حقارت مهمان در کاخ سفید: بازی زلنسکی یا ذات آمریکایی!

خبرگزاری آنا – مهدی لطیفی؛ سفر ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، به کاخ سفید بار دیگر نشان داد که جهان غرب و ترتیبات قدرت در سطح بین‌المللی، بیش از هر زمان دیگری پیچیده شده‌اند. این دیدار میان زلنسکی و دونالد ترامپ، به وضوح بر پیچ‌و‌خم‌های روابط میان اوکراین، ایالات متحده و اتحادیه اروپا افزود. رویدادی که اگرچه ظاهراً در چارچوب یک دیدار دیپلماتیک معمولی قرار می‌گرفت، اما حامل پیام‌های بسیاری برای واشنگتن، بروکسل، مسکو و حتی کشور‌های خارج از مدار غرب بود.

زلنسکی با رویکردی حساب‌شده، پیام‌های روشنی به کشور‌های اروپایی و جریان‌های سیاسی داخل آمریکا ارسال کرد. او سعی داشت با برجسته‌سازی مواضع خود در برابر پوتین و همچنین نشان دادن استقلال و قدرت دیپلماتیک خود در مواجهه با ترامپ، حمایت بیشتری از کشور‌های متحد غربی مانند فرانسه، آلمان و بریتانیا کسب کند و اتفاقاً موفق هم بود. این موضوع در واکنش رهبران اروپایی، به‌ویژه رئیس‌جمهور فرانسه، مشهود بود. فرانسه پس از این دیدار، مجدداً بر حمایت خود از اوکراین تأکید کرد که نشان می‌دهد زلنسکی توانسته است هماهنگی دقیقی میان اروپا و اوکراین برقرار کند.

این ملاقات، علاوه بر اینکه به تداوم اختلافات ایدئولوژیک و دیپلماتیک میان ترامپ و زلنسکی منجر شد، بحث و تبادل‌نظر گسترده‌ای را در سطح جهان به دنبال داشت. رهبران کشور‌های اروپایی، مانند فرانسه و آلمان، ضمن ابراز نگرانی از مواضع ترامپ، حمایت خود از اوکراین را بار دیگر اعلام کردند.

آنچه این دیدار را از نظر استراتژیک متمایز می‌کند، این است که زلنسکی از همان ابتدا برای رسیدن به تفاهمی مشخص با دولت ترامپ برنامه‌ریزی نکرده بود. او به‌خوبی می‌دانست که ترامپ، با توجه به تمرکز بر منافع ملی‌گرایانه آمریکا و رویکرد «اول آمریکا»، نه تمایلی به تعهدات بلندمدت در قبال اوکراین دارد و نه آمادگی پذیرش چالش‌های ناشی از تقابل مستقیم با روسیه. هدف زلنسکی از این سفر، بیش از هر چیز، تقویت همراهی اروپا و نمایش نمادین مقاومت اوکراین بود.

‌می‌توان گفت که پیش از این دیدار، هماهنگی دقیقی بین زلنسکی، امانوئل ماکرون، صدراعظم آلمان و دولت بریتانیا وجود داشته است و زلنسکی کاملاً آگاهانه وارد این میدان دیپلماتیک شده بود. سفر پیشین مقامات فرانسوی به آمریکا، که در آن از ادامه حمایت از اوکراین سخن گفته شد، نه تنها بسترسازی برای این دیدار محسوب می‌شد، بلکه نشان داد که زلنسکی در این مذاکرات دست خالی نیست و از حمایت قاطع اروپایی‌ها برخوردار است. این حمایت بلافاصله پس از دیدار ناتمام زلنسکی با ترامپ نیز آشکارتر شد. وقتی سخنان ماکرون و مقامات آلمانی درباره لزوم ادامه حمایت از اوکراین منتشر شد، مشخص گردید که زلنسکی این دیدار را نه برای تفاهم با ترامپ، بلکه برای برجسته کردن فاصله میان مواضع آمریکا و اروپا طراحی کرده است.

سخنان ماکرون و آلمانی‌ها پس از این دیدار، نه تنها نشانه‌ای از همبستگی آنها با اوکراین بود، بلکه پیامی به ترامپ فرستاد: اروپا از میدان جنگ اوکراین، به‌عنوان خط مقدم دفاع از منافع و امنیت اروپایی، عقب‌نشینی نخواهد کرد. اروپایی‌ها به وضوح نشان دادند که تحقیر زلنسکی توسط ترامپ و تلاش برای دلسرد کردن اوکراین در حفظ مقاومتش، تأثیری بر تغییر سیاست‌های اروپا نخواهد داشت. این پیام، یک پیروزی بزرگ برای زلنسکی محسوب می‌شود؛ چرا که او توانست از عرصه‌ای که ترامپ تلاش داشت برتری آمریکا را به رخ بکشد، به‌عنوان سکویی برای تقویت روابط خود با اروپا استفاده کند.

جهان در حال خروج از نظم تک‌قطبی: شکست ترامپ در بازی بزرگ

ترامپ، که به وضوح تلاش دارد هیمنه و قدرت پیشین ایالات متحده در ابتدای قرن ۲۱ را احیا کند، با چالش‌های جدی مواجه شده است. جهان به سرعت در حال خروج از فضای تک‌قطبی است و قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به گونه‌ای عمل می‌کنند که سیاست‌های سنتی آمریکا دیگر قادر به تثبیت هژمونی پیشین این کشور نیست. سفر زلنسکی و نحوه مدیریت این دیدار نیز نمونه‌ای از این تغییرات است. زلنسکی نه تنها از ترامپ واهمه‌ای نداشت، بلکه با رفتار هوشمندانه خود نشان داد که منطق متکی به نظم تک‌قطبی و دیکته کردن شرایط به دیگر کشور‌ها دیگر کارآمد نیست.

ترامپ که قصد داشت به عنوان بازیگر اصلی این دیدار ظاهر شود، در نهایت مجبور شد صحنه را بدون هیچ دستاوردی ترک کند. او نه تنها نتوانست امتیازی از زلنسکی بگیرد، بلکه نتوانست نظر اروپا را به سیاست‌های خود علیه زلنسکی جلب کند. در مقابل، زلنسکی نه تنها دستاورد قابل‌توجهی در عرصه دیپلماتیک داشت، بلکه تصویر او، به‌عنوان رهبری مقاوم که در برابر روسیه و حتی آمریکا نیز سازش نمی‌کند، در میان مردم اوکراین و اروپا تقویت شد.

نتیجه‌گیری

دیدار ولودیمیر زلنسکی با دونالد ترامپ در کاخ سفید، بار دیگر نشان داد که ترامپ شریک مذاکره‌ای قابل‌اعتماد نیست. زلنسکی نیز به خوبی این واقعیت را درک کرده است. زمانی بود که تنها یک اخم از سوی آمریکا می‌توانست سرنوشت بسیاری از کشور‌ها را تغییر دهد، اما اکنون این زلنسکی است که با اعتمادبه‌نفس، بازی دیپلماتیک خود را در حضور ترامپ انجام می‌دهد و به سوی اهداف خود حرکت می‌کند. این امر حاکی از تغییری بنیادین در معادلات قدرت جهانی است.

از سوی دیگر، رهبران اروپا نیز به ترامپ و سیاست‌های او توجهی نشان ندادند و این بی‌اعتنایی، نشانگر افزایش اختلافات داخلی در ایالات متحده است. مخالفان ترامپ در آمریکا نیز با ارسال پیام‌هایی واضح به زلنسکی و دیگر متحدان بین‌المللی خود، بر لزوم مقاومت در برابر ترامپ تأکید کردند. این پیام‌ها نشان‌دهنده این نکته‌اند که ترامپ دیگر برگه‌های قوی در اختیار ندارد و نفوذ پیشین خود را از دست داده است.

در این میان، زلنسکی توانست با بهره‌گیری از این فضای پرتنش، جایگاه اوکراین را تقویت کند و با تکیه بر حمایت اروپایی‌ها، نشان دهد که ایستادگی در برابر سیاست‌های ناپایدار و غیرقابل‌پیش‌بینی ترامپ، ممکن و حتی ضروری است.