تاریخچه و نقشه جامع شهر تربت جام در ویکی آنا

به گزارش خبرنگار حوزه سفر و گردشگری گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، تُربَتِ جام (کوتاه:جام، به‌معنای: شهرِ آرامجای احمد جامی) مرکز شهرستان تربت جام و یکی از شهرهای کهن خراسان بزرگ در نزدیکی قاره سر سبز مومن آباد است که اکنون در استان خراسان رضوی واقع شده‌است. نام کنونی شهر از تربت شیخ احمد جام (مومن) برگرفته شده‌است. البته به گفته برخی از منابع، در زمان‌های گذشته از ارتفاعات اطراف، این شهر به شکل جام دیده می‌شده‌است. از این رو نام این شهر را تربت جام (سرزمین جام مانند) نامیدند. در طول تاریخ ناحیه کنونی شهرستان تربت جام و مرکز آن با نام پوژگان، بوزجان و جام نیز شناخته می‌شده‌است. امروزه شهرستان تربت جام با جمعیتی بالغ بر ۱۴۰ هزار نفر بعد از شهرستان های نیشابور و سبزوار و تربت حیدریه بزرگترین شهر در استان خراسان رضوی است. تربت جام از دیرباز طلایه دار عرفان و تصوف در خراسان کهن بوده اگر چه بسیاری به واسطه حضور دانشمندانی نظیر ابوالوفای بوزجانی این شهر رادر کنار نیشابور کهن مهد ریاضیات، نجوم و علم هندسه در خراسان بزرگ می‌دانستند.

پیشینه تربت جام

     بر اساس مطالعات و بررسی های باستان شناسی به رغم وجود زیستگاه هایی از حدود هفت هزار سال پیش نقاطی مانند کرانه های هریرود، جام رود و کشف رود نیز دارای آثار ماقبل تاریخ می باشند، همچنین این منطقه در طی دوران تاریخی شاهد جنگ ها و تهاجمات بی شماری بوده است. بنا به نوشته بلاذری منطقه زام (جام) به سال 28 یا 29 هجری توسط مسلمانان فتح شد. وجود مسیر فرعی از راه اصلی ابریشم که شهر قدیم نیشابور را به هرات متصل می ساخت و از کنار جام رود عبور می کرد. در گذشته مراکز متعددی را به یکدیگر پیوند می داد. ظاهراً اوج رونق جام به مرکزیت بوزجان سده چهارم هجری است. در اواخر قرن پنجم هجری شیخ احمد از ترشیز به جام آمد و مریدان فراوانی یافت و پس از وفاتش در کنار خانقاه معد آباد به خاک سپرده شد و به برکت شخصیت وی آن روستا به تدریج و طی قرون پس از آن توسعه یافت و تبدیل به شهر تربت جام گردید.
 

فرهنگ و مذهب

     گويش مردمان تربت جام به پارسي دري شبيه است. اما زبان رایج منطقه، فارسی با لهجه محّلی است. مردم این منطقه بیشتر اهل تسنن می باشند که با وجود مردم شیعه مذهب، شهر جام به عنوان الگوی وحدت شیعه و سنی شناخته شده است.