پس از دین، زبان فارسی دومین مؤلفه هویت ایران اسلامی است

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا از سازمان صداوسیما؛ مستند سه‌قسمتی «رمز بی‌نهایت» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی احمد جان میرزایی با حضور رضا پورحسین مشاور عالی معاون سیما، محسن مؤمنی شریف رئیس حوزه هنری، سید سلیم غفوری مدیر، مهدی مینایی مدیر تأمین و پخش، ابوالقاسم ناصری را به‌عنوان مدیر تولید و رضا جوانمرد سرپرست مالی شبکه مستند در سیما و جمعی از علاقه‌مندان در حوزه هنری رونمایی شد.  

در این مراسم رضا پورحسین مشاور عالی معاون سیما با قدردانی از سید سلیم غفوری و احمد جان میرزایی برای پرداختن به موضوع زبان و ادب پارسی گفت: موضوع زبان و ادب فارسی به دلایل مختلف به‌خصوص به دلیل هویتی و تمدنی فرهنگی  یکی از مهم‌ترین مسائل ایران فرهنگی است؛ اهمیت زبان فارسی به قدری مهم است که  رهبر انقلاب در درس خارج و یکی از دیدارهایشان با شاعران موضوع زبان فارسی را مطرح فرمودند.

وی افزود:  مقام معظم در دیدارهای خصوصی و عمومی با مدیران  درباره زبان فارسی  مطالبی را مطرح کردند حتی در اواخر هم گله کردند و احساس خطری داشتند که ممکن است زبان فارسی در مرحله تهدید باشد.

مشاور عالی معاون سیما تصریح کرد: اگر ما موضوع زبان فارسی را رها کنیم شاید در آینده شاهد باشیم کتاب‌های امروز را بچه‌های ۵۰ سال دیگر می‌خوانند و متوجه نمی‌شوند، چراکه ترکیب‌ها، ترکیب‌های دیگری است، واژه‌ها، واژه‌های دیگری است و احتمالاً باید حاشیه‌ها و پاورقی‌های بیایند و کتاب‌های امروز را برای بچه‌های 50 سال دیگر مفهوم کنند.

پورحسین بیان کرد: من این موضوع را ازلحاظ رسانه‌ای نگاه می‌کنم و احساس می‌کنم باید از این خطر جلوگیری کنیم چراکه زبان فارسی را به‌عنوان زبان علم می‌شناسند تأکید می‌کنم  زبان فارسی دومین مؤلفه هویت ایران اسلامی است اگر دین را اولین مؤلفه در نظر بگیریم، زبان فارسی دومین مؤلفه خواهد بود.

وی بابیان اینکه زبان فارسی موضوع فرهنگی و هویتی به شمار می‌آید، افزود: وقتی استعمار زبان را کلاً از بین می‌برد، هویت از بین می‌رود و با این اتفاق واژه‌هایی مثل عدم وابستگی و استقلال رخت برمی‌بندد، دیگر نه استقلال علمی مطرح است و نه سیاسی، چون شاه‌بیت این موضوع هویت و مؤلفه اصلی هویت زبان است.

مشاور عالی معاون سیما ادامه داد: زبان فارسی را باید زبان علم شود، البته ایران درگذشته زبان علم بود اما متأسفانه در آخرین آمار وزارت علوم زبان فارسی چهاردهمین زبان علم  در رده‌بندی است و البته قبل از انقلاب رده پنجاه‌ام  بودیم.

وی افزود: رده چهاردهم برای ما قابل‌قبول نیست چراکه یکی از توانایی‌های زبان فارسی واژه‌سازی و ترکیب‌بندی است،  ویژگی تمدنی که این زبان دارد چهاردهم برای آن قابل‌قبول نیست . به‌عبارت‌دیگر با شاخص‌هایی که این‌ها دارند اگر ۷۰ درصد تولیدات علمی موجود در جهان انگلیسی باشد، سهم  ما در  تولید علم به زبان فارسی زیر یک درصد است.

پورحسین گفت: متأسفانه فضایی که وزارت علوم ایجاد کرده به سمت تولید علم به زبان فارسی نیست، ما دوره‌هایی  در پردیس‌های دانشگاه تهران و دیگر دانشگاه‌ها داریم که به بهانه حضور دانشجوهای خارجی دانشجوی ایرانی می‌پذیرند،  همچنین ارتقای اعضای هیئت‌علمی از استادیاری به دانشیاری و از دانشیاری به  استادی  منوط به انتشار مقاله علمی است. چرا باید مرجعیت ما را بیرون از مرزها تائید کنند، می‌گویند دیگران هم باید یافته ها خوب شمارا بشوند، درحالی‌که تعبیر حضرت آقا بسیار هوشمندانه بود که فرمودند ما باید به سمتی برویم که انها مجبور باشند فارسی را یاد بگیرند تا یافته‌ای ما را بخوانند.

وی ادامه داد:متأسفانه استفاده از زبان انگلیسی به یک پز در میان محافل علمی و انجمن‌ها و به‌خصوص تحصیلات تکمیلی تبدیل‌شده است ، اگر کسی واژه‌های فرنگی را زیاد استفاده کند  و مقاله را از ابتدا انگلیسی  بنویسد و نمایه isi  و.. داشته باشد، خیلی دانشمند است. اینها شواهد و نشانه‌هایی از این حقیقت است که ما زبان فارسی را رها کردیم و اگر این روند ادامه پیدا کند دور از انتظار نیست که زبان کتاب‌های درسی به زبان غیرفارسی نوشته شوند.

پور حسین توضیح داد: «رمز بی‌نهایت» ازجمله کارهایی است که اهمیت و گسترش و گستره زبان فارسی را به لحاظ تمدنی_ فرهنگی نشان می‌دهد و پخش این  مستند سه‌قسمتی یک تلنگری است تا  بتوانیم  توانایی و ریشه و شیرینی و شکرین بودن زبان فارسی را به رخ بکشیم.

وی ادامه داد: باید تلاش کنید مؤلفه بزرگ هویتی خود را از دست ندهیم تا جایی که برخی بزرگان  زبان فارسی را  زبان اول عرفان اسلامی نامیده‌اند، زبان اول عرفان اسلامی زبان عربی نیست بلکه زبان فارسی است  چراکه متون عرفانی ابتدا زبان فارسی نوشته‌شده و بعد به زبان‌های دیگر ترجمه‌شده است.

پورحسین افزود: رسانه هم بعد از صحبت‌هایمقام معظم رهبری به این موضوع شتاب داد و کارهای خوبی انجام‌گرفته، اگر شما به گزارش‌های ورزشی توجه کنید دیگرکسی نمی‌گوید ست  بلکه دست می‌گویند.

 در حق زبان فارسی کم‌لطفی نکنیم

در ابتدای این مراسم محسن مؤمنی شریف رئیس حوزه هنری هم گفت: بنده از سال‌ها پیش شاهد تلاش‌های احمد جان میرزایی برای ساخت این مستند بودم. موضوع توجه به زبان فارسی، موضوع ارجمند و ارزشمندی است. روز 27شهریور، روز ادب و شعر فارسی است و باید به شاعرانی که پاسبانان هویت و زبان فارسی هستند، تبریک گفت. این روز فرصتی برای ما است که نسبت به زبان فارسی، نگاه ویژه‌ای داشته باشیم.

وی ادامه داد: پیشینه فرهنگی دو ملت ایران و هند بسیار گسترده، غنی و طولانی است. این دو کشور از یک ریشه هستند و سابقه فرهنگی‌شان به سال‌ها پیش بازمی‌گردد. هر دو کشور چیزهای زیادی از همدیگر یاد گرفته‌اند. این موضوع به‌ویژه در آداب اسلامی  نیز بسیار بیش‌تر بوده است. بیش از 27 اثر ابوریحان بیرونی راجع به هند است. به نظر می‌رسد که کشور هند در بازه‌ای از زمان نمایشگاهی برای هنرهای مختلف بوده است و هر کس می‌خواسته هنرش دیده شود، به هند می‌رفته است. این موضوع در مورد شاعران نیز وجود داشته است و شاید هزاران شاعر به هند رفته‌اند. بنابراین هند چنین جایگاهی داشته و فرصتی برای دیده شدن شاعران ایرانی بوده است. 

وی بابیان اینکه بعضی از شاعران هندی به زبان فارسی نیز شعر گفته‌اند که یکی از آنان اقبال لاهوری است، افزود: بیش از 100 هزار بیت شعر به زبان فارسی از بیدل وجود دارد که 4 برابر شاهنامه است. این مقدار شعر بسیار اعجاب‌انگیز است. حتی باعث شد که یک سبک شعری به نام سبک هندی در بین شاعران ایرانی به وجود بیاید. حضور زبان فارسی در هند به‌گونه‌ای بوده است که درهم‌آمیختگی فارسی با زبان هندی، زبان جدیدی به نام اردو را ایجاد کرد. گفته می‌شود که زبان اردو در دامن زبان فارسی پرورش‌یافته است.

مومنی‌شریف تصریح کرد: اگر زبان فارسی را امروز درنیابیم ممکن است که همین مقدار موجود هم از بین برود. پاسداشت زبان فارسی وظیفه دانشگاه‌هایمان است. امروز دغدغه نسبت به آینده زبان فارسی فقط مربوط به شبه‌قاره نمی‌شود و در داخل نیز نگرانی‌هایی وجود دارد. زبان فارسی در همه‌چیز ما نقش بی‌بدیلی دارد؛ در هویت ما، ارزش‌ها ما و ... باید حواسمان باشد که در حق آن کم‌لطفی نشود. آقای قزوه در هند بسیار موثر بودند. بسیاری از شاعرانی که در از هندوستان، زبان فارسی خوانده‌اند حاصل زحمات ایشان است.

می‌خواهند زبان فارسی را ریشه‌کن کنند

کارگردان مستند «این رمز بی‌نهایت» نیز در این مراسم  بابیان اینکه می‌خواهند زبان فارسی را ریشه‌کن کنند، گفت: هند عبرت کاملی برای این است که بدانیم هیچ تضمینی برای باقی‌ماندن زبان فارسی وجود ندارد.

احمد جان‌میرزایی تهیه‌کننده و کارگردان مستند «رمز بی‌نهایت» گفت: ازآنجایی‌که قرار بود بر اساس فرمایشات رهبری، کاری برای پاسداشت زبان فارسی انجام بدهم، در مسیر ساخت فیلم در 3 مورد با این سخن روبه‌رو شدم که ایشان به‌صراحت گفتند: «من نگران زبان فارسی هستم». این 3 مورد در مقاطع تاریخی متفاوتی است که آخرین آن در ماه رمضان سال جاری است. باکمی دقت و بررسی متوجه می‌شویم که ایشان حتی در بحران جنگ، اظهار نگرانی نکردند و باقدرت کارها را پیش بردند اما چه اتفاقی رخ‌داده است که ایشان با این صراحت حرف از نگرانی در مورد زبان فارسی می‌زنند؟
وی ادامه داد: نکته دیگر این است که ما باید در برابر لغات بیگانه، لغات فارسی جایگزینی داشته باشیم که همگی متفق‌القول از همان استفاده کنیم. در این 3 قسمت از مستند، یک استاد هندی این موضوع را مطرح می‌کرد که زبانی که خود را محصور کند و زایش نداشته باشد و از طرف دیگر واژه آفرینی نکند، محکوم‌به نابودی و فنا است. حال بیاییم و به عملکرد فرهنگستان زبان فارسی در ایران و سیر هجمه‌های رسمی و غیررسمی وارد بر آن را نگاه کنیم. در مستند اینجا میان امواج نشان دادم که دانشمندان مختلف چگونه در فرهنگستان زبان فارسی کنار هم می‌نشینند و با چه وسواسی یک واژه را انتخاب می‌کنند. پس‌ازاین هم با چه فرآیندی یک لغت را تثبیت می‌کنند تا بیاید و در سطح جامعه گسترش پیدا کند. حال در طرف مقابل چه می‌بینیم؟ سیر زیادی از لطیفه‌ها و شوخی‌ها برعلیه آن که شاید عده‌ای فکر کنند از روی سادگی و بی‌اطلاعی است اما بد نیست به این هم‌فکر کنیم که ممکن است در پشت آن‌یک طراحی خوابیده است که مردم را نسبت به زبان فارسی دلسرد کند. مثلاً اکنون به وضعیت زبان فارسی در افغانستان نگاه کنید یا تاجیکستان را ببینید. امروز پافشاری‌هایی وجود دارد برای این‌که می‌خواهند زبان فارسی را ریشه‌کن کنند. برخوردهای قومی صورت می‌گیرد، شوخی می‌شود و حتی دلایل متعدد می‌آورند و می‌گویند که اگر می‌خواهیم پیشرفت کنیم باید زبان انگلیسی به‌عنوان زبان جاری کشور انتخاب شود. حال این سؤال رادارم که چرا چنین هجمه‌هایی صورت می‌گیرد که باعث می‌شود رهبر انقلاب اظهار نگرانی کند و دستورالعمل بدهند؟

وی تأکید کرد: چرا ما هند را انتخاب کردیم؟ دلیلش این است که هند یک عبرت کامل در ارتباط با زبان فارسی است؛ این 3 برنامه قرار است یادآوری کند هیچ تضمینی وجود ندارد زبانی که بیش از 7 هزار سال به‌عنوان زبان رسمی و جاری هند بوده است، باقی بماند. آن روزی که استعمارگرها آمدند اصلاً نگفتند که می‌خواهیم زبان فارسی را برداریم. آنان حتی افسران خود را مجبور کردند که زبان فارسی را یاد بگیرند چراکه اصلاً نمی‌توانستند ارتباط برقرار کنند. آنان 50 سال خود را شبیه به مردم هند کردند تا درنهایت ضربه کاری را بزنند. آنان بعدازاین 50 سال بازهم نگفتند که زبان فارسی باید برداشته شود، بلکه گفتند ما می‌خواهیم زبانی مثل اردو را جایگزین کنیم. بااین‌حال، بعد از گذشت مدتی، زبان انگلیسی را کاملاً مسلط کردند و دیگر خبری از زبان فارسی نشد. البته رهبری هرگاه از نگرانی خود درباره زبان فارسی حرف زدند، با امیدواری تأکید کردند که زبان فارسی باید تبدیل به زبان علم شود تا هر کس بخواهد علم را فرابگیرد، داوطلبانه بیاید و فارسی بیاموزد. ایشان برای این کار، دو مؤلفه را مطرح کردند؛ اولی کار و دیگری ابتکار است. از این دو موضوع کاملاً غافل شده‌ایم. در دبیرستان‌های ما 62 درصد دانش‌آموزان رشته علوم انسانی از ادبیات فارسی بیزار هستند و نمره‌های بدی می‌گیرند.

جان میرزایی در پایان گفت: به نظرم ما نیاز به یک کار عمومی در سطح مردم‌ داریم. برای مثال، به سراغ یک تولیدکننده رفتم و می‌پرسم که چرا اسم فارسی را با حروف انگلیسی زده‌اید؟ او در پاسخ می‌گوید که اگر این کار را نکنم، مردم کالایم را نمی‌خرند و ورشکست می‌شوم. در این‌جا چه می‌توانم بگویم؟ آیا نباید به مصرف‌کننده توجه کنیم و یاد بدهیم که عموم مردم با رضایت کالایی را بخرند که فارسی رویش نوشته است.

در پایان این مراسم  با حضور رضا پورحسین مشاور عالی معاون سیما و سید سلیم غفوری مدیر شبکه مستند از احمد جان میرزایی برای تولید مستند «رمز بی نهایت» تجلیل شد.

 انتهای پیام/4104/