اسرائیل، اف ۳۵ و کابوس امنیتی عربستان؛ چرا ایران از موضع موشکی خود کوتاه نمیآید؟
«علیرضا تقوینیا» کارشناس حوزه سیاست خارجی و مسائل بینالملل، در گفتوگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری آنا، با اشاره به سخنرانی اخیر بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر رژیم صهیونیستی که چندی پیش در پایگاه «ختساریم» ایراد شد، گفت: او بهصراحت بر اهمیت حفظ برتری هوایی اسرائیل تأکید کرد و گفت که تلآویو اجازه نخواهد داد جنگندههای پیشرفته آمریکایی از جمله اف-۳۵ به کشورهای منطقه فروخته شود، چراکه این موضوع میتواند توازن قدرت در آسمان منطقه را بر هم بزند.
وی افزود: این موضعگیری نتانیاهو موضوع جدیدی نیست، بلکه ریشه در یک دکترین قدیمی نظامی دارد که آمریکا سالهاست آن را در خاورمیانه دنبال میکند؛ دکترین «برتری نظامی کیفی اسرائیل». بر اساس این راهبرد، ایالات متحده همواره تلاش کرده است هیچ کشوری در منطقه از نظر تجهیزات نظامی و بهویژه توان هوایی، برتر یا حتی همسطح اسرائیل نباشد.
تقوینیا با اشاره به تجربههای تاریخی ادامه داد: در جنگهای ۱۹۶۷، ۱۹۷۳ و ۱۹۸۲، اسرائیل همواره برتری هوایی خود را به رخ کشید و همین عامل، یکی از مؤلفههای اصلی موفقیت نظامی این رژیم در نبردهای کلاسیک بود. حتی در درگیریهای اخیر نیز مشاهده شد که جنگندههای اسرائیلی، بهویژه در حوزه عملیات هوایی، عملکرد قابلتوجهی داشتند.
اف-۳۵؛ سلاحی انحصاری برای اسرائیل
این کارشناس تصریح کرد: امروز چند کشور منطقه از جمله ترکیه، عربستان سعودی، امارات و مصر متقاضی خرید جنگنده اف-۳۵ هستند. با این حال، اسرائیل در گذشته مانع فروش این جنگنده به امارات شد و اکنون نیز بهطور جدی با تحویل آن به ترکیه و عربستان مخالفت میکند. نتانیاهو بهصراحت اعلام کرده که تلآویو اجازه نخواهد داد هیچ کشوری با دسترسی به این تسلیحات، برتری هوایی اسرائیل را تضعیف کند.
وی افزود: نکته مهم این است که حتی اگر آمریکا تصمیم به فروش اف-۳۵ به برخی کشورهای منطقه بگیرد، نسخهای که در اختیار آنها قرار میدهد، نسخه صادراتی و ضعیفتر از مدلی است که اسرائیل در اختیار دارد. این تفاوت، نشاندهنده سطح بالای امتیازدهی واشنگتن به تلآویو و جایگاه ویژه اسرائیل در معادلات امنیتی آمریکاست.
وابستگی نظامی؛ تجربهای پرهزینه برای عربستان و دیگران
تقوینیا با اشاره به مورد عربستان سعودی گفت: ریاض یکی از شروط اصلی خود برای عادیسازی روابط با اسرائیل را دریافت جنگندههای اف-۳۵ اعلام کرده و حتی محمد بنسلمان، ولیعهد عربستان، وعده سرمایهگذاری هزار میلیارد دلاری در آمریکا را مطرح کرده است. با این حال، با وجود همه این امتیازدهیها، عربستان همچنان مطمئن نیست که آیا این جنگندهها را دریافت خواهد کرد یا خیر.
وی ادامه داد: این وضعیت بهخوبی نشان میدهد که تکیه بر غرب و وابستگی به تسلیحات خارجی چه عاقبتی دارد. کشوری که امنیت ملی خود را به خرید سلاح از قدرتهای غربی گره میزند، همواره باید نگران تصمیمات سیاسی فروشنده باشد؛ از احتمال عدم تحویل سلاح گرفته تا قطع قطعات یدکی یا محدودسازی قابلیتهای عملیاتی.
این کارشناس مسائل بینالملل با اشاره به نمونه عراق تأکید کرد: امروز عراق دارای جنگندههای اف-۱۶ است، اما این جنگندهها عملاً کارایی کامل ندارند، چراکه آمریکا اجازه فعالسازی همه قابلیتهای آنها را نمیدهد. دلیل این مسئله نیز نگرانی واشنگتن از ترکیب سیاسی دولت عراق و نزدیکی آن به ایران است. این نمونه، تفاوت یک ارتش وابسته با یک ارتش درونزا را بهخوبی آشکار میکند.
ایران؛ از تحریم تا تبدیل شدن به صادرکننده فناوری دفاعی
تقوینیا در ادامه گفت: جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب، ناچار شد به توان داخلی خود متکی شود و همین اجبار، به یک فرصت راهبردی تبدیل شد. ایران در حوزه موشکی و پهپادی سرمایهگذاری گستردهای انجام داد و امروز به یکی از قدرتهای اصلی جهان در این عرصه تبدیل شده است.
وی با اشاره به اسناد منتشرشده از گفتوگوی ولادیمیر پوتین و جورج بوش تصریح کرد: در بخشی از این اسناد آمده است که پوتین گفته اجازه انتقال فناوریهای حساس موشکی به ایران را نمیدهد، چراکه نمیخواهد ایران به قدرتی کاملاً مستقل تبدیل شود. با این حال، ایران بدون وابستگی به روسیه یا هر قدرت دیگری، به مرحلهای رسیده که امروز خود روسها و حتی چین، متقاضی خرید پهپادهای ایرانی هستند.
این کارشناس مسائل بینالملل افزود: حتی آمریکا نیز بهطور رسمی اذعان کرده که پهپادهای ایرانی از سطح بالایی برخوردارند. زمانی که رئیسجمهور آمریکا اعلام میکند باید پهپادی مشابه پهپادهای ایران ساخته شود، این نشاندهنده قدرت فناوری دفاعی جمهوری اسلامی است.
تقوینیا تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران امروز با حداقل بودجه نظامی و در سختترین شرایط تحریمی، توانسته تسلیحاتی تولید کند که از پیشرفتهترین سامانههای پدافندی غربی عبور میکنند. موشکهای ایرانی توانستند از سامانههایی مانند پاتریوت، تاد، پیکان وغیره عبور کنند و این واقعیتی است که جهان آن را مشاهده کرد. این مسیر، یعنی اتکا به توان بومی و استقلال نظامی، یک راهبرد درست و حیاتی است؛ راهبردی که در مقابل آن، نسخه وابستگی به غرب، چیزی جز ناامنی و فشار دائمی برای کشورهای منطقه به همراه نخواهد داشت.
تقوینیا با اشاره به تجربه اخیر درگیریها میان ایران و رژیم صهیونیستی تأکید کرد: اگرچه باید بپذیریم که اسرائیل از نظر نیروی هوایی همچنان برتری نسبی در منطقه دارد، اما آنچه در عمل تلآویو را وادار به عقبنشینی و پذیرش آتشبس کرد، نه برتری هوایی، بلکه قدرت تخریبی موشکهای زمینبهزمین ایران، بهویژه موشکهای بالستیک و هایپرسونیک بود. این توان موشکی، فشار بیسابقهای بر زیرساختها، پالایشگاهها و مراکز حساس اسرائیل وارد کرد.
وی افزود: واقعیت این است که پدافند هوایی ایران در برابر جنگندههای پیشرفته اسرائیلی عملکرد ایدئالی نداشت و این موضوع باید صادقانه مورد توجه قرار گیرد. پدافند هوایی، بهدلیل سالها وابستگی و سرمایهگذاری کمتر نسبت به حوزه موشکی، به یکی از نقاط ضعف ما تبدیل شد. این در حالی است که آنچه اسرائیل را به عقبنشینی واداشت، قدرت بازدارندگی موشکی ایران بود، نه سامانههای پدافندی.
تفاوت راهبردی ایران با ارتشهای وابسته منطقه
این کارشناس مسائل بینالملل با تأکید بر تفاوت راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی ایران با برخی کشورهای منطقه گفت: کشورهای وابسته به غرب، امنیت خود را به خرید تسلیحات خارجی گره زدهاند؛ تسلیحاتی که نهتنها کامل و بدون محدودیت تحویل داده نمیشود، بلکه همواره وابسته به اراده سیاسی فروشنده باقی میماند. این وابستگی، در بلندمدت ارتش آن کشورها را به مجموعهای پرهزینه اما کماثر تبدیل میکند.
تقوینیا تصریح کرد: عربستان، ترکیه و برخی دیگر از کشورهای منطقه نمونههای روشنی از این وضعیت هستند. آنها با فروش منابع طبیعی خود، هزینه خرید تسلیحات غربی را میپردازند، اما در نهایت برای استفاده از همان سلاحها نیز نیازمند اجازه و رضایت آمریکا و حتی اسرائیل هستند. امروز عربستان مجبور است برای دریافت اف-۳۵، امتیازات سیاسی گسترده بدهد و همچنان نیز از تحقق این خواسته مطمئن نیست.
نگاه اسرائیل به ترکیه و تغییر موازنههای منطقهای
وی با اشاره به تحولات اخیر منطقهای اظهار کرد: حتی ترکیه نیز که سالها یکی از متحدان نظامی ناتو بوده، امروز با محدودیتهای جدی از سوی آمریکا و اسرائیل مواجه شده است. اختلافات اخیر آنکارا با تلآویو و تحولات سوریه، نشان میدهد اسرائیل برنامههایی دارد که مستقیماً منافع ترکیه را هدف قرار میدهد و همین مسئله، اردوغان را وادار کرده به سمت ایران متمایل شود. این موضوع خود گواهی دیگر بر بیثباتی اتحادهای مبتنی بر وابستگی به غرب است.
تقوینیا در ادامه گفت: استراتژی نظامی جمهوری اسلامی ایران، مبتنی بر جنگ نامتقارن و اتکا به توان بومی، یک راهبرد هوشمندانه و بلندمدت است. ایران با وجود تحریمهای سنگین، نهتنها توانسته نیازهای دفاعی خود را تأمین کند، بلکه به مرحلهای رسیده که تسلیحات تولیدیاش، در برابر پیشرفتهترین سامانههای دفاعی غربی کارآمد بودهاند.
وی افزود: عبور موشکهای ایرانی از سامانههایی مانند پاتریوت، تاد و پیکان اسرائیلی، پیام روشنی برای جهان داشت. این اتفاق نشان داد که ایران به سطحی از بازدارندگی رسیده که میتواند معادلات نظامی منطقه را تحت تأثیر قرار دهد، آن هم بدون اتکا به قدرتهای خارجی.
جمعبندی؛ استقلال دفاعی، عامل اصلی بازدارندگی
این کارشناس مسائل بینالملل در جمعبندی سخنان خود تأکید کرد: تجربه ایران بهروشنی نشان میدهد که استقلال دفاعی، مهمترین عامل تأمین امنیت ملی است. کشوری که به توان داخلی خود متکی باشد، نه برای خرید سلاح التماس میکند و نه منتظر اجازه دیگران برای استفاده از تجهیزات نظامیاش میماند.
تقوینیا در پایان تأکید کرد: امروز جمهوری اسلامی ایران با حداقل بودجه نظامی و با تکیه بر متخصصان داخلی در وزارت دفاع، سپاه و ارتش، به جایگاهی رسیده که قدرتهای بزرگ ناچار به اعتراف به توان نظامی آن هستند. این مسیر باید حفظ و تقویت شود، چراکه نسخه وابستگی به غرب، چیزی جز فشار، تحقیر و ناامنی پایدار برای کشورهای منطقه به همراه نداشته است.
انتهای پیام/
