عشق‌ورزی باید آگاهانه باشد

به گزارش خبرنگار حوزه آیین و اندیشه گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، «معنای زندگی» در پانزدهمین برنامه سری جدید خود، شامگاه سه‌شنبه با اجرا و کارشناسی سید محمدتقی موحد ابطحی میزبان خسرو باقری استاد دانشگاه تهران بود تا به موضوع «عشق و معنای زندگی» بپردازند.

باقری در ابتدا به تبیین عشق از دیدگاه کلی پرداخت و بیان کرد: عشق پدیده عجیبی است از آن جهت که برخی آنرا بسیار مذمت کرده‌اند و به عنوان چیزی غیرقابل قبول عنوانش کرده‌اند و برخی دیگر به شدت آن را اساسی و معنا بخش به زندگی انسان می‌دانند. به نظر می‌رسد عشق یعنی بها دادن به چیزی غیر از خود، وقتی انسان عاشق کسی یا چیزی می‌شود، خودش را به نحوی در خدمت آن قرار می‌دهد و در نتیجه به نظر می‌رسد که در ظاهر خلاف اصل حیات است چون در اصل حیات حفاظت از خویشتن اصل اول زندگی است؛ بنابراین این سؤال پیش می‌آید که آیا عشق ضد حیات است؟ لزوما همواره گذر از خود به معنای عمل کردن ضد خودمان نیست. گاهی این گذر از خود، ما را بزرگ می‌کند و به نحوی توسعه می‌دهد طوری که دغدغه دیگری دغدغه من می‌شود. یعنی من آنقدر بزرگ شده‌ام که می‌توانم رنج دیگری را رنج خودم بدانم. پس عشق به نحوی بسط حیات و حیات برتر است.

وی تمایز بین عشق و محبت را اینطور توضیح داد: اگر محبت را به عنوان یک رشته ارتباطی بین خود و دیگری در نظر بگیریم، به نحوی می‌تواند از جنس عشق باشد زیرا ما ارتباطی از جنس دلبستگی با دیگری برقرار می‌کنیم. گرچه محبت هم می‌تواند شدید و قوی داشته باشد اما در عشق شدت و حدت است و جنبه رومانتیک و هیجاناتش بیشتر است. 

این استاد دانشگاه تهران در تعریف عشق منفعل و فعال بیان کرد: در عشق منفعل چیزی ما را متأثر کرده، ولی ما در واقع به آن نگاه ابزاری داریم. در این حالت ممکن است هوس، عشق نامیده شود. اما در عشق فعال گویی من در خدمت دیگری هستم و خواسته‌های او بر خواسته‌های من ارجحیت دارد.

وی در توضیح تفاوت عشق کور و بینا اظهار کرد: عشق کور با فهم و درایت همراه نیست. عشق بینا با فهم و عقلانیت همراه است و فرد می‌تواند از انتخاب خود دفاع کند. لازمه بینا شدن پرهیز از کانالیزه بودن است. یعنی هر ارتباطی که ما را کانالیزه کند و ما را از سایر منابع اطلاعاتی محروم کند در بیم کور شدن قرار دارد. از مولفه‌های عشق واقعی دو سویه بودن آن و فداکاری و بینایی است.

باقری درباره رابطه عشق و معنای زندگی گفت: وقتی می‌گوییم عشق انسان را بسط می‌دهد، این بسط دادن با معنای زندگی ارتباط پیدا می‌کند. یک کلمه باید در جمله قرار بگیرد تا معنا یابد بنابراین توسعه با معنا ارتباط دارد. ما برای یافتن معنای زندگی نیازمند بسط خویشتنیم و عشق سبب بسط انسان می‌شود.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا عشق یک فرآیند ارادی است، گفت: تجربه افراد نشان داده است که عشق اغلب یک امر اتفاقی است. از طرفی جنبه ارادی نیز در عشق مهم است. زمینه‌هایی که ما چیده‌ایم یا از قبل تجربه کرده‌ایم سبب اتفاق افتادن عشق می‌شود. فرآیند عشق‌ورزی باید آگاهانه باشد. در تحلیل نهایی نباید بین عقل و عشق منافاتی باشد، اگر اینطور باشد شاید دیگر نتوان اسم عشق بر آن گذارد. عشق برای اعتلای زندگی ضروری است، منتها موضوع عشق گسترده است و ممکن است انسان، عاشقِ یک آرمان باشد.

برنامه «معنای زندگی» به تهیه‌کنندگی محسن کرمی، محصولی از گروه فرهنگ و اندیشه شبکه چهار سیما است که در ماه رمضان هر روز ساعت 19 راهی آنتن این شبکه می‌شود.

انتهای پیام/4072/