کاربرد مطالعه تاریخ در زندگی اجتماعی

گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ قرآن کریم در سوره‌های مختلف از جمله فاطر و نحل، انسان را به مطالعه تاریخ فرامی‌خواند و او را موتور محرکه تاریخ می‌داند و اعتقاد دارد که انسان‌ها تاریخ خویش را می‌سازند.

قرآن مجید به ما می‌‌گوید نگاه کنید و از گذشته تاریخ، درس بگیرید. به نظر می‌رسد توجه جدی اسلام به تاریخ باعث ایجاد علومی از جمله علم رجال، علم حدیث و علم اخبار شده است.

در کشور ما و حتی در جامعه علمی کشور، تاریخ جایگاه سزاوار خود را ندارد و در معرض آسیب‌های جدی از عوام و خواص است؛ چراکه بعضاً دیده می‌شود پاره‌ای از افراد تحصیلکرده اما غیرمتخصص در این رشته به‌نحوی اظهار نظر می‌کنند که گویی نظرشان کارشناسانه و قطعی است.

در جوامع پیشرفته نمی‌بینیم که پزشکی درباره مسائل ریاضی رأی و نظر قطعی بدهد و یا یک کارشناس فیزیک یا زمین‌شناسی خود را در جایگاهی نمی‌بیند که درباره مسائل پزشکی اظهار نظر مطلق داشته باشد؛ اما درباره تاریخ، بسیاری از افرادی که در زمینه دیگری تخصص دارند، خود را مجاز می‌دانند که با کمترین اطلاع از این رشته و حداکثر با خواندن پراکنده چند روزنامه یا چند مقاله در باب تاریخ اظهار نظر تخصصی کنند.

قطعاً وجود چنین فضایی باعث می‌‌شود که افراد متخصص در این رشته دچار دل‌آزردگی شوند؛ البته ورود عوام به عرصه تحولات تاریخی و اظهار نظر آنان به‌‌رغم علاقه‌مندیشان مردود نیست؛ بلکه باید در نظر داشته باشند که آگاهی این دسته افراد از تاریخ مبتنی بر تاریخ شفاهی و افواهی (شنیداری) است که غالباً مستندی بر صحبت‌های خود ندارند.»

چرا تاریخ می‌خوانیم؟

جواب این است که وقتی ما تاریخ را به‌طور خردمندانه مطالعه کنیم، در واقع مهارت‌های مرتبط و ظرفیتی بالا برای تبدیل به شهروندی آگاه، همراه با افکار انتقادی و آگاهی محض را در خود به وجود آورده‌ و به کاربرد مطالعه تاریخ در زندگی اجتماعی پی‌برده‌ایم.

فقط به‌واسطه تاریخ می‌توانیم عواملی که باعث تغییر و تحول شد‌ه‌اند را درک کنیم و بفهمیم که چه عواملی از یک نهاد یا جامعه بر تغییر و تحول دخیل‌اند. تاریخ، اطلاعات اساسی مفیدی را در باب وضعیت نهادهای سیاسی ما، ارزش‌ها و مشکلاتی که بر سعادت جامعه تأثیرگذار است، فراهم می‌کند. تاریخ، منبعی از اطلاعات در مورد نحوه رفتار افراد و جوامع را در اختیار ما می‌گذارد و به ما کمک می‌کند تا تغییر و تحول را درک کنیم و به چگونگی شکل‌گیری جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم، پی‌ببریم. تاریخ حتی مایه عبرت حکمرانان می‌شود و موجب می‌شود تا آنان بکوشند از بدنامی فاصله گرفته و راه و روش صحیح و دادگرانه را در پیش بگیرند.

تاریخ، فضایی را برای بررسی دقیق مسائل اخلاقی فراهم می‌آورد. مطالعه و بررسی سرگذشت افراد در گذشته به مطالعه‌کنندگان تاریخ این امکان را می‌دهد تا درک اخلاقی خود را بسنجند و آن را برای مقابله با برخی از رنج‌های واقعی که افراد در موقعیت‌های دشوار با آنها روبه‌رو هستند به‌کار گیرند. وقایع تاریخی می‌تواند برای افرادی که به صورت متنوع، نه تنها فقط چند کار تخیلی، بلکه کارهایی با موضوعات واقعی را انجام داده‌اند، الهام‌بخش باشد.‌

تاریخ به هویت‌بخشی کمک می‌کند و بی‌تردید این یکی از آن دلایلی است که همه کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته، آموزش تاریخ را به شکل‌های مختلف تشویق و ترغیب می‌کنند.

چه موضوعی را می‌توان مورد اشاره قرار داد که تاریخ در آن نقشی نداشته است. آیا غیر از این است که تمدن بشری در سیر تاریخ شکل گرفته است. کسی که تاریخ می‌خواند به‌طور طبیعی از تخیل و وارونه نشان‌دادن واقعیت‌ها فاصله خواهد گرفت.

در اهمیت و توجه به تاریخ هیچ شکی وجود ندارد؛ بنابراین ضروری است که به پایگاه واقعی این علم توجه شود و در راه بهبود آموزش آن تلاش و سرمایه‌‌گذاری زیادی صورت پذیرد. اگر فکر کنیم که تاریخ فقط مایه عبرت است در مسیر اشتباهی قدم گذاشته‌ایم؛ چراکه تاریخ برای تغییر و تأثیر در اکنون و تلاش در بازسازی و فهم گذشته است و در نهایت مسیر و چراغ راه آینده را به ما نشان خواهد داد.

محمد بیدگلی مدرس دانشگاه و مدیر دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین

انتهای پیام/4062/