از کمیسیون‌های خاص مجلس شورای اسلامی چه می‌دانید؟

به گزارش خبرنگار حوزه مجلس گروه سیاسی خبرگزاری آنا، مجلس شورای اسلامی در نظام جمهوری اسلامی ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و محور بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها، قانون‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌هاست و چراغ هدایت دولت و ملت را به دست دارد.

مجلس شورای اسلامی پایگاه اساسی نظام و مردم و مایه حضور و مشارکت واقعی مردم در تصمیم‌گیری‌ها و مظهر اراده ملی است و از این‌رو آشنایی با بخش‌های مختلف آن ضروری به نظر می‌رسد. با همین هدف اصطلاح‌ها و کلیدواژه‌های حقوقی مجلس شورای اسلامی برای آشنایی مخاطبان در این صفحه منتشر می‌شود.

تعیین اعضای کمیسیون‌ها

ماده 36 قانون داخلی مجلس شورای اسلامی می‌گوید: هریک از نمایندگان برای تعیین کمیسیون تخصصی خود فرم‌های امتیازبندی را از شعبه مربوط دریافت می‌کند و پس از تکمیل فرم به همراه تعیین دو اولویت پیشنهادی، حداکثر تا سه روز پس از افتتاح دوره به هیئت رئیسه مجلس تحویل می‌دهد.

تبصره یک ماده 36 تصریح می‌کند، فرم امتیازبندی و دستورالعمل اجرایی این ماده بر اساس شاخص‌های «تحصیلات» و «سوابق اجرایی مرتبط و نمایندگی مجلس و سابقه عضویت در کمیسیون» ظرف مدت سه ماه از تاریخ تصویب این قانون توسط هیئت رئیسه مجلس تهیه می‌شود و به تصویب جلسه مشترک هیئت رئیسه و کمیسیون آیین‌نامه داخلی می‌رسد.

تبصره 2 هم تأکید می‌کند: به منظور آشنایی نمایندگان با سوابق یکدیگر، معاونت قوانین موظف است همزمان با شروع فعالیت شعب، اسامی نمایندگان را به همراه تحصیلات، سوابق اجرایی و سابقه عضویت در کمیسیون‌ها (در صورت برخورداری از سابقه نمایندگی) تکثیر و در اختیار نمایندگان قرار دهد.

طبق ماده 37 قانون، هیئت رئیسه پس از دریافت نظر شعب و تعیین امتیاز و رتبه‌بندی، نسبت به  تکثیر و توزیع گزارش آن اقدام می‌کند. نمایندگان معترض می‌توانند ظرف مدت 48 ساعت پس از توزیع گزارش، اعتراض خود را نسبت به امنتیازها به هیئت رئیسه تقدیم کنند تا هیئتی مشترک، متشکل از هیئت رئیسه مجلس و رؤسای شعب با دعوت از نماینده معترض به امتیاز خود، ظرف مدت 48 ساعت پس از انقضای مهلت فوق، به اعتراض‌ها رسیدگی و اعلام نظر کنند. پس از اتمام این مراحل هیئت رئیسه نسبت به تعیین و اعلام فهرست اعضای کمیسیون‌های تخصصی بر مبنای امتیازهای هر فرد، اقدام می‌کند.

تبصره یک ماده 37 بیان می‌کند: پس از اعلام اسامی اعضای کمیسیون‌های تخصصی، در صورتی که هریک از نمایندگان به کمیسیون انتخاب شده اعتراض داشته باشد، می‌تواند ظرف مدت 24 ساعت اعتراض خود را مکتوب به هیئت رئیسه مجلس تقدیم کند تا هیئت مشترک فوق‌الذکر با استماع نظرهای معترضان و بررسی اعتراض‌های واصله نسبت به تعیین نهایی اعضای کمیسیون‌های تخصصی تا 48 ساعت پس از انقضای مهلت اعتراض اقدام کند.

تبصره2 هم در ادامه آورده است: بین افرادی ه رأی مساوی آورده و احتساب آنان به عنوان عضو یک کمیسیون باعث افزایش سقف آن کمیسیون می‌شود قرعه کشی انجام می‌گیرد.

تبصره 3 تصریح می‌کند: امتیازبندی و تعیین اعضای هر کمیسیون به ترتیب از کمیسیون‌هایی که بیشترین متقاضی را دارد، انجام می‌شود و پس از تکمیل اعضای کمیسیون‌های مذکور، نمایندگان بازمانده از اولویت اول انتخابی خود، با متقاضیان اولویت اول کمیسیون بعدی امتیازبندی و تعیین کمیسیون‌ می‌شوند.

در تبصره 4 ماده 37 قانون داخلی مجلس آمده است: نمایندگانی که در هیچیک از اولویت‌های خود انتخاب نشده‌اند، موظفند از دیگر کمیسیون‌های تکمیل نشده دو اولویت دیگر را تعیین کنند.

کمیسیون‌ها

در ماده 38 آیین‌نامه داخلی مجلس تصریح می‌شود: مجلس دارای کمیسیون‌های تخصصی و کمیسیون‌های خاص با محدوده وظایف مشخص به شرح مذکور در آیین‌نامه داخلی مجلس است. تعداد اعضای کمیسیون‌های تخصصی، حداقل نوزده و حداکثر 23 نفر است و تعداد اعضای کمیسیون‌های خاص طبق مواد 39 تا 44 آیین‌نامه داخلی تعیین می‌شود.

تبصریک این ماده از قانون گفته است: در دوره دهم مجلس هر کمیسیون که به حد نصاب مقرر در این ماده نرسیده است و کمیسیونی که نماینده متقاضی حائز شرایط مازاد بر سقف دارد، هیئت مشترک رؤسای شعب و هیئت رئیسه مجلس تا 15 روز پس از تصویب نهایی این قانون می‌تواند حداقل و حداکثر تعداد مقرر در این ماده را حداکثر برای سه کمیسیون و فقط یکبار تعیین و تغییر دهد.

تبصره 2 می‌افزاید: تعیین مصادیق و تهیه شرح وظایف و اختیارات کمیسیون‌ها با رعایت کلیت آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی توسط هیئت رئیسه مجلس یا هریک از کمیسیون‌ها و یا حداقل 50 نفر از نمایندگان پیشنهاد می‌شود و پس از تصویب در جلسه مشترک هیئت رئیسه مجلس، اعضای کمیسیون آیین‌نامه داخلی و رؤسای کمیسیون‌های تخصصی اجرا می‌شود.

جلسه مشترک فوق‌الذکر به ریاست رئیس یا یکی از نواب رئیس مجلس و با حضور حداقل دو سوم اعضا رسمیت پیدا می‌کند و مصوبات آن با رأی حداقل دو سوم اعضای حاضر معتبر خواهد بود و مصوبات به اطلاع نمایندگان خواهد رسید.

کمیسیون‌ مشترک

ماده 39 قانون، کمیسیون مشترک در مورد طرح‌ها و لوایحی که به تشخیص هیئت رئیسه به دو یا چند کمیسیون ارتباط اساسی داشته باشند، تشکیل می‌شود. تعداد اعضای کمیسیون مشترک 23 نفر است. تعیین سهم هر کمیسیون به وسیله هیئت رئیسه مجلس و انتخاب آنان توسط کمیسیون ذی‌ربط است.

کمیسیون مشترک در انتخاب هیئت رئیسه و ارائه گزارش و سایر مقررات مانند دیگر کمیسیون‌ها اقدام کند.

کمیسیون ویژه

طبق ماده 40، در مسائل مهم و استثنایی که برای کشور پیش می‌آیدو در این خصوص تشکیل کمیسیون ویژه‌ای برای رسیدگی و تهیه گزارش ضرورت پیدا می‌کند، به پیشنهاد حداقل 15 نفر از نمایندگان و تصویب مجلس، این کمیسیون تشکیل می‌شود. اعضای کمیسیون ویژه که 15 نفر هستند، مستقیماً در جلسه علنی توسط نمایندگان با رأی مخفی و اکثریت نسبی انتخاب می‌شوند.

هیئت رئیسه کمیسیون ویژه مانند دیگر کمیسیون‌ها انتخاب خواهد شد.

تبصره این ماده قانونی تأکید می‌کند، هیئت رئیسه مجلس می‌تواند طرح‌ها و لوایحی را که در حوزه مسائل مربوط به کمیسیون ویژه تشخیص دهد به آن کمیسیون ارجاع کند.

کمیسیون تلفیق

ماده 41 قانون داخلی مجلس در مورد کمیسیون تلفیق می‌گوید: به منظور تنظیم اصول و مفاد برنامه‌اهی توسعه و لوایح بودجه کل کشور و ایجاد هماهنگی بین کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی پس از تقدیم لایحه مربوط توسط دولت به مجلس، کمیسیون تلفیق مرکب از اعضای ذیل تشکیل می‌شود.

1- از کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات نه نفر

2- از هریک از کمیسیون‌های تخصصی دیگر سه نفر

اعضای مذکور در بندهای فوق توسط کمیسیون‌های مربوطه انتخاب و به هیئت رئیسه مجلس معرفی می‌شوند. مأموریت این کمیسیون تا تصویب نهایی قانون برنامه توسعه و یا لایحه بودجه سالانه کل کشور ادامه دارد.

تبصره یک ماده 41 توضیح می‌دهد: کمیسیون تلفیق با حضور اکثریت مطلق اعضا رسمیت می‌یابند.

در تبصره 2 هم آمده است: پیشنهادهای مربوط به حوزه‌های انتخابیه اعضای کمیسیون تلفیق جهت ایجاد ردیف جدید یا افزایش اعتبارات یا تغییر عنوان طرح‌ها در کمیسیون تلفیق بودجه ممنوع است. در صورتی که معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور حین رسیدگی به لایحه بودجه به صورت کتبی و رسمی اشتباه یا از قلم افتادگی موارد مربوط به حوزه‌های انتخابیه را تأیید کند، موضوع با دو سوم رأی کمیسیون تلفیق قابل تصویب است.

کمیسیون تحقیق

ماده 42 آورده است: به منظور بررسی اعتبارنامه‌هایی که توسط شعب مورد تأیید قرار نگرفته و یا از سوی نمایندگان مورد اعتراض واقع شده است هریک از شعب موظفند پس از تعیین هیئت رئیسه خود بلافاصله دو نفر از اعضای خود را که آگاهی بیشتری به مسائل حقوقی داشته و از صلاحیت لازم برخوردار باشند به عنوان اعضای اصلی و علی‌البدل کمیسیون تحقیق انتخاب نمایند و نتیجه را به هیئت رئیسه گزارش تا در جلسه قرائت شود.

کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس

ماده 34 قانون داخلی مجلس می‌گوید: هر شعبه یک نفر دیگر از اعضای خود را که واجد صلاحیت باشد برای تشکیل کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس معین و نتیجه را به مجلس گزارش خواهد کرد. این کمیسیون علاوه بر انجام وظایف مقرر در این آیین‌نامه طرح‌های مربوط به اصلاح آیین‌نامه داخلی مجلس را رسیدگی کرده و نظر خود را به مجلس گزارش می‌نماید تا مطابق آیین‌نامه مورد بررسی قرار گیرد.

کمیسیون اصل 90 قانون اساسی

در ماده 44 آیین‌نامه داخلی تصریح شده است: به منظور سامان دادن و کارآمد سازی مجلس و نمایندگان، خصوصاً نسبت به طرز کار قوای مجریه و قضائیه و مجلس مبتنی بر اصول متعدد قانون اساسی بالاخص اصل نود، کمیسیونی به نام اصل 90 قانون اساسی تشکیل می‌شود تا طبق قوانین مصوب مربوط به خود اداره و انجام وظیفه نماید. اعضای این کمیسیون به شرح زیر است:

1- از هر کمیسیون تخصصی یک نفر با معرفی کمیسیون مربوط

2- هشت نفر از نمایندگان که توسط رؤسای شعب و هیئت رئیسه به عنوان اعضای ثابت انتخاب می‌شوند.

تبصره یک می‌آورند: رئیس کمیسیون با پیشنهاد هیئت رئیسه مجلس از بین اعضای ثابت کمیسیون و با رأی مجلس برای مدت یکسال انتخاب می‌شود.

تبصره 2 تأکید می‌کند: اعضای ثابت کمیسیون نباید عضو کمسیون‌های تخصصی مجلس باشند.

انتهای پیام/4034/