفت که حکومت اسلامی برای پیشرفت مادی و معنوی خود در دنیا باید توجه ویژه‌ای به معنویات و دستورات الهی داشته باشد.

انتهای پیام/4139/