دولت مشوق‌های سرمایه‌گذاری در صنعت ریلی را افزایش دهد/ ایستگاه‌های راه‌آهن هاب شهری شوند

محمد رجبی با حضور در خبرگزاری آنا و بازدید از تحریریه این خبرگزاری، با بیان اینکه در بخش حمل‌ونقل ریلی به سرمایه‌گذاری‌های انبوه نیاز داریم، نقش رسانه‌ها را در این خصوص مهم ارزیابی کرد و با تأکید بر اینکه حمل‌ونقل ریلی، حمل‌ونقلی پاک، امن و ارزان به شمار می‌رود، گفت: مصرف سوخت در حمل‌ونقل ریلی در مقایسه با بقیه شقوق حمل‌ونقل بسیار کمتر بوده، آلودگی ندارد، ایمنی سفر با آن خیلی بالاست و آمار حوادث ریلی نسبت به سایر وسایل حمل‌ونقل عدد بسیار کمتری است.

مدیرعامل شرکت حمل‌ونقل ریلی رجا اضافه کرد: متأسفانه میانگین حوادث جاده‌ای در کشور بسیار بالاست که امیدواریم با بسترسازی‌هایی که دولت انجام داده و زمینه‌هایی که فراهم‌شده امیدواریم  الگوی سفر مردم  تغییر کند و سهم بیشتری از  حمل‌ونقل جاده‌ای را به سمت ریل سوق دهیم؛ که البته  این موضوع از سیاست‌های کلان نظام نیز است.

وی با اشاره به اینکه برنامه‌ریزی دولت‌ها اثربخشی کافی نداشته است، یادآور شد:‌ با وجود پتانسیل بالایی که در بخش حمل‌ونقل ریلی وجود دارد اما از آن استفاده نشده است و این در حالی است که بر اساس سیاست‌های اجرایی اصل ۴۴ و دستور مؤکد مقام معظم رهبری باید برای این بخش اقدامات مؤثری صورت گیرد تا فضای رقابتی به سود ریل تغییر کند؛ یعنی باید مشوق‌های سرمایه‌گذاری و بسته‌های حمایتی طوری تعریف شود که سرمایه‌گذاران ترغیب شوند در این صنعت سرمایه‌گذاری کنند.

رجبی در این باره افزود: سرمایه‌گذاری در صنعت ریل می‌تواند هم در بخش خرید واگن و لوکوموتیو یا حتی تأمین زیرساخت‌های ریلی و خدمات ایستگاهی  باشد.

مدیرعامل رجا با تشریح اینکه در حال حاضر حدود ۱۲ هزار کیلومتر خطوط ریلی در کشور داریم، بیان کرد:‌ بیش از ۳ هزار کیلومتر از این میزان خطوط دوخطه خواهند شد که در حال حاضر بخشی از این پروژه در حال انجام است؛ اما نکته اینجا است که  برخی از استان‌هایی که به شبکه ریلی وصل شده‌اند هنوز توجیه اقتصادی ندارند. برای نمونه استان همدان اخیراً به شبکه ریلی کشور وصل شد ولی هنوز نتوانسته‌ایم از پتانسیل بار و مسافر این استان در بخش حمل‌ونقل ریلی  استفاده کنیم.

وی به اقدامات مؤثری که در این خصوص انجام شده است اشاره کرد و اظهار کرد: البته در این میان نمی‌توان از اقدامات مثبتی که در دست اجراست چشم‌پوشی کرد. به‌طور مثال می‌توان از خط ریلی تهران- تبریز نام برد که تحول بزرگی در خطوط ریلی کشور به‌حساب می‌آید که این مسیر جدید می‌تواند، زمان سیر در این مسیر را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد و این خود یک مزیت اقتصادی محسوب می‌شود.

مدیرعامل شرکت حمل‌ونقل رجا یکی از مشکلات بخش ریلی را ارزبری بالای این صنعت عنوان و خاطرنشان کرد:‌ برخی از واگن‌ها توسط شرکت‌های سازنده داخلی مثل واگن پارس، ایریکو و سبز ساخته می‌شوند که هزینه ساخت هر واگن غیرخودکشش بین ۷ تا ۷, ۵ میلیارد تومان است اما واگن‌های خودکشش قیمت بالاتری دارد و تقریباً بیش از ۱.۵ میلیون یورو هزینه خواهد شد.

رجبی تأکید کرد: اگر مشوق‌های ویژه توسط دولت تعریف نشود، جذابیت لازم برای سرمایه‌گذاری ایجاد نمی‌شود، زیرا نرخ  برگشت سرمایه در این بخش نسبتاً کُند است و باید مشوق‌های دولتی موجب ترغیب سرمایه‌گذاری در این بخش شود.

وی در این باره افزود: نقش و تکلیف دولت در اینجا خیلی پررنگ خواهد بود زیرا بر اساس سیاست‌هایی که در ابلاغیه اصل ۴۴ وجود دارد باید همه منابع در این راستا به کار گرفته شوند تا شاهد توسعه بخش ریلی باشیم. در حال حاضر در سه سال گذشته در بخش زیرساخت تا حدودی توفیقاتی به‌دست‌آمده ولی کافی نیست.

مدیرعامل رجا با اشاره به اینکه سالانه ۱, ۳ میلیارد سفر در کشور انجام می‌شود اما متأسفانه بخش ریلی کمترین سهم را  به خودش اختصاص داده است اظهار کرد: این موضوع باید کارشناسی شود و فرهنگ‌سازی در مورد آن صورت گیرد زیرا در حال حاضر بیشتر سفرها خودرومحور هستند.

رجبی خاطرنشان کرد: به دلایل مختلف، این فرهنگ در افراد وجود دارد که هرکسی با حداقل امکانات حتی سفرهای بیش از یک هزار کیلومتر را با خودرو انجام دهد درحالی‌که ریسک‌های این قبیل سفر با خودرو بالاست. به‌هرحال ممکن است یک راننده‌ای به خودش ببالد که من خیلی محتاطم ولی همیشه حوادث ما متوجه راننده‌های خوب نیست، راننده‌های بد باعث حوادث می‌شوند.

وی یادآور شد: مهندسی جاده‌های کشور هنوز استانداردهای لازم برای سفر ایمن را ندارند و بخشی از سوانح رانندگی به همین دلیل اتفاق می‌افتد که از این حیث راه‌آهن دارای ایمنی بالایی است.

مدیرعامل شرکت حمل‌ونقل ریلی رجا با بیان اینکه تغییر قیمت سوخت می‌تواند در افزایش سفر با حمل‌ونقل ریلی نقش مؤثری ایفا کند اضافه کرد:‌ ۲۴, ۵ میلیون نفر در سال گذشته سفر با قطار را انتخاب کردند و با توجه به افزایش قیمت سوخت امیدواریم این عدد بیش از ۱۰ درصد رشد و به ۲۸ تا ۳۰ میلیون برسانیم که در این صورت به نکته مثبتی خواهیم رسید.

 وی تأکید کرد:‌ در بخش‌های مختلف ما ۳ دسته کار جدی انجام می‌دهیم که به نظر می‌رسد با گران شدن و سهمیه‌بندی سوخت، بخش قطارهای حومه‌ای وزن پیدا کند. شهرهایی مثل تهران، اهواز، مشهد و تبریز تقریباً چهار شهر اصلی هستند که قطارهای حومه‌ای افراد را از شهرک‌ها به مراکز صنعتی جابه‌جا می‌کنند. تنها در تهران ما بیش از ۵۶ قطار حومه‌ای داریم که مسافران را از تهران به مقاصد پرند، قم، کرج، هشتگرد، گرمسار و ورامین که بعضاً تا ۱۰ قطار برای یک مسیر هم پیش‌بینی‌شده جابه‌جا می‌کنند. فکر می‌کنم بعد از این سیاست‌گذاری که برای بخش بنزین پیش آمد، حتماً تقاضا در این سفرها خیلی بیشتر خواهد شود البته سیاست‌هایی که دولت قصد انجامش را دارد، سیاست‌های خوبی است ولی تأخیر در اجرایش دارد.

رجبی با تأکید بر اینکه یکی از راه‌های افزایش مسافر این است که مردم زمان سفر خود را با زمان رفت‌وآمد قطارها هماهنگ کنند اضافه کرد: تعداد ناوگان اضافه نمی‌شود. در کوتاه‌مدت که حتماً این کار امکان‌پذیر نیست. با همان تعداد باید ضریب اشغال صندلی‌ها را بالا ببریم. منظور این است که مثلاً اگر مسافری برنامه سفرشان می‌تواند برای بعد از پیک سفر صبحگاهی باشد، برای ساعت ۹ و یا ۱۰ صبح، برنامه‌ریزی کند و سفرش را کمی به ساعت‌های کم‌تردد برساند، زیرا برخی از قطارها در آن ساعت خالی است در واقع یکی از اشکالات قطارهای حومه‌ای این است که اصطلاحاً یک‌سر پر است.

مدیرعامل رجا با اشاره به اینکه در کوتاه‌مدت قطعاً ایجاد ظرفیت جدید خیلی کار سختی است تأکید کرد: راه‌آهن پروژه خرید واگن‌های خودکشش از شرکت ایریکو را در دست دارد که قرار است به‌زودی این اتفاق رقم بخورد. تعدادی از آن‌ها واگذار شده و تعداد دیگری واگن مانده و قرارداد جدید را بسته که امیدوارم در سال آینده برسد. ۱۰۰ دستگاه واگن خودکشش نیز در دستور کار قرار دارد که در آینده‌ای نزدیک واگذار می‌شود. کارهای اولیه آن انجام شده که فکر می‌کنم ظرف دو سال آینده به شبکه بپیوندد. در عین حال ما تلاش می‌کنیم با سطح نگهداری و تعمیرات خوب، همین ظرفیت آماده‌به‌کاری را حفظ کنیم تا بتوانیم مسافران بیشتری را جابه‌جا کنیم؛ اما بااین‌وجود دولت تعهداتی را پذیرفته که در حال حاضر هشت ماه از زمان آن می‌گذرد اما به این تعهدات عمل نکرده و یارانه‌اش را به ما پرداخت نکرده است.

وی با تأکید بر اینکه عدم پرداخت یارانه توسط دولت ما را دچار خسران می‌کند اضافه کرد:‌ میانگین قیمت قطار حومه‌ای ما ۲ هزار و ۳۰۰ تا ۲ هزار و ۴۰۰ تومان است این در حالی است که قیمت تمام شده بالغ بر ۴۲ هزار تومان است. این تفاوت قیمت قرار شد توسط دولت پرداخت شود اما ۹ ماه از پرداخت آن می‌گذرد و هنوز هیچ وجهی پرداخت نشده است. مکاتباتی با وزیر محترم راه انجام داده و با رئیس کمیسیون عمران صحبت کرده و مکاتبه کرده‌ایم تا مساعدت شود تا دچار بحران نشویم.

رجبی با اشاره به اینکه تعداد واگن‌های در حال حاضر محدود است تشریح کرد: میانگین عمر ناوگان بالاست، به همین خاطر نیاز است که کمک‌هایی که تعهد می‌شود، به‌موقع برسد تا برای خرید بعضی از اقلام که خارجی است، مثل چرخ و موتور و گیربکس و با مشکل روبرو نشویم زیرا خرید آن‌ها دوره انتظار دارند، دوره انتظارشان هم بیش از ۶ ماه است؛ یعنی اگر ما به بحران بخوریم، زودترین زمان رفع بحران ۶ ماه می‌شود. خب این مسئله با این سیاست‌هایی که دولت در بخش بنزین اتخاذ کرده نیازمند این است که حمایتشان را تسریع کنند.

وی در خصوص کمک دولت به ناوگان حمل‌ونقل ریلی با افزایش قیمت بنزین گفت: هنوز صحبتی در این خصوص رخ نداده است اما انتظار این است که چنین اتفاقی رقم بخورد. حتماً باید دولت تدابیری بیندیشد که از محل این صرفه‌جویی که در انرژی می‌شود و درآمدی که از محل مابه‌التفاوت قیمت تمام‌شده خودش و فروش چه در بخش صادرات، چه در بخش عرضه داخلی به دست می‌آورد، در بخش ریلی سرمایه‌گذاری کند. در ابلاغیه مقام معظم رهبری در اصل ۴۴ نیز این موضوع تأکید شده است که همه برنامه‌های رقابتی برای جلب مشارکت و مشوق‌های سرمایه‌گذاری برای مشارکت در بخش ریلی باشد نه بخش جاده و هواپیما.

رجبی با اشاره به اینکه ما با این سیاست هنوز فاصله داریم اضافه کرد: در همه دنیا دولت‌ها برای بخش ریلی‌شان سرمایه‌گذاری‌های کلان انجام می‌دهند. جالب است بدانید شبکه ریلی کشور آلمان مثل تار عنکبوت است و ارتباطات شبکه‌ای بالایی دارند، این در حالی است که قصد سرمایه‌گذاری بیش از ۲۵ میلیارد یورو برای برنامه پنج‌ساله آینده‌شان تا ۲۰۲۳ دارند. این نشان می‌دهد که کشورهای توسعه‌یافته بر روی این موضوع تمرکز کرده‌اند و به این باور رسیده‌اند که راه نجات حمل‌ونقل عمومی، ریل است. حالا چه در مترو، چه در بین قطارهای بین‌شهری.

مدیرعامل شرکت حمل‌ونقل ریلی رجا با تأکید بر اینکه باید کاری کنیم که سرعت قطارهای‌مان بالا برود توضیح داد: برای این کار باید ناوگان نو خریده شود، باید واگن با سرعت بالاتر از ۱۶۰ وارد کشور شود و زمان سیر سفر کاهش پیدا کند. این معنی‌اش این است که ما می‌توانیم خیلی از ریسک‌های جاده‌ای را در اتوبوس یا خودروی شخصی حذف کنیم. هزینه‌های عملیاتی را هم در زندگی خانوار کاهش دهیم. به‌هرحال مطمئنم حتی تجار و صنعتگرانی که برای مقاصد سفرشان از هواپیما استفاده می‌کردند، با کاهش زمان سفر مخصوصاً در فصل سرما، حتماً گزینه قطار را انتخاب کنند. این‌ها نیاز به سرمایه‌گذاری دارد، جهت‌دهی حرکت سرمایه‌گذاری استراتژیک کشور باید به سمت ریل باشد. باور من این است، با وجود آنکه منابع ما محدود است ولی اگر جهت‌دهی‌های دقیق‌تری برای صرف منابع پیش بیاید، خیلی گشایش‌های ویژه می‌تواند در این موضوع داشته باشد که یکی‌اش صرفه‌جویی سوخت است که اگر ما بتوانیم با مکانیزم‌هایی سرعت جابه‌جایی را بالا ببریم یعنی به جای اینکه تهران مشهد ۱۱ تا ۱۲ ساعته را هفت‌ساعته برویم، قطعاً استقبال از وسیله نقلیه شخصی کم می‌شود و این خودش توفیقی است که مهم‌ترین نتیجه‌اش این است که حوادث رانندگی ما کاهش پیدا می‌کند.

رجبی با تأکید بر اینکه قالب لوکوموتیوهای خوب یا فعال ناوگان حمل‌ونقل ریلی متعلق به دهه ۵۰ و ۶۰ هستند اضافه کرد:‌ یک تعداد لوکوموتیو در سال‌های ۶۸، ۶۹ و ۷۰ وارد کشور شدند، بقیه دیزل‌های GM هم متعلق به قبل از انقلاب هستند و هنوز هم فعال‌اند و هزینه‌های نگهداری و تعمیر آن‌ها بسیار سنگین است. این در حالی است که میانگین عمر واگن بخش مسافری حدود ۳۰ سال است، معنی‌اش این است که ما تعداد زیادی واگن داریم که عمرشان بالای ۴۰ سال است اما در این میان ارگان‌هایی مانند دانشگاه آزاد اسلامی به پروژه ساخت واگن نو وارد شدند و در حال حاضر برای هر واگن حدود ۱, ۳ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری می‌کند، البته فقط برای قسمت بالای واگن، پایین واگن را هم اگر حساب کنیم بازسازی واگن نزدیک ۱.۸ میلیارد تومان هزینه دارد که اصلاً با اتوبوس و سایر وسایل حمل‌ونقل جاده‌ای قابل مقایسه نیست. این واگن‌هایی که در حال حاضر بازسازی‌شده و یک‌به‌یک به ناوگان حمل‌ونقل ریلی اضافه می‌شود متعلق به سال ۵۳ است؛ یعنی ما دارایی خوبی داریم که باید از آن استفاده کنیم.

وی از ساخت واگن‌های جدید خبر داد و افزود:‌ قراردادهای ساخت هشت دستگاه واگن پارس و ۵۳ دستگاه واگن پلور سبز در حال انجام است احتمالاً ظرف ماه آذر دو سالن از این واگن‌ها را تحویل می‌گیریم. یک قرارداد ۳۳ دستگاهی با واگن پارس داشتیم، همه ۳۳ دستگاه را تحویل گرفتیم. هشت سالن دیگر در برنامه داریم که تا آخر سال جاری هشت دستگاه نو دیگر از واگن پارس تحویل ناوگان حمل‌ونقل ریلی می‌شود.

وی واگن‌های خودکشش را سرمایه‌های ملی خواند و افزود:‌ قیمت این واگن‌ها نجومی است و هزینه آن‌ها حدود ۱۰۰ میلیارد تومان و به‌اندازه یک هواپیمای ایرباس است و همان قدر هم مسافر جابه‌جا می‌کند و باید بین پنج تا هشت درصد این دارایی‌ها را خرج خودش کنیم. معنی‌اش این است که باید بین پنج تا هشت میلیارد تومان هر ساله خرج این واگن‌ها شود.

رجبی با تأکید بر اینکه در قطارهای بین‌شهری که غیرخودکشش هستند حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد وابستگی ارزی داریم اضافه کرد: در قطارهای خودکشش بالای ۶۵ درصد وابستگی ارزی داریم، یعنی موتور، گیربکس، چرخ، ترمز و همه اقلام مصرفی این قطارها از خارج به کشور وارد می‌شوند و تحولات ارز هم که از سال گذشته، با آن درگیر هستیم هزینه‌های عملیاتی ما را در بعضی از قسمت‌ها تا ۲۶۰ درصد اضافه کرده است. به عنوان نمونه چرخ واگن‌هایی که تا اوایل سال ۹۷ آن را ۲ میلیون تومان می‌خریدیم امروز باید برای آن ۱۵ میلیون تومان هزینه کنیم و دلیل آن علاوه بر افزایش قیمت ارز، بالا رفتن قیمت فولاد و انرژی در دنیا بود.

وی با اشاره به اینکه بیش از ۲۴ هزار واگن باری داریم تأکید کرد: در حال حاضر وضعمان در این حوزه خوب نیست و باید ظرفیتمان را در این حوزه افزایش دهیم، باید خیلی کار کنیم. فقط کافی است بدانید باری که در کشور جابه‌جا می‌شود، رسمی‌اش حدود ۵۷۰ تا ۵۸۰ میلیون تن است که بارنامه دارند و غیررسمی آن ۶۵۰ میلیون تن جابه‌جایی بار در کشور می‌شود و آمار جابه‌جایی بار در حمل‌ونقل ریلی زیر ۱۰ درصد از جابه‌جایی بار در کل کشور است.

وی دلیل عدم استقبال از حمل‌ونقل بار توسط قطار را سرعت پایین آن عنوان کرد و افزود: سرعت تجاری بار در کشور در حال حاضر زیر ۱۰۰ است؛ یعنی بار را تهران تحویل بدهید، ۹ روز دیگر به مشهد می‌رسد. اگر بندرعباس تحویل دهید ۲۵ روز دیگر تهران است و تنها راه‌حل این معضل افزایش سرعت انتقال بار است.

وی روند تأخیر در کارهای ریلی را نبود یک شورای عالی سیاست‌گذاری در توزیع منابع ریلی دانسته و افزود: مشکل اینجا است که برخی از کارها به تعویق می‌افتد و همین موضوع مشکلاتی را به دنبال می‌آورد. به طور مثال می‌توان گفت متروهایی که در تهران راه‌اندازی می‌شود، باید ۱۵ سال پیش بهره‌برداری می‌شد که جمعیت این‌قدر نبود و پیش‌بینی‌های لازم برای امروز انجام نشده است که تا این اندازه جمعیت روی زمین می‌ماند، این در حالی است که کشورهایی مانند روسیه، آلمان و فرانسه به این موضوع توجه کرده‌اند و به توسعه اجتماعی اقتصاد توجه می‌کنند و به این هدف رسیده‌اند که ریل می‌تواند مهم‌ترین وسیله حمل‌ونقل عمومی به شمار رود.

رجبی با تشریح رویکرد جدید حمل‌ونقل ریلی در کشورهای پیشرفته گفت: ایستگاه‌های حمل‌ونقل ریلی در حاضر به عنوان هاب شهری فرض می‌شوند که می‌توانند با ایجاد خدمات ایستگاهی متنوع در خود علاوه بر کاهش میزان تردد شهری بستر مناسبی برای فرهنگ‌سازی برای استفاده از حمل‌ونقل ریلی در کشور باشند.

وی با تأکید بر اینکه صنعت ریل توجیه اقتصادی کلان دارد، اضافه کرد:‌ ریل محور توسعه است. حمل‌ونقل همیشه این‌طور بوده است شما وقتی در اقتصاد کالا ورود پیدا می‌کنید، مطالعات قیمت‌گذاری نشان می‌دهد که تا ۶۵ درصد قیمت تمام‌شده هر محصولی مربوط به هزینه‌های حمل‌ونقل است که از حمل‌ونقل نقاله‌ها در کارخانه گرفته تا انبار، باراندازها، توزیع تا مصرف؛ یعنی حمل‌ونقل نقش بسیار پررنگی دارد به همین دلیل باید بحث حمل‌ونقل ریلی را به صورت هدفمند توسعه یابد.

وی تقویت ناوگان حمل‌ونقل عمومی را مهم دانسته و تأکید کرد: ایمنی، آسایش، صرفه‌جویی ملی، از همه مهم‌تر جان انسان‌ها که برای ما باید بیشتر از هر چیزی اهمیت داشته باشد لزوم تقویت این ناوگان را بیشتر می‌کند. ۱۸ هزار کشته و بیش از ۱۵ هزار معلول دائمی و هزینه‌های درمان آن‌ها می‌تواند با فرهنگ‌سازی استفاده از قطار کاهش چشمگیری داشته باشد.

وی از دیدار صنعتگران با مقام معظم رهبری گفت:‌ شاه‌بیت این دیدار نشان داد که ظرفیت‌های بالایی در حوزه‌های مختلف در کشور وجود دارد در بخش‌های مختلف نفت، شیلات، بیوتکنولوژی، صنعت گردشگری و صنایع‌دستی‌مان، بخش‌های مربوط به کسب‌وکار خرد ظرفیت‌های خوبی داریم که می‌توانیم از آن‌ها استفاده کنیم اما در بسیاری از موارد این موضوع ابتر مانده است و برای حل این موضوع باید همه بسیج شوند. نکته دیگری که در این میان مطرح بود درخواستی بود که همه صنعتگران به آن اذعان داشتند و آن‌هم تشکیل کارگروهی برای حل مشکلات هر صنف بود این نشان می‌دهد که سیستم درست عمل نمی‌کند و لنگی وجود دارد.

انتهای پیام/4087/پ