دیپلماسی تنگه

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، «یوسف بن‌علوی» وزیر خارجه کهنه‌کار عمان دیروز به تهران آمد و با محمدجواد ظریف و دبیر شورای عالی امنیت ملی دیدار کرد. اگر ماجرای روابط دوجانبه و اتیکت‌های رسمی این قبیل دیدارها را کنار بگذاریم، همان نقش قدیمی میانجیگری مهم‌ترین رکن سفر بن‌علوی به تهران بوده است اما میانجیگری میان چه کسانی یا به تعبیر بهتر، چه کسی بن‌علوی را به تهران فرستاد؟ و برای چه؟ اواخر اردیبهشت‌ماه امسال یعنی 2 هفته پس از آنکه ایران نخستین گام کاهش تدریجی تعهدات خود در برجام را آغاز کرد، بن‌علوی در سفری بسیار کوتاه به تهران آمد و با همتای ایرانی خود مذاکره کرد. محمود واعظی همان زمان گفت سفر بن‌علوی به تهران در قالب یک میانجیگری نبوده است اما سابقه دراز عمان در میانجیگری میان ایران و آمریکا باعث شد تا این بار نیز گمانه‌ها بیشتر حول همین نقش میانجیگری و آوردن یک پیام مطرح شود. کمی بعد از سفر بن‌علوی به تهران، آبه شینزو به تهران آمد و او هم دست خالی بازگشت تا در نهایت حالا سیکل ارتقای سطح واسطه‌ها، به جایگاه ریاست جمهوری فرانسه و طرح موضوع سفر مکرون به تهران برسد.

بن‌علوی حالا کمتر از 3 ماه پس از آخرین حضور در ایران، باز هم به تهران آمده است. این بار اما سطح مباحثی که بن‌علوی می‌تواند درباره آنها پیامی آورده باشد بسیار زیاد است. عمان، همسایه ایران در تنگه هرمز است. تنش‌های اخیری که آمریکا و انگلستان در تقابل با ایران ایجاد کردند به نحوی در همسایگی عمان اتفاق افتاده است. همسایه تنگه، حالا به کشور بزرگ شمالی خود آمده است؛ کشوری که در کمتر از 2 هفته، هم پهپاد گران‌قیمت آمریکایی را سرنگون کرد و هم نفتکش انگلیسی را به دلیل قانون‌شکنی توقیف کرد. انگلیسی‌ها پس از ماجرای توقیف نفتکش قانون‌شکن، از ایجاد نیروی دریایی مشترک اروپایی برای حفاظت از نفتکش‌ها در خلیج‌فارس گفتند. دیروز همزمان با سفر وزیر خارجه عمان به تهران، «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان اعلام کرد کشورش به ائتلاف دریایی مشترک با انگلیس خواهد پیوست. وزیر خارجه عمان یعنی کشور همسایه ایران در تنگه هرمز، درباره این موضوع و تردد در تنگه هرمز مطالبی را خواهد گفت. ماجرای پیشنهاد مبادله نفتکش در مقابل نفتکش شاید مهم‌ترین محور در این موضوع باشد.

اما در این میان شاید مهم‌ترین و محتمل‌ترین گمانه درباره سفر بن‌علوی به تهران، نقش میانجی عمان در مناسبات دوجانبه ایران و آمریکا باشد. اینکه برخی می‌گویند برجام انتهای مسیری بود که عمان در اوایل دهه 90 شمسی میان ایران و آمریکا ایجاد کرد شاید ادعای بی‌راهی نباشد. حالا در دولت دونالد ترامپ که معمار تخریب برجام بوده است، عمان آیا می‌تواند یک فضای جدید در مناسبات میان ایران و آمریکا، آن هم در میانه تشدید تنش‌ها ایجاد کند؟ دونالد ترامپ دیروز در اظهارنظری مدعی شد دولت ایران با او مذاکره نمی‌کند و منتظر است جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا پیروز شود. این کنایه ترامپ به مناسبات میان دموکرات‌ها و دولت حسن روحانی و جواد ظریف است. با این حال ترامپ که یک نقش واسطه برای ایجاد یک مفاهمه با ایران در موضوع هسته‌ای را به امانوئل مکرون سپرده، آیا همچنان امیدوار به ایجاد یک کانال مستقیم با ایران است تا با خیالی آسوده وارد رقابت‌های انتخاباتی آمریکا شود؟ ایران بارها اعلام کرده است شرط مذاکره با دولت آمریکا، بازگشت آنها به برجام و برداشته شدن تحریم‌هاست. ترامپ اگرچه در ظاهر مدعی است زمان به ضرر ایران است و به نفع او، اما خود او بهتر از هر کسی می‌داند که حالا زمان بشدت علیه او است و اگر قرار باشد گره محکمی که او در مناسبات با تهران درست کرده باز شود، این کار فقط باید از طریق خود او و با عقب‌نشینی از سیاست فشار تحریم حداکثری محقق شود. بنابراین تمایل بیش از اندازه ترامپ برای انجام مذاکرات با ایران، ولو این مذاکرات به صورت نمایشی و با کارکرد انتخاباتی هم باشد گرهی است که نه در تهران، بلکه در واشنگتن و در کاخ سفید باید باز شود.

از سوی دیگر این نکته بدیهی است که هرگونه پیشنهاد آمریکایی‌ها به ایران درباره معامله قرن، غیرقابل مذاکره و محکوم به شکست است. ماجرای عقب‌نشینی امارات در جنگ یمن و تمایل عربستان برای ورود ایران برای حل این منازعه هم از جمله موضوعاتی است که درباره سفر بن‌علوی به تهران مطرح است. تغییر معادلات در جنگ یمن و عقب‌نشینی سعودی‌ها از مواضع خود در جنگ یمن البته هدفی است که با توجه به رفتار جمهوری اسلامی ایران در منطقه و نسبت به کشورهای اسلامی، محقق شدنی است. ایران بارها اعلام کرده است تمایل دارد منازعات و بحران‌های منطقه‌ای توسط کشورهای منطقه و بدون حضور بیگانگان حل و فصل شود. ماجرای جنگ یمن که حالا به یک باتلاق بزرگ برای سعودی و امارات تبدیل شده، با همان فرمول سابق جمهوری اسلامی ایران قابل حل و فصل است، یعنی توقف حمله به مردم بی‌دفاع یمن و انجام گفت‌وگوها میان گروه‌های مختلف یمنی و به رسمیت شناختن این گفت‌وگوها توسط کشورهای همسایه.

منبع:وطن‌امروز

انتهای پیام/4112/