5 علت اصلی نابسامانی در قیمت بازار محصولات کشاورزی/ راه‌حل اصلی امنیت اقتصادی در بازار تولیدات زراعی

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری آنا، نابسامانی در بازار محصولات کشاورزی، دام و طیور اتفاقی تکراری است. در هر زمانی رخدادهای ناگواری مانند دفن جوجه‌های یکروزه، افت شدید یا افزایش شدید قیمت و ازدیاد برداشت و فساد حجم بالایی از محصولاتی مانند هندوانه، سیب، پیاز و... رخ داده و بازار محصولات کشاورزی را با حاشیه‌هایی روبرو کرده است. علاوه‌ بر این موجب اتلاف بخش زیادی از هزینه‌های اقتصادی از جمله هزینه تولید بذر و محصولات شده است.

در سه ماهه نخست سال 1399 قیمت عمده فروشی پیاز، گوجه فرنگی و هندوانه در مزارع جنوبی کشوری عددی بین 200 تا 1000 تومان بر کیلوگرم بوده اما نابسامانی بازار محصولات کشاورزی موجب شده تا قیمت مصرف‌کننده در شهر‌های مختلف تا 10 برابر افزایش یابد.

افت قیمت در بازار موجب شد تا  هزینه‌های مراحل کاشت و برداشت کشاورزان تامین نشود که همین عامل عدم برداشت آن‌ها در برخی نقاط محصولات شده است. این موضوع علاوه‌ بر زیان کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت تولیدکنندگان موجب هدر رفت منابع و افت کیفیت محصول و زیان مدت و بلندمدت مصرف‌کنندگان و در نتیجه کاهش رفاه اقتصادی کل جامعه خواهد شد.

در ظاهر دلیل اصلی که به عنوان عامل نابسامانی محصولات کشاورزی بیان می‌شود، حضور دلال‌ها و واسطه‌های زیاد است که موجب می‌شود قیمت از سر زمین تا رسیدن به دست مصرف‌کننده چندین مرتبه افزایش یابد.

علل واقعی نابسامانی بازار محصولات کشاورزی

بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد که علل و ریشه‌های به‌هم‌ریختگی و نابسامانی قیمت و تولید در بازار محصولات کشاورزی فراتر از بازی دلال‌ها است که در ادامه این دلایل به صورت مفصل بررسی می‌شود.

یکی از علت‌های مهم نابسامانی فقدان نقشه آمایش سرزمینی و نقش جامع تولید کشاورزی در کشور است. در شرایط فعلی وزارت جهاد کشاورزی به عنوان تولید نقشه آمایش سرزمینی جامع و الگوی کشت زمانی و مکانی برای محصولات کشاورزی در دست ندارد از این‌رو نمی‌تواند پراکندگی محصولات کشاورزی را کنترل و مدیریت کند.  همچنین این وزارت خانه نقشه تولیدات کشاورزی و توزیع آماری تولید محصولات کشاورزی را ندارد به همین خاطر اطلاعات دقیقی از مقدار محصول و زمان برداشت انجام آن ندارد.

دومین ایراد مدیریت بازار محصولات کشاورزی نبود بانک اطلاعاتی از میزان تولید و قیمت در بازار محصولات کشاورزی است. همین موجب فقدان آمارهای به روز مربوط به حجم تولید، سطح زیر کشت، هزینه تولید و قیمت محصولات کشاورزی و تجمیع این آمارها بانک اطلاعات کشاورزی شفاف و همگانی، موجب شده نه تنها وزارت جهاد کشاورزی به عنوان نهاد متولی تولید نسبت به وضعیت کشاورزی در کشور با ابهام روبرو باشد بلکه بخش خصوصی و بخش تولیدی و علمی نمی‌تواند با دید روشن و شفاف نسبت به آینده برای تولید و محصول خود برنامه‌ریزی کند.

تلاطم در تعرفه‌های صادراتی

سومین عامل افزایش ‌به‌هم‌ریختگی در بازار تولیدات کشاورزی نابسامانی در ایجاد محدودیت‌های صادراتی برای محصولات دامی و کشاورزی است. تصمیمات دفعی و ناگهانی و بدون برنامه‌ریزی قبلی در حوزه تعرفه‌های صادرات  موجب تشدید نوسانات قیمتی شده، به خصوص در سال‌های اخیر به دلیل افزایش قیمت دلار میزان صادرات در برخی محصولات روند صعودی و نزولی نوسانی داشته است.

چهارمین علت نوسانات بازار کشاورزی نقص زنجیره‌های حمل و نقل، ذخیره‌سازی و صنایع تکمیلی محصولات است. یکی از لوازم مهم افزایش تولیدات کشاورزی افزایش ظرفیت بسته‌بندی، ذخیره‌سازی و فرآوری این محصولات بوده زیرا در فصول مختلف افزایش تولید برخی محصولات در نتیجه افت شدید قیمت موجب شده تا فساد محصولات افزایش یابد درحالی‌که اگر تعداد و توزیع انبارها و سردخانه‌های کشاورزی و ظرفیت تبدیلی و فرآوری محصولات کشاورزی افزایش یابد، علاوه‌‌ بر کاهش میزان فساد محصولات مختلف می‌توان ارزش افزوده و اشتغالزایی بخش کشاورزی را نیز افزایش داد.

نبود تشکل‌های صنفی و تولیدی مستقل در بخش کشاورزی و فقدان تشکل‌های حقیقی موجب شده تا کشاورزی نتواند به صورت مستقل و یکپارچه برای محصول تولید منطقه‌ای یا ملی خود تصمیم‌گیری کند.

راهکارهای حل معضلات بازار محصولات کشاورزی چیست؟

با این حال کارشناسان صاحب‌نظران حوزه مدیریت تولید و بازار محصولات کشاورزی راهکارهای بسیاری برای بهبود وضعیت بازار تولیدات بیان می‌کنند. اجرا و تکمیل طرح‌های تهیه آمایش سرزمینی و نقشه جامع تولیدات کشاورزی و اجرا و تکمیل سامانه‌های اطلاعاتی برخط پایش محصول توسط وزارت جهاد کشاورزی، اولویت‌هایی است که می‌تواند روند فعلی بازار این محصولات را بهبود دهد و زمینه را برای اجرای طرح‌های اساسی فراهم کند.

انتهای پیام/4141/پ