مالیات بر ارزش افزوده؛ معافیت برای تولید یا تشویق برای واردات

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری آنا، این روزها که بازار تولید و صادرات در مناطق تجاری سرد و کسل‌کننده است، مجلس نیز ساز ناکوک معافیت مالیات بر ارزش‌افزوده را در این مناطق می‌نوازد، آهنگی که تنها مرثیه‌ای برای تولیدکنندگان است.

 روزگاری مناطق آزاد تجاری در کشور با هدف گسترش تولید و تسهیل صادرات ایجاد شد ویکی از تسهیلاتی فعالیت در این مناطق تفاوت نظام مالیاتی با سرزمین اصلی بود؛ بنابراین برای حمایت از تولید در مناطق آزاد معافیت مالیات بر ارزش‌افزوده در نظر گرفته شد تا سودآوری تولید افزایش یافته و بخش خصوصی تشویق به سرمایه‌گذاری در این مناطق شود.

اما چرخ گردون بهگونه‌ای دیگر چرخید و معافیت مالیات بر ارزش‌افزوده در مناطق آزاد نه‌تنها کمکی به تولید نکرد بلکه باری بدوش تولیدکنندگان شد.

افزایش هزینه‌های تولید، واردات و قاچاق در مناطق آزاد و کسری بودجه دولت از جمله تبعات منفی این معافیت مالیاتی در مناطق آزاد بوده و بار این معافیت تنها به دوش تولیدکنندگان افتاده است.

این در حالی است که این روزها کمیسیون اقتصادی مجلس لایحه ارجاعی مالیات بر ارزش‌افزوده را مورد بررسی قرار داده و برخی از خبرها حکایت از احتمال معافیت مناطق آزاد از مالیات بر ارزش‌افزوده دارد.

اما فعالان اقتصادی معتقدند چنین تصمیمی نه‌تنها موجب محروم شدن دولت از کسب درآمد‌های مالیاتی می‌شود بلکه زمینه را برای شکل‌گیری معاملات غیر شفاف و فرار مالیاتی آن‌هم با ابزار قانونی، در این مناطق فراهم می‌کند.

مالیات و قانون مناطق آزاد

نظام مالیاتی در کشور به 2 دسته مالیات‌ عملکردی و مالیات بر ارزش‌افزوده تقسیم می‌شود. مالیات عملکردی بر سود شرکت‌ها اعمال شده و از تولیدکنندگان اخذ می‌شود. هدف از اخذ مالیات‌های عملکردی، برقراری عدالت و کاهش فاصله طبقاتی از طریق بازتوزیع این درآمدها بین دهک‌های مختلف جامعه و همچنین تأمین بخشی از بودجه دولت به عنوان یک نهاد تنظیم‌گر در اقتصاد کشور است.

مالیات بر ارزش‌افزوده برخلاف مالیات‌های عملکردی از مصرف‌کننده نهایی کالا یا خدمت اخذ می‎شود نه تولیدکننده. هدف از اخذ این مالیات نیز شفافیت زنجیره تولید کالا و خدمت در اقتصاد و همچنین تأمین بودجه دولت است.

در نتیجه، هدف از اعطای معافیت مالیاتی بر عملکرد در مناطق آزاد در راستای حمایت از تولید و کاهش هزینه‌ها و افزایش سودآوری شرکت‌ها املا قابل توجیه بوده است اما معافیت از مالیات بر ارزش‌افزوده در این مناطق اقدام درستی به نظر نمی‌رسد.

آخرین خبرها

در همین حال آخرین خبرها از بررسی احتمال معافیت مناطق آزاد از مالیات بر ارزش افزوده در کمیسیون اقتصادی حکایت دارد .

الیاس حضرتی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با آنا با اشاره به اینکه کمیسیون اقتصادی بررسی مواد ارجاعی لایحه مالیات بر ارزش افزوده از صحن علنی در دست بررسی دارد گفت : یکی از دلایل نمایندگان برای حمایت از این معافیت ها فلسفه تشکیل مناطق آزاد است .

وی با اشاره به اینکه بر این اساس مناطق آزاد از امتیازات از جمله  معافیت های مالیاتی و عوارض برخوردار می‌شوند در این باره افزود:  سرمایه گذار به دلیل وعده های قانونگذار در این مناطق سرمایه گذار کرده بود که یکی از این وعده ها معافیت های مالیاتی بود. از منظر سرمایه گذار چنین مزایایی امکان سرمایه گذاری در این مناطق را توجیه پذیر می کند.

وی با اشاره به مخالفت برخی از نمایندگان در این باره تصریح کرد : عده ای بر این باورند که نباید این معافیت اعمال شود . آنها می گویند بایستی از مناطق آزاد عوارضی گرفته شود و در خود مناطق آزاد هزینه شود.

نماینده مردم تهران گفت: اما عده دیگر از نمایندگان بر این باورند که سرمایه گذاران در مناطق آزاد باید مشابه سایر مناطق کشور مالیات پرداخت کنند و استثنائی هم در این باره وجود ندارد.

وی با اشاره به اینکه این پیشنهادات در کمیسیون مطرح شده است اما فعلاً نتیجه ای در مورد آن حاصل نشده است.

سو استفاده‌های موجود

اگر شرایط ایران با سایر کشور های موفق در حوزه مناطق آزاد مقایسه شود، متوجه می شویم که حجم معافیت‌های مالیاتی بر درآمد شرکت‌ها در مناطق آزاد ایران بسیار زیاد و بی‌حساب‌وکتاب بوده و این موضوع باعث شده بسیاری از شرکت‌های صوری با ثبت در مناطق آزاد و اخذ معافیت مالیاتی، در مناطق دیگر کشور فعالیت کرده و به نوعی با سواستفاده از قانون فرار مالیاتی کنند.

اظهار انتقال کالا از مناطق‫آزاد به سایر مناطق‫آزاد اقتصادی و توزیع کالا در سرزمین اصلی، خروج غیرمتعارف کالای مسافری به موجب ماده ۱۳۸ آیین‌نامه اجرایی قانون امور گمرکی، اظهار صوری تولید و صادرات کالا در مناطق‫آزاد برای فرار مالیاتی از جمله نتایج این معافیت های بی حساب و کتاب است.

رونق‌دهی به قاچاق همراه با تبعیض

باید در نظر داشت که مناطق آزاد در کشورمان از وسعت زیادی برخوردار هستند و عدم استقرار گمرکات در حد فاصل سرزمین اصلی و مناطق آزاد باعث شده که حجم واردات و قاچاق از این مناطق افزایش یابد.

در این میان دریافت مالیات بر ارزش افزوده می تواند جریان کالا را شفاف ساخته و مانند دست اندازی پیش روی قاچاقچیان عمل کند.

در یافت مالیات بر ارزش افزوده می‌تواند کمک بزرگی به شفافیت زنجیره تولید کالاها و خدمات کرده و رصد اطلاعات موجود در این حوزه را امکان‌پذیر کند.

بار اصلی بر دوش تولیدکنندگان

اگرچه حامیان اعطای معافیت مالیاتی بر ارزش افزود در مناطق آزاد، مدعی هستند که این امر موجب حمایت از تولید و افزایش صادرات در مناطق آزاد می شود ، اما باید گفت که مالیات بر ارزش افزوده از تولید کننده گرفته نمی شود بلکه از مصرف کننده نهایی  دریافت می شود، در نتیجه فشاری بر تولید ندارد .

مخالفان معافیت مالیاتی بر ارزش افزوده  تاکید دارند که این اقدام  تنها باعث می‌شود هزینه‌های تولیدکننده افزایش یابد چرا که در این فرآیند تولیدکننده از مصرف‌کننده نهایی مالیات بر ارزش افزوده نمی‌گیرد اما باید به زنجیره قبل از خود که از آن مواد اولیه گرفته این مالیات را بپردازد.

سید محمد هادی سبحانیان عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی گفت: در لیست معافیت‌های مالیات بر ارزش افزوده که مجلس در نظر گرفته است، مواردی وجود دارد که با هیچ منطقی سازگار نیست و باعث افزایش واردات و قاچاق از مناطق آزاد می‌شود.

وی تاکید کرد: تعجب می‌کنم براساس چه ملاحظاتی مانع اجرای قانون اخذ مالیات بر ارزش افزوده در این مناطق می‌شوند؟!

ایجاد زیر ساخت و حرکت به سوی اقتصاد مولد

همانگونه که اشاره شد یکی از مهمترین آثار و برکات  مالیات بر ارزش افزوده  در مناطق آزاد شفافیت اقتصادی و جلوگیری از فرار مالیاتی است.  حتی می‌توان پیشنهاد داد تمام یا بخشی از منابع حاصل از اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده در این مناطق به خود مناطق آزاد اختصاص داده شود تا صرف توسعه زیرساخت‌ها و حمایت از فعالیت‌های اقتصادی مولد شود.

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی در این باره تاکید کرده است : معافیت مناطق ازاد تجاری صنعتی از مالیات بر ارزش مانع از تصمیم‌گیری در خصوص تعیین  درآمدهای مالیاتی دولت و کاهش وابستگی بودجه به نفت می شود و  بر میزان فرار مالیاتی در کشور و شفاف شدن زنجیره عرضه کالا و خدمات در کشور اثرگذار است .

نمایندگان چه می‌گویند

در همین حال نمایندگان مجلس نظرات متعددی در این باره دارند ، ح سینی شاهرودی نماینده مردم شاهرود در این باره به خبرگزاری آنا ،  گفت: مالیات بر ارزش افزوده قانون خاص خود را دارد و ایجاد و استقرار مناطق آزاد تجاری و اقتصادی قانون خاص خود را دارد و نباید قانونی با قانون دیگر تخریب شود .

وی افزود : نظر کمیسیون این است که مناطق آزاد بر اساس آنچه که در قانون آمده است از مناطق اصلی جدا شود .

شاهرودی تصریح کرد:  همانگونه که  واردات و صادرات گاهی مشمول معافیت و گاهی  عوارض می‌شوند،  مناطق آزاد نیز باید به همین شکل باشند ، در غیر این صورت دیگر نمی توانیم ، این مناطق را مناطق آزاد بدانیم.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس  گفت: دغدغه و ایراد نمایندگان  این است که در برخی از مناطق به خصوص مناطق آزاد جنوبی کشور مانند کیش و قشم قانون مناطق آزاد بدرستی اجرا نشده و نتوانسته ایم مناطق ازاد را محصور و محدود کنیم و جلوی واردات کالاهای ساخته شده به مناطق آزاد را بگیریم . بنابراین در بسیاری از موارد  کالاها رصد نشده و از مرزهای گمرکی عبورنمی کنند.

وی افزود : همچنین تعاملات مالی و پولی و ... را نتوانسته ایم به خوبی اجرا کنیم و به واسطه همین امر فشار مضاعفی از طریق مالیات بر ارزش افزوده به این مناطق می آوریم.

حسینی شاهرودی اظهار کرد: برای جلوگیری از قاچاق کالا باید سامانه های پولی ، بانکی ، گمرکی را تکمیل کنیم و با رصد سامانه‌ها بتوانیم جلوی تخلفات را بگیریم .

نماینده مردم شاهرود  گفت: با قاچاق کالا در بسیاری از مرزهای کشور به خوبی برخورد می شود ولی در برخی از مرزهای امکان مسدود کردن مرز و برخورد با قاچاقی وجود ندارد.

وی افزود : باید راهکارهای مناسب را برای جلوگیری از قاچاق به وجود بیاوریم . نمی‌توانیم که  بر قاچاق چی مالیات ببندیم.

نماینده مردم شاهرود گفت :  باید مناطق آزاد را به شکل یک سرزمین مستقل بدانیم و اهداف قانون را در آن عملیاتی کنیم . متاسفانه سازوکار اجرای قانون  باید فراهم باشد اما متاسفانه در بسیاری از مناطق هنوز این سازوکار محقق نشده است.

حسینی شاهرودی  اظهار کرد:‌ مشکلی که در حال حاضر وجود دارد این است که کالا به داخل مناطق آزاد می‌رود و معاف از مالیات بر ارزش افزوده است و از آنجا به داخل کشور برمی‌گردد . چنین رفتاری قاچاق محسوب می‌شود.

وی افزود : اگر می خواهیم جلوی قاچاق در این مناطق را بگیریم باید ورودی‌های مناطق آزاد محصور باشد.

از سوی دیگر ش هاب نادری عضو کمیسیون اقتصادی در مجلس با اشاره به اینکه بسیاری این امر را موجب تشویق سرمایه‌گذاری در این بخش می‌دانند ، افزود: ‌ اصولاً اعتقادی به  معافیت مالیات بر ارزش افزوده در مناطق آزاد ندارم بلکه مناطق آزاد برای جلب سرمایه‌گذار باید رویه خود را تغییر دهند.

وی افزود: مسئولان مناطق آزاد به جای امتیازگیری به دنبال اقدامات اساسی در این مناطق بروند .

نماینده مردم نماینده مردم پاوه، جوانرود، ثلاث باباجانی و روانسر در مجلس گفت: مالیات بر ارزش افزود صرف ایجاد زیر ساخت‌ها در کشور می‌شود و اکنون نیز تاکید داریم که کمیسیون این معافیت را از مناطق آزاد کم کند.

نادری گفت : مناطق آزاد بیش از 10 سال است که از پرداخت مالیات معاف هستند اما در طول این مدت نتوانسته‌اند که کاری را انجام دهند . بنابراین زمانی که بعد از 10 سال مشکل حل نشده با این روش دیگر مشکل حل نمی شود.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس معافیت‌های مالیاتی برای مناطق آزاد را اشتباه خواند و گفت : این معافیت‌ها به ضرر کشور است . در حال حاضر به دلیل تحریم‌های ظالمانه دشمن فروش نفت کشور در فشار است و برای جبران آن کلید بودجه کشور مالیات است .

وی با تاکید بر اینکه در کشور بودجه‌ریزی با توجه به مالیات صورت می‌گیرد افزود :‌ باید در این مورد فرهنگ سازی شود. مردم معتقدند که اگر مالیات ها در بخش اموزش ، بهداشت و درمان ، ایجاد زیر ساخت ها صرف شود و اثر ان در جامعه دیده شود .

وی افزود: اگر قشر محدودی مالیات بدهند و بعد دیگران فرار مالیاتی و غیره داشته باشند ، قطعاً مردم از پرداخت آن ناراضی خواهند بود.

وی با بیان اینکه این لایحه به کمیسون اعاده شده است ، اظهار کرد: اراده‌ای در کمسیون برای کسر کردن مالیات‌ها وجود ندارد . رئیس کمیسیون باید جدی تر در این زمینه برخورد کند. موافقان تلاش می‌کنند تا در این مورد دلایل مستند و تحلیل علمی ارائه دهند تا نمایندگان نسبت به شرایط آگاه شوند و اگر بتوانیم مالیات دادن را به شکل فرهنگ در کشور دربیاوریم قدم بزرگی برای نسل های بعدی برداشته ایم .

وی گفت : بودجه کشور با نفت بسته می‌شود ، اما اگر نفت تمام شود راهی به جز استفاده از مالیات‌ها نیست اما مردم زمانی رضایت مند هستند که مالیات بدهند که عمران و آبادانی آن را در کشور ببیند.

م حمد رضا پور ابراهیمی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز درا ین باره تاکید دارد : یک اصل باید در معافیت‌های مالیاتی وجود داشته باشد اینکه حمایت‌های ما از بخش‌های مختلف باید محدود، مشروط و کاهنده باشد.

نماینده مردم کرمان و راور افزود : شرایط فعلی کشور کاملاً نامناسب است، زیرا مناطق آزاد باید سکوی صادرات می‌شد، اما به دپوی واردات تبدیل شده است.

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در گفتگو با آنا نظر دیگری دارد . وی در این باره اظهار کرد: برازنده حاکمیت ، دولت و مجلس نیست که در میان کار از وعده خود برگردد و حالا زیر آن بزند  چرا که سرمایه گذار بر اساس این وعده ها سرمایه‌گذاری کرده و استدلال کسانی هم که از این معافیت مالیاتی در مناطق آزاد حمایت می‌کنند همین است.

همچنین  س ید کاظم دلخوش اباتری نماینده مردم صومعه سرا در مجلس شورای اسلامی  دراین باره گفت: در مناطق آزادی یکسری امتیازاتی برای سرمایه‌گذاران فراهم شده است که معافیت از مالیات بر ارزش افزوده جزو این تسهیلات است .

وی با اشاره به اینکه در تمام دنیان مالیات بر ارزش افزوده از مصرف کننده دریافت می‌شود ، اظهار کرد:  در مناطق آزاد مصرف کننده مردمی وجود ندارد، اما برای تشویق و دلگرمی تولید کنندگانی که در این مناطق مشغول به کار هستند ،  از مدت‌ها پیش در قانون 13 مناطق آزاد اقتصادی عنوان شده بود که مالیات بر درآمد بخشوده می‌شود . قانون مالیات بر افزوده پیش از این ماده نوشته شد . ما این تسهیلات را جداگانه فراهم کرده‌ایم تا با وجود این معافیت‌ها سرمایه‌گذار جرات کند که در این بخش سرمایه‌گذاری کرده و نسبت به آن تشویق شود.

دلخوش با بیان اینکه اگر سرمایه‌گذار در مناطق آزاد مالیات بر ارزش افزوده را دریافت کند و بعد از آن بخواهد پس بگیرید این امر فرایندی دارد که بر اساس آن پول سرمایه‌گذار می‌خوابد و ما بر این اساس به چنین کاری مخالفیم.

وی با تاکید بر اینکه باید در مناطق آزاد معافیت‌های مالیاتی باشد و برداشته نشود ، گفت: خیلی از اعضای کمیسیون اقتصادی به این نظر موافق هستند.

دلخوش با اشاره به اینکه در این میان اگر سرمایه‌گذار مالیات خود را صد درصد پرداخت کند و مجدداً تخصیص یافته به سرمایه‌گذار باز پرداخت شود اشکال در این میان نیست اما قوانین آب می‌رود.

وی گفت : البته سواستفاده‌هایی هم وجود دارد ولی تاکید داریم معافیت مالیات بر ارزش افزوده باید در مناطق آزاد همچنان بر قرار باشد

در نهایت

در نتیجه معافیت مالیات بر ارزش افزوده در مناطق آزاد نه تنها باعث تشدید حجم واردات و قاچاق به کشور خواهد شد، مانع از دستیابی دولت به یکی از جدی ترین منابع برای جبران کسری بودجه خود، یعنی کانال مالیاتی  می‌شود.  درحالی است که هرروز فشار تحریم بر پیکر اقتصاد ایران بیشتر می شود، کاهش وابستگی بودجه به منابع نفتی و حرکت به سمت اقتصاد بدون نفت که از مطالبات مقام معظم رهبری است ، الزاماتی دارد که یکی از مهم‌ترین آنها ایجاد منابع پایدار درآمدی برای دولت است و  باید بتوانیم در دخل و خرج خود توازن ایجاد کنیم. 

انتهای پیام/4083/