چرخش بن زاید/ وقتی امارات از آمریکا ناامید می‌شود!

گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا- امیر رضا مقوّمی؛ در هفته‌های اخیر نشانه‌های متعددی از برخی تغییرات در مواضع امارات متحده عربی در مورد تحولات غرب آسیا منتشر شد. محمد بن راشد آل مکتوم، نخست‌وزیر امارات، از هزینه‌های هنگفت این کشور در غرب آسیا انتقاد کرد و در مورد ایران گفت: امارات نیاز به تجدیدنظر در رابطه با تهران دارد ^۱. پس از اظهارنظر نخست‌وزیر امارات، بن زاید، ولیعهد امارات، این سخنان را تأیید و خواستار تجدیدنظر در سیاست خارجی امارات بخصوص در منطقه غرب آسیا شد ^۲. در همین حال، سفر فرمانده گارد ساحلی امارات به ایران در هفته گذشته، موجب صدور بیانیه مشترک بین دو کشور شد و احتمال ایجاد روابط بین ایران و امارات را قوت بخشید. فوزی بن یونس، خبرنگار معروف رأی الیوم دراین‌باره می‌نویسد: امارات پس‌ازآنکه احساس کردن در حال از دست دادن همه‌چیز است به سمت ایران بازگشت. دولت امارات عربی متحده پس از اندیشیدن و ارزیابی کردند، سرانجام به این نتیجه رسید که باید با ایران هم‌گرایی داشته باشد تا منافع و امنیت در منطقه حفظ شود ^۳.

تهران و ابوظبی با وجود اختلافاتی که در مورد جزایر سه‌گانه داشتند، در چند دهه اخیر رابطه دوستانه‌ای با یکدیگر برقرار کردند. بااین‌وجود به دنبال حمله به کنسولگری عربستان در ایران به علت اعدام شیخ باقر نمر، در دی ۱۳۹۴، ابوظبی سطح روابط خود را از سفارت به کاردار کاهش داد. همین موضوع و شراکت در بحران یمن موجب تیرگی روابط بین ایران و امارات شد. به‌طوری‌که از اواخر سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، روابط بسیار سردی بین دو کشور حکم‌فرما شد. بااین‌وجود، با تحولاتی که طی چند هفته اخیر به وقوع پیوسته است، انتظار می‌رود در روابط بین دو کشور بهبودی‌هایی صورت گیرد و شاهد گفت‌وگوی‌هایی بین دو کشور بود.

حسابی که امارات روی آمریکا باز نمی‌کند!

با این مقدمه به عواملی که موجب شد ابوظبی سیاست خارجی خود را در قبال تهران تغییر دهد می‌پردازیم.

 با توجه به تحولات چند ماه اخیر منطقه غرب آسیا و به اوج رسیدن تنش‌ها بین ایران و امریکا و با اتفاقات بندر فجیره که به‌موجب آن به چهار نفت‌کش در بندر فجیره امارات حمله شد و سرنگونی پهپاد گلوبال هاوک امریکا و سکوت معنادار ایالات‌متحده در این قضیه، اماراتی‌ها به این جمع‌بندی رسیدند که با وجود معاهدات تسلیحاتی و نظامی که با آمریکا بسته‌اند، نمی‌توانند در صورت بروز ناآرامی روی حمایت واشنگتن حساب باز کنند و اطمینان حاصل کردند آمریکای ترامپ برای مناسبات دوجانبه هزینه‌ای پرداخت نخواهد کرد. همین سکوت آمریکا محاسبات امارات را در مورد نحوه مواجهه با ایران تغییر داد.

عوامل چرخش امارات به‌سوی ایران

امارات به دلیل وضعیت ژئوپلیتکی و نظامی خود قادر نیست در مقابل وضعیت بحرانی منطقه، دوام زیادی بیاورد و به علت وابستگی اقتصادی‌اش به سرمایه‌گذاری خارجی و منابع توریستی توان درگیر شدن در جنگ مستقیم را ندارد، علاوه بر این، امارات از قدرت بازدارندگی لازم نیز برخوردار نیست و به همین دلیل از جنگ و آشفتگی دوری می‌کند.

امارات به چند دلیل رو به‌سوی ایران آورد:

1- امارات و ائتلاف سعودی با توهم این‌که می‌توانند در عرض سه هفته کل یمن را به اشغال درآورند و منصور هادی، رئیس‌جمهور مستعفی یمن را به قدرت بازگردانند، وارد یمن شدند. اما این اشتباه محاسباتی، موجب شد جنگ سه‌هفته‌ای تبدیل به جنگ پنج‌ساله شود و هزینه ۳۰۰ میلیارد دلاری به ائتلاف سعودی تحمیل کند. علاوه بر این، با پیشرفت‌هایی که حوثی‌ها در صنایع نظامی و موشکی کرده‌اند، ابوظبی ترس از هدف قرار گرفتن شهرهای مهم خود را دارد و اگر این اتفاق رخ دهد عملاً امارات علاوه بر بعد اقتصادی در بعد داخلی و نظامی و زیربنایی نیز متحمل هزینه‌های گزافی خواهد شد. به همین دلیل امارات در پی راه‌کاری برای خارج کردن نیروهایش از یمن است و ایران را کلید خروج خود از بحران یمن می‌بیند. ابوظبی با آگاهی از ارتباط سیاسی و معنوی که جمهوری اسلامی با حوثی‌ها دارد، تهران را به‌عنوان راه‌حل نهایی پایان دادن به باتلاق یمن می‌داند. اماراتی‌ها فارغ از موضع‌گیری‌های اولیه خود در بحران یمن، به این نتیجه رسیده‌اند که جنگ یمن به‌آسانی به پایان نخواهد رسید و در آن به پیروزی قاطعی دست نخواهند یافت، پس باید از یمن خارج شوند تا به‌وسیله آن، هم روابط خود با تهران را بهبود بخشند و هم هزینه‌های سیاسی، نظامی، اقتصادی و داخلی خود را کاهش دهند.

2- بعد از کمرنگ‌تر شدن بحران سوریه و قتل وحشیانه خاشقجی، نگاه‌ها به سمت یمن و فجایع انسانی و زیست‌محیطی آن روانه شد و سازمان‌های بین‌المللی توجه زیادی به بحران یمن و موضوعات حقوق بشری مبذول کردند. سازمان‌های بین‌المللی و بسیاری از کشورها از سیاست‌های ائتلاف سعودی انتقاد کردند و قانون‌هایی مبنی بر توقف ارسال ادوات نظامی به ائتلاف سعودی مطرح شد. همین امر موجب به خطر افتادن جایگاه بین‌المللی امارات در جهان شد. امارات برای تلطیف فضای بین‌المللی نیاز دارد تا از محور سعودی فاصله گیرد و به فکر بهبودی با ایران باشد، تا کمتر در تیررس انتقادات بین‌المللی و شبکه‌های ارتباط‌جمعی قرار گیرد.

 ۳- امارات برای حفظ ثبات اقتصادی خود مجبور به نزدیکی به تهران شد. ایران، قبل از بحران‌های پیش‌آمده و تحریم‌های آمریکا، بزرگ‌ترین شریک تجاری غیرنفتی این کشور بود ^۴. اما با وقوع بحران بین ایران و امارات، نزدیک به 80 درصد از سرمایه‌گذاران ایرانی از امارات مهاجرت کردند و سرمایه‌گذاری‌های خود را به قطر، ترکیه و گرجستان بردند ^۶. بهبود روابط ایران و امارات موجب بهبود شرایط اقتصادی ابوظبی خواهد شد. علاوه بر این، اقتصاد امارات به سرمایه‌گذاری‌های خارجی وابستگی زیادی دارد، به همین دلیل باید برای حفظ این سرمایه‌گذاران، امنیت کشور را تأمین کنند. محمد بن راشد آل مکتوم در اهمیت این موضوع بیان می‌کند: امارات در صورت اصابت یک فروند موشک بر اراضی خود، از سرمایه‌گذاران خالی خواهد شد و نخواهد توانست کارگران آسیایی را حفظ کند ⁶. ابوظبی ازنظر توریستی و گردشگری پتانسیل بسیار بالایی در منطقه غرب آسیا دارد. در سال ۲۰۱۷ امارات توانست در صدر مقصد گردشگران خارجی جهان قرار گیرد و حدود 14.9 میلیون گردشگر به امارات سفر کردند ^۷ به همین دلیل ابوظبی برای حفظ درآمدهای توریستی خود باید از درگیری و کشمکش در خلیج‌فارس دوری کند و با همکاری با ایران، امنیت خلیج‌فارس را تأمین کند.

امارات به دلیل عواملی که ذکر شد خواستار بهبود روابط خود با تهران است و برای رسیدن به این مهم، طی هفته‌های گذشته فعالیت‌هایی را انجام داده است:

یکم: خبرگزاری یورونیوز به نقل از آسوشیتدپرس گزارش داد که طبق بررسی‌ها بین ۵۰ تا ۷۵ درصد از نیروهای اماراتی از الحدیده عقب‌نشینی کرده‌اند ^۸ که این امر به‌نوعی یک تغییر استراتژیک در برابر عربستان حساب می‌شود. همین امر موجب شد که تهران روی خوش به ابوظبی نشان دهد و مقدمه‌ای باشد برای شروع گفت‌وگوهای بین مسئولین دو کشور. عده‌ای از تحلیلگران این اقدام امارات را در راستای اثبات حسن نیت ابوظبی به تهران، عنوان کرده‌اند.

دوم: سفر محمد الاحبایی فرمانده گارد ساحلی امارات به تهران و دیدار با سردار قاسم رضایی، فرمانده مرزبانی ناجا. با بررسی سوابق آخرین نشست گارد ساحلی دو کشور درمی‌یابیم که دو طرف از سال ۲۰۱۳ به این سو و همزمان با افزایش تنش میان ایران و عربستان گفتگوهای مشترکی را در این زمینه نداشتند و به همین دلیل این گفتگوها رو می‌شود که باید در راستای تغییر سیاست امارات در قبال ایران دانست.

سوم: امارات از سال ۹۶ رویه خود را با تجار ایرانی تغییر داد و جلوی فعالیت بازرگانان ایرانی را گرفت و سرمایه‌گذاران ایرانی را با مشکل مواجه کرد؛ صرافی‌هایی که با ایران همکاری می‌کردند را تعطیل کرد و بانک‌های خود را برای همکاری با ایران منع کرد. اما در طول چند ماه گذشته امارات رابطه خود را در این زمینه با ایران‌ترمیم کرده است ^۹.

 استراتژی دوری از ایران که آل زاید در سیاست خارجی خود طراحی کرده بود، نتایج قابل قبولی برای او نداشت، این استراتژی اشتباه، امارات را وارد جنگ ناتمام یمن کرد و موجب شد هزینه‌های گزاف اقتصادی نظامی و سیاسی بر شیخ‌نشین‌های امارات تحمیل شود. در همین مدت دوری از ایران، امارات در لیبی، سودان، سوریه و دیگر مناطقی که وارد شده بود پیروزی قطعی به دست نیاورد. در مدت ۶ سال ابوظبی شاهد تنش‌های بسیاری در منطقه خلیج‌فارس شد که هر آن می‌توانست اقتصاد امارات را به ویرانه‌ای تبدیل کند. بااین‌وجود نباید در تغییر سیاست امارات در قبال ایران افراط کرد؛ ابوظبی در بسیاری از موضوعات بین‌المللی و منطقه‌ای با تهران تضاد منافع بسیاری دارد و این چرخش را نباید به معنی پیوستن امارات به جبهه مقاومت تعبیر کرد.

پی‌نوشت:

۱- خبرگزاری مشرق، ارتباط سرنگونی پهپاد آمریکایی با مواضع اخیر امارات، ۱۰ مرداد ۱۳۹۸، کد خبر ۹۸۰۴۹۶
۲-همان
۳-فوزی بن یونس، امارات پس از ارزیابی عقلانی از عربستان دست کشیده و به سمت ایران آمد، سایت عصر دیپلماسی، ۱۵ مرداد ۹۸
۴-خبرگزاری انتخاب، ۸۰ درصد از ایرانیان فعال از امارات مهاجرت کردند، ۱۴ مرداد ۹۸، کد خبر ۴۹۳۷۹۳
۵-همان
۶- خبرگزاری مشرق، همان
۷-خزانی امید، دوبی چگونه رکورد پاریس رؤیایی و نیویورک را شکست؟، سایت تحلیلی خبری عصر ایران، ۲۳ بهمن ۹۶، کد خبر ۵۹۲۳۶۰

۸- Batrawy ava, Magdysam, how emirates troop drawdown impacts yemens war, july 2019.ap news

۹- پایگاه خبری تحلیلی انتخاب، بازگشت امارات به اقتصاد ایران، ۱۵ مرداد ۹۸، کد خبر: ۴۹۴۰۳۲

انتهای پیام/4106/