کودتا یا آرزوی پاستور؛ فرضیه‌های «شکاف» انتخاباتی میان «کارگزاران» و «اصلاح‌طلبان» چیست؟

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری آنا، ثبت نام انتخابات مجلس شورای اسلامی با حضور افراد سرشناس احزاب و گروه‌های سیاسی در این هفته پایان یافت. بمب خبری ثبت نام‌‌های اخیر حضور محمدباقر قالیباف برای رسیدن به بهارستان بود. برخی از چهره‌های اصلاح‌طلب هم مانند «مولاوردی»، «مجید انصاری» و «الیاس حضرتی» برای حضور در بهارستان ثبت نام کردند.

بر اساس این گزارش؛ یکی از نکاتی که در جریان ثبت نام انتخابات مجلس شورای اسلامی کمتر توسط تحلیل‌گران و کارشناسان سیاسی دیده شد، غیبت برخی از چهره‌های سرشناس اصلاح‌طلب از حزب کارگزاران سازندگی بود.

این حزب که زمانی از قلب دولت مرحوم هاشمی رفسنجانی با مدیریت کرباسچی، اسحاق جهانگیری و خانواده هاشمی بیرون آمد، خلاف انتظارها در دوم خرداد سال 76 از رئیس دولت اصلاحات برای انتخابات ریاست‌جمهوری حمایت کرد. البته سال‌ها بعد و پس از انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1396 مواضع برخی از اعضای این حزب مانند کرباسچی درباره اصلاحات تغییر کرد.

غلامحسین کرباسچی، دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی که روزی حسن روحانی را بهترین گزینه اصلاح‌طلبان برای رسیدن به پاستور می‌دانست، در ماه‌های اخیر به‌شدت علیه دولت و جریان اصلاحات موضع‌گیری می‌کند. او درباره عملکرد دولت حسن روحانی در توئیتی گفته بود که خجالت می‌کشد و شرم می‌کند که از روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری حمایت کرده است.

البته این سخنان نقادانه کرباسچی در ماه‌های اخیر تنها معطوف به روحانی و دولتش نبوده است. کرباسچی چند ماه قبل در گفتگویی با روزنامه «سازندگی» ارگان رسمی حزب سازندگی اعلام کرده بود باید برای رهبری اصلاحات نفر دیگری به غیر محمد خاتمی انتخاب شود. صحبت‌های او با واکنش‌های زیادی در فضای سیاسی کشور به‌ویژه اصلاح‌طلبان روبرو شده بود.

این صحبت‌های کرباسچی سبب شد که محمدرضا عارف، رئیس شورای سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان در نشستی با اشاره به این‌که حمایت اصلاح‌طلبان از روحانی در سال ۹۲ و ۹۶ درست بوده، گفت: «هجمه‌ها در درون جبهه اصلاحات توسط یک نفر انجام می‌شود». شاید مقصود اصلی او  از آن یک نفر کرباسچی باشد. 

دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی چند وقت پیش هم در توئیترش درباره حرف‌های برخی از اصلاح‌طلبان که انتخابات را منوط به شرطی شدن کرده بودن، نوشت: «بدنه اجتماعی اصلاحات از پایین به بالا شکل می‌گیرد، نه از بالا به پایین! چه کسی حق دارد بدنه اجتماعی اصلاحات را انتخاب کند؟ آنان باید ما را انتخاب کنند یا ما آنان را؟!».

گزینه بعدی مخالفت کرباسچی با اصلاح‌طلبان به سامانه انتخاباتی «سرا» بازمی‌گردد که دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی آن را فاقد جایگاه در جریان اصلاحات دانسته بود. همین موضوع سبب موضع‌گیری‌های سختی علیه کرباسچی شده بود. حتی مرعشی، سخنگوی کارگزاران سازندگی گفته بود که کرباسچی بیشتر دلخور است تا اینکه بخواهد از کسی عبور کند.

رضا انصاری، عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی در گفتگو با خبرنگار حوزه احزاب و تشکل‌های گروه سیاسی خبرگزاری آنا، در واکنش به اظهارات اخیر غلامحسین کرباسچی که گفته بود «جریان اصلاحات روی رهبری رئیس دولت اصلاحات توافق ندارد»، اظهار کرد: صحبت‌های آقای «غلامحسین کرباسچی» را نباید خیلی جدی گرفت.

با فرارسیدن موعد انتخابات مجلس شورای اسلامی و روز ثبت‌نام دوباره رسیدن به لیستی واحد در اصلاحات جای برای مناقشه شده است. در روزهای نخست ثبت نام تنها برخی از نمایندگان فعلی تهران مانند؛ مطهری، مازنی، سروش و... برای مبارزه انتخاباتی شرکت کردند؛ اما خبری از اصلاح‌طلبان مطرح نبود. تا اینکه ساعت 14 روز شنبه آخرین زمان ثبت نام در انتخابات مجلس الیاس حضرتی با جمعی از اعضای حزب اعتماد ملی و شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان وارد ساختمان وزارت کشور شد. صوفی، افشانی، بهاور و جمعی دیگر از اصلاح‌طلبان (به‌ویژه اعضای اتحاد ملت و اعتماد ملی) حضرتی را در ستاد انتخابات کشور همراهی می‌کردند؛ البته آنها هم در انتخابات شرکت کرده بود. 

حضرتی دلیل ثبت نام اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس شورای اسلامی درخواست رئیس دولت اصلاحات و مهدی کروبی عنوان کرد. در چینش ثبت نام اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس یک موضوع بسیار بارز است؛ حضور احزاب اصلاح‌طلبی مانند اتحاد ملت و اعتماد ملی و عدم شرکت افراد مطرح کارگزاران سازندگی.

از علی‌محمد نمازی موضوع شرکت نکردن اعضای حزب کارگزاران سازندگی را جویا شدیم. خبرنگار آنا از نمازی سؤال کرد که آیا شرکت نکردن کارگزاران سازندگی در انتخابات مجلس از دلخوری یا قهر است یا خیر؟ که عضو کارگزاران سازندگی پاسخ داد: «عدم ثبت‌نام چهره‌های شاخص و اعضای شورای مرکزی حزب کارگزاران در انتخابات مجلس یازدهم قطعاً یک تصمیم حزبی نبوده، بلکه تصمیم فردی است. خودم از لنجان ثبت نام کرده‌ام».

حزب کارگزاران سازندگی به‌عنوان یکی از احزاب اصلاح‌طلب اسم و رسم‌دار، علی‌رغم اینکه از ثبت‌نام اکثریت اعضای شورای مرکزی این حزب در یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی خبر داده بود، اما فقط احمد نقیب‌زاده از اعضای سرشناس این حزب در انتخابات مجلس یازدهم ثبت‌نام کرد و نام دیگر اعضای مشهور شورای مرکزی کارگزاران به ندرت در اسامی ثبت‌نامی‌ها به چشم می‌خورد. البته باید غیبت اعضای کارگزاران سازندگی را در مقاله سردبیر روزنامه سازندگی جستجو کرد.

مقاله محمد قوچانی در روزنامه سازندگی بسیار واضح‌تر قهر حزب کارگزاران از اردوگاه اصلاح‌طلبان را نشان می‌دهد. قوچانی نوشته بود: «امشب برای نخستین بار عاجز شدم از تیتر زدن برای خبر کسالت‌باری که ناگزیر بودم بر صفحه یک سازندگی بنشانم: نه اینکه به رسم این روزگار از انتخابات عبور کرده باشم، بلکه بدان سبب که بی‌کفایتی شورای عالی اصلاح طلبان در راهبری انتخاباتی آنان را باید روایت می‌کردم».

وی می‌نویسد: «آقای عارف فکر کردند، چون خودشان نامزد نمی‌شوند نیاز نیست در مقام رئیس شورای عالی اصلاح‌طلبان از دیگران دعوت کنند و دیگر بزرگان این روز‌ها آن قدر علیه نهاد انتخابات و اصلاحات حرف زدند که خودشان هم ظاهراً از اصلاحات و انتخابات پشیمان شدند و توبه کردند و از سر بی‌خیالی و بی‌برنامگی و به نظرم بریدگی ما را مقابل اصولگرایان جوان رها کردند. حتی اگر فکر کنیم مردم رأی نمی‌دهند حق نداشتیم در برابر آرمان‌های اصلاح طلبی این قدر بی‌مسئولیت و باری به هر جهت باشیم. نمی‌شود هم حرف‌های انقلابی زد و هم حرف‌های انتخاباتی. نمی‌توان هم اپوزیسیون بود و هم چشمی به حاکمیت داشت. این آغاز یک پایان است. آغاز پایان اصلاح‌طلبان‌ خسته و نااستواری که فقط در زمین هموار می‌توانند سیاست‌ورزی کنند. ما به یک شکست نیاز داریم تا به خود آییم و اصلاح‌طلبی را اصلاح کنیم. ما اصلاح‌طلب می‌مانیم، حتی اگر در اقلیت باشیم. این بی‌تدبیری است که ما را اقلیت می‌کند، نه رأی اکثریت».

رفتار و صحبت‌های کرباسچی برای کلید زدن پروژه عبور از رئیس دولت اصلاحات و گام‌های رسانه‌ای او برای ایجاد فضای جدید در اصلاحات نشان می‌دهد که عدم ثبت نام عناصر کلیدی حزب کارگزاران سازندگی در انتخابات مجلس تنها دارای دو فرضیه محتمل است. ابتدا اینکه کرباسچی و هم‌قطاران او در حزب نزدیک به مرحوم هاشمی رفسنجانی از جبهه اصلاحات قهر کرده و قصد دارند در زمین بازی آنها که همان انتخابات مجلس است شرکت نکنند یا اینکه اهداف بسیار بزرگ‌تری در سر دارند. این هدف آنها می‌تواند تصرف پاستور و دولت در انتخابات ریاست‌جمهوری 1400 باشد.

در فرضیه اول کارگزاران سازندگی با سنجیدن فضای انتخاباتی در کشور پی برده‌اند که شکست اصلاح‌طلبان با گزینه‌های مانند مولاوردی و انصاری در مقابل قالیباف و جریان پایداری منتقد دولت حتمی است و نباید در زمین سوخته انتخاباتی آنها بازی کنند؛ موضوعی که قوچانی به آن اذعان کرده است.

فرضیه دوم هم به تلاش‌های عطریانفر و کرباسچی برای استعفای جهانگیری از معاون اولی دولت روحانی و شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری دو سال آینده برمی‌گردد. البته برخی از کارگزارانی‌ها برای انتخابات ریاست‌جمهوری آینده چشم امیدی هم به افرادی مثل علی لاریجانی دارند که باید منتظر زمان بود تا دید فضای سیاسی چگونه رقم می‌خورد.

گزارش از محمدعلی حسن نیا

انتهای پیام/4082/پ