آیا دانایی توانایی است؟/ از تولید تا مصرف با کتاب

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، همزمان با شروع بیست و هفتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «حال خوش خواندن» از تاریخ ۲۳ آبان‌ماه در سراسر کشور، سلسله گزارش‌ها و مصاحبه‌هایی درباره مشکلات و مظلومیت کتاب در قالب پرونده «کتاب مظلوم» در گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا منتشر شد.

هفته کتاب بهانه خوبی را فراهم کرد تا به واکاوی برخی از مشکلات و معضلات حوزه تولید، تنظیم، نشر و توزیع کتاب در کشورمان بپردازیم و بررسی کنیم چه شده که این ثروت ارزشمند این قدر مغفول مانده است.

ادبیات بومی راه جهانی شدن

در چند گزارش از پرونده «کتاب مظلوم» به بررسی معضل ادبیات آپارتمانی و نادیده گرفته شدن ادبیات بومی پرداخته شد.

اکبر صحرایی نویسنده برگزیده جوایز ادبی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا، در مذمت فضای تکراری رمان‌ها و داستان‌های ایرانی در چند سال اخیر می‌گوید: نتیجه مهاجرت همه نویسندگان به سمت تهران و پایتخت‌نشینی، رها کردن قصه‌های بومی است تا جایی که انگار امروز همه مجبورند روی تهران آن هم قصه‌هایی که در آپارتمان می‌گذرد، مانور دهند. این مشکل به کلیت ادبیات داستانی برمی‌گردد و تفاوتی هم ندارد ادبیات داستانی انقلاب است یا فضای روشنفکری.

ساسان ناطق، داستان‌نویس کشورمان نیز در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا، به ورود جدی‌تر به قصه‌های بومی تأکید می‌کند و می‌افزاید: اتفاقاً این مسئله را باید انتظار داشت که نویسندگان ادبیات داستانی ما ورود جدی‌تری به قصه‌گویی از مناطق بومی داشته باشند؛ بذر داستان‌نویسی را به‌خوبی می‌توان در برخی استان‌ها مشاهده کرد. اگر می‌خواهیم که دنیا در حوزه ادبیات داستان‌نویسی، ما را بشناسد باید به واسطه قصه‌های ایرانی باشد. باید از زیست بوم خودمان بنویسیم تا جهانی شویم. البته وضعیت داستان‌نویسی ما خوب است اما تا وضعیت ایده آل هم فاصله داریم.

کتاب‌های علمی عامه فهم گامی در ترویج دانش در بین مردم

واکاوی مهجوریت کتاب‌های علمی عامه‌پسند در بازار نشر کشور دیگر موضوع در پرونده «کتاب مظلوم» بود که مورد بررسی قرار گرفت.

علم و همگانی کردن آن، نقش کلیدی در آگاهی‌رسانی جمعی و شناخت جهان پیرامون دارد. اگر علم به زبانی ساده و قابل‌فهم ارائه شود، بی‌شک وارد لایه‌های گوناگون اجتماعی شده و هم‌زمان با رشد فردی، سبب رشد اجتماعی نیز خواهد شد. با فراگیر شدن کتاب‌های مربوط به این حوزه چند سالی می‌شود که برخی ناشران در ایران هم علاقه‌مند شده‌اند تا در این حوزه کتاب‌هایی را تنظیم و منتشر کنند.

مهرداد کاظم‌زاده مدیر انتشارات مازیار در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا، با اشاره به اینکه ناشران مختلفی وارد این حوزه شده‌اند و در این زمینه فعال هستند، می‌گوید: انتشارات ما برنامه ویژه‌ای برای این نوع کتاب‌ها دارد و از کار در این زمینه راضی هستیم. بااین‌وجود نمی‌خواهم گلایه کنم اما با توجه به این جمعیت جوان، دانشجو و دانشگاه در کشور به‌نظر من شمار این نوع کتاب‌ها قابل‌قبول نیست.

حبیب فروغی مدیر انتشارات سبزان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا، درباره ضعف تألیف در حوزه کتاب‌های علمی اظهار می‌کند: به‌عنوان یک ناشر هر روز با نبود مؤلف کتاب علمی روبه‌رو هستم و به آن فکر می‌کنم. علتش هم این است که این فعالیت، صرفه اقتصادی ندارند. برای این است که دانایی در مملکت ما مساوی با زندگی خوب و راحت نیست. ما یک شعاری داریم و ابتدای اکثر کتاب‌هایمان می‌نویسیم «دانایی توانایی است»، این شعار عمومی انتشارات ما است اما آیا در واقعیت این‌چنین است؟

مدیر انتشارات سبزان در ادامه می‌افزاید: ما دانشمندان و اساتید خیلی خوب و فرهیخته‌ای داریم اما آن‌ها می‌خواهند مثلاً بنشینند یک کتاب ۲۰۰ تا ۴۰۰ صفحه‌ای تحقیق کنند، بنویسند، بدهند به ناشر و ناشر هم مثلاً یک هزار نسخه از آن بفروشد. چقدر به مؤلف حق‌التحریر می‌رسد؟

توزیع کتاب، بخش کم جانِ چرخه کتاب

رونق بازار نشر، در دسترس قرار دادن کتاب در اختیار مخاطبانی است که خواسته یا ناخواسته از تولیدات این عرصه بزرگ فرهنگی بی‌خبرند و وجود ویترین‌هایی برای نمایش و آگاهی دادن از آنچه در این حوزه رخ داده است، می‌تواند جریان فعال و پویایی را موجب شود. توزیع کتاب زنجیری از چرخه چاپ و نشر است که در بخشی از این پرونده به آن پرداخته شد.

مجید بدرکوهی مدیرعامل پخش کتاب فرهنگ در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا، درباره وضعیت توزیع کتاب در بازار نشر بیان می‌کند: مسئله مهمی که توزیع‌کنندگان کتاب درگیر آن هستند این است که بخش‌‌های مختلف از زنجیره چاپ و نشر کتاب با هم و متناسب رشد نمی‌کنند. وقتی‌که این رشد متوازن اتفاق نمی‌افتد توزیع‌کننده نمی‌تواند عرضه و تقاضا را برآورده کنند. ۱۰ توزیع‌کننده حرفه‌ای و فعال چرخه نشر جوابگوی حدود ۱۷ هزار ناشر که مجوز دارند، نیست. مقایسه این دو عدد با هم واقعاً خنده‌دار است.

سعید مکرمی مدیر نشر اسم و کتابفروشی «کتاب اسم» در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا، مسئله اساسی سیستم توزیع کتاب و مراکز پخش کتاب را عدم توجه و حمایت مدیران حوزه فرهنگ دانسته و ادامه می‌دهد: سؤال اساسی این است که آیا زیرساخت‌های لازم برای توزیع و عرضه کتاب در سطح کشور فراهم است یا خیر؟ یعنی این‌که آیا دسترسی‌هایی که هر شخص باید داشته باشد تا یک مرکز پخش ایجاد کند فراهم است یا خیر؟ آیا این فرصت را ایجاد کرده‌ایم که ناشران و پخش‌کننده‌های کتاب با یک سرعت مناسب و متناسب با حجم رشد محتوا یا رشد کنند؟ اتفاقاً مشکل مسئله توزیع در سیاست‌گذاری مدیران کلان اجرایی فرهنگی کشور است.

فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی فرصت مغفول مانده تبلیغ کتاب

ضعف‌های تبلیغ و معرفی کتاب در چرخه تولید و نشر کتاب و بررسی اجمالی نقش جشنواره‌های ادبی در تبلیغ کتاب موضوع دیگری از پرونده «کتاب مظلوم» بود که در گفتگو با نویسندگان و کارشناسان مورد بررسی قرار گرفت.

نشر کتاب در ایران صنعت پرسودی نیست بنابراین نمی‌تواند با قواعد تبلیغات بازرگانی هماهنگ باشد و کنار بیاید؛ زیرا در صنعت تبلیغات و بازاریابی صاحبان و تولیدکنندگان کالا و خدمات باید آگهی را به رسانه‌ها بدهند اما در صنعت نشر این اتفاق نمی‌افتد.

سارا عرفانی از داستان‌نویسان جوان کشور در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا، با انتقاد از وضعیت تبلیغ کتاب بیان می‌کند: متأسفانه تبلیغ یک خلأ جدی برای حوزه نشر است. بازار نشر و رسانه‌های جدی ما اصلاً بودجه و برنامه‌ای برای تبلیغ کتاب در نظر نمی‌گیرند.

مهدی باقریان، مدیر انتشارات کارگزار روابط عمومی با بیان اینکه سرمایه‌گذاری نکردن بر رسانه‌های اجتماعی، یکی از عوامل دیگر نبود تبلیغات برای کتاب به شمار می‌آید، عنوان کرد: همه ما می‌دانیم طراحی یک استراتژی تبلیغاتی مناسب برای حضور مؤثر در شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی تا چه اندازه می‌تواند برای ناشران ارزشمند باشد و برای رسیدن به خوانندگان، علاوه بر ایجاد سکوهای تبلیغاتی و بازاریابی جدید، باید از فرصت‌ها و ظرفیت‌های موجود نیز استفاده کرد.

انتهای پیام/4028/