«شنای پروانه» نمایشی از اختیار در قاب التهاب

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا - محمدصالح سلطانی: «آسیب‌های اجتماعی» موضوعی پرطرفدار برای فیلمسازی در ایران است. گفتن از رنجِ کارتن‌خوابی و اعتیاد و فقر و فحشا، همیشه جذاب است و مخاطبان حرفه‌ای سینما را به سمت خود می‌کشاند. پس از درخشش «ابدویک‌روز» در جشنواره فیلم فجر سی‌وچهارم اما فیلمسازی درباره‌ "فلاکت" در سینمای ایران تبدیل به موج شد . موجی که با «مغزهای کوچک زنگ‌زده» و «متری شش‌ونیم» اوج گرفت و اقبال تماشاگران و داوران جشنواره به این فیلم‌ها، نشان داد فیلم‌ساختن از مصائب اجتماعی، مشتریان زیادی دارد. «شنای پروانه» از جهات متعددی در ادامه‌ این موج است. اتمسفر فیلم، پر از آسیبِ اجتماعی است. از قمار و کارتن‌خوابی گرفته تا شرب‌خمر و شرارت. جهان فیلم، جهان آدم‌های مفلوکِ پایین‌شهر است. جهانِ مردمی که البته در «شنای پروانه» به شکل دیگری روایت شده‌اند.

«شنای پروانه» در فرم چیزی کم ندارد اما آن‌چه فیلم را نسبت به نمونه‌های مشابهش متفاوت می‌کند، مضمون است. آدم‌های «شنای پروانه»، اسیر جبر زمانه نیستند‌. بدبختی، سرنوشت محتوم آن‌ها نیست. آدم‌های فیلم، مختارند. آدم‌هایی که خودشان سرنوشت خودشان را می‌سازند. رنج در شنای پروانه، امری تحمیل‌شده از بیرون نیست. فاعلیت شخصیت‌ها در شکل‌گیری این فضای پر از درد، جدی گرفته شده و همین توجه به "اختیار" است که کنش قهرمانانه‌ حجت را می‌سازد. کاراکترِ ساده‌ای که وارد یک ماجرای ناموسی می‌شود و در این مسیر، تبدیل به آدم دیگری می‌شود. حجت در اوایل فیلم، یک قربانیِ مجبور است که برای گذر از کثافتِ شرارت، دست‌وپا می‌زند اما از جایی به بعد، با اختیار و اراده‌ خودش، نه فقط سرنوشت خود و خانواده، که سرنوشت یک محله را تغییر می‌دهد. از این حیث، شنای پروانه جایی بالاتر از فیلم‌های مشابه خود می‌نشیند‌. چون علاوه بر نمایش صریح مصیبت و خشونت، قهرمان دارد، کنش دارد و درام دارد.

دوربین «شنای پروانه» ملتهب است. درست مثل داستان فیلم که از همان پلان اول، التهاب را به جان مخاطب می‌ریزد. قاب‌بندی‌ها فضایی شبه‌مستند در فیلم می‌سازد و در کنار بازی‌های درخشانِ جواد عزتی و امیر آقایی، پازل تکنیکی فیلم را کامل می‌کند. محمد کارت در نخستین تجربه‌ی سینمایی، امیدوارکننده ظاهر شده و روایتی متفاوت از جنوب شهر را پیش چشم بیننده آورده‌. نگاه کارت در «شنای پروانه» تازه است و به «سینمای فلاکت» بُعد تازه‌ای داده. شاید همین بُعد تازه است که مخاطب را شیفته‌ی فیلم کرده و «شنای پروانه» را به پدیده‌ جشنواره تبدیل می‌کند.

انتهای پیام/4139/