شکاف بودجه‌ریزی با واقعیت/ روش سنتی‌ که رها نمی‌شود

گروه اقتصادی خبرگزاری آنا، بی‌تردید یکی از رویدادهای مهم در هر کشور تهیه بودجه سالانه  است زیرا می‌توان جهت‌گیری‌های اقتصادی، صنعتی و سیاسی آن کشور را پیش‌بینی کرد و به هدف‌گذاری‌های سال بعد آن پی برد، اما شاید این موضوع به‌طور کامل برای قانون بودجه ما صدق نکند.

به نظر می‌آید آن‌چنان‌که باید مسئولان کشور به شرایط کنونی جنگ اقتصادی اعتقادی ندارند و همچنان بودجه سال 98 را به روش سنتی تنظیم و آماده اجرا کرده‌اند.

سؤال اینجاست چگونه می‌توان به تغییر رویکرد مدیریتی کشور در حوزه برنامه‌وبودجه پی برد و مطمئن شد مسئولان، قدم اول را در تدوین بودجه بر اساس قواعد بازی جنگ اقتصادی برداشته‌اند؟

جواب سؤال بالا را می‌توان با رصد در چندین نقطه مهم پیدا کرد. یکی از این نقاط، دولت و دیگری مجلس است؛ اما ازآنجاکه بودجه 98 بدون توجه به الزام تغییر ساختار بودجه‌ای  تقریباً از دولت و مجلس عبور کرده است می‌توان چنین پنداشت که این اتفاق برای سال 98 رخ نخواهد داد و باید برای سال بعد جواب سؤال بالا را پیدا کرد.

در زمان تنظیم بودجه توسط دولت، حداقل کاری که باید انجام گیرد، تغییر روش بودجه‌ریزی دستگاه‌های دولتی است که در حال حاضر به روش معمول بودجه‌ریزی افزایشی تنظیم و ارائه می‌شود.

در بودجه‌ریزی افزایشی رسم بر آن است که برای سال بعد به تصمیم‌هایی که قبلاً در آن زمینه گرفته‌شده مراجعه و با توجه به نیازهای موجود، تغییراتی جزئی در بودجه  آن‌ها داده می‌شود، بودجه‌ریزی افزایشی برای اجتناب از مشکلات ناشی از کار سخت و زمان‌بر بودجه‌نویسی سالانه ابداع‌شده و بودجه‌ریزان با قبول بودجه سال گذشته آن را با احتساب تغییرات افزایشی تنظیم می‌کنند.

در این شیوه، بودجه سال گذشته به‌عنوان پایه‌ای برای مصارف جاری فرض شده، افزایش سالانه‌ای برای آن در نظر گرفته می‌شود که به روند تغییرات قیمت‌ها، تغییر حجم عملیات موجود، تقبل وظایف جدید از طرف دولت و عواملی از این قبیل بستگی دارد.

اما مطمئناً کشور در هرسال دارای پروژه‌هایی است که یا تمام‌شده و یا نیمه‌تمام رها شده که درهرصورت دیگر نیازی به داشتن ردیف بودجه برای سال بعد برای آن‌ها نیست و این چیزی است که در بودجه‌ریزی افزایشی موردتوجه قرار نمی‌گیرد.

چنانچه دولت فرآیند بودجه‌ریزی خود را از روش افزایشی به روش بودجه‌بندی بر مبنای صفر تغییر دهد، که نقطه مقابل بودجه افزایش‌یابنده است، در آن صورت هر دستگاه اجرایی برای بودجه‌ریزی باید کلیه فعالیت‌ها و برنامه‌های خود را اعم از قدیم یا جدید همانند یک برنامه یا فعالیت جدید از جنبه‌های مختلف مورد ارزیابی قرار داده و میزان اهمیت و اولویت آن‌ها را مشخص سازد. بدین ترتیب نوعی تحول و نوسازی شکل می‌گیرد که در شرایط جنگ اقتصادی می‌بایست به آن التزام عملی داشت.

در بودجه‌ریزی بر مبنای صفر، تمامی فعالیت‌ها و برنامه‌ها در سازمان ازنظر اثربخشی و کار آیی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌گیرد و درجه اولویت آن‌ها نسبت به یکدیگر تعیین می‌شود.

فعالیت‌هایی که ازنظر اهمیت در درجات پایین‌تر قرارگرفته‌اند در صورت لزوم حذف‌شده و در سایر فعالیت‌ها اصلاحات ضروری به عمل می‌آید.

تا زمانی که دولت بدون دلیل موجه به افزایش سنتی و متداول خود، بودجه سال بعد خود را ارائه دهد و با ارائه افزایش‌ها در هزینه‌هایی که منابع تأمین آن را مشخص نکرده است سعی در تأمین نوعی ارزانی داشته باشد که در پشت خود تورم، رکود و البته گرانی را به دنبال خواهد داشت نمی‌توان امید داشت دولت کشور را از بحران‌های پیش رو به‌سلامت عبور دهد.

این روش سنتی حتی دامن مجلس را نیز گرفته است و آن‌ها نیز با کمترین توجه به مقتضیات شرایط جنگ اقتصادی کشور با افزایش در مصارفی که کارکرد توسعه‌ای ندارند و بعضاً حتی بر وخامت اوضاع اقتصادی خواهند افزود به تصویب لایحه بودجه می‌پردازند.

به نظر می‌رسد وقت آن رسیده دولت و مجلس با توجه به شرایط جنگ اقتصادی که در آن هستیم و با استناد به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، دست‌کم به تغییر روش در تنظیم و تصویب بودجه اهتمام ورزند و به روش‌های جایگزینی که قبلاً در کشورهای دیگر تجربه‌ و کارآمدی آن‌ها  تائید شده است نیز توجه کنند.

انتهای پیام/4083/ ن