کاهش مخاطبان کانال‌های معاند با بازگشت رسانه‌های رسمی به تلگرام
دانشجوی رشته علوم ارتباطات اجتماعی در دفاعیه پایان نامه خود گفت: خالی کردن فضای تلگرام توسط رسانه‌های رسمی مخاطب را به سمت رسانه‌های غیر رسمی هدایت می‌کند.
به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، جلسه دفاع پایان نامه روح‌الله انصاری، دانشجوی رشته علوم ارتباطات اجتماعی دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، با موضوع «نقش دروازه‌بانی در شبکه‌های اجتماعی بر گزینش‌گری در رسانه‌های رسمی و ارائه الگو کاربردی برای رسانه‌های ایران» برگزار شد.
این پژوهش که به راهنمایی اکبر نصراللهی، نخستین بار در فضای علمی کشور انجام شده است، با بررسی جریان‌های خبری و سیستم‌های دروازه‌بانی در شبکه‌های اجتماعی ایران، به‌ویژه چهار موج خبری شبکه‌های اجتماعی در سال 1397، الگو کاربردی برای دروازه‌بانی رسانه‌های رسمی ایران ارائه داده است.
محققان در این تحقیق، پس از معرفی و نقد تئوری‌های کلاسیک دروازه‌بانی خبر، تغییرات دروازه‌بانی خبر در رسانه‌های جهان را پس از تثبیت جایگاه شهروند خبرنگاران و خبرنگاران آماتور در شبکه‌های اجتماعی، جریان خبر در این شبکه‌ها را مطالعه و فرآیند دروازه‌بانی رسانه‌های رسمی را به چالش کشیده اند.
روح‌الله انصاری، دانشجوی رشته علوم ارتباطات اجتماعی دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، در بخشی از دفاعیه پایان نامه خود گفت: تکنولوژی‌های تازه، بازیگران جدیدی را در عرصه رسانه معرفی کرده است که ما آنها را به نام شهروند خبرنگار می‌شناسیم. شهروند خبرنگاران با روایت‌های اختصاصی و بازنشر دادن اخباری که از منابع رسمی و یا رهبران افکاری که دنبال کننده آنها بودند، به یک عمل ژورنالیستی دست زدند که این اتفاق در جاهایی، موازین حرفه‌ای خبرنگاری را دست خوش تغییر کرد.
وی افزود: از سال 2006 به بعد، زمانی که ارتباطات 3G و 4G در عصر ارتباطات موبایلی، وارد کشورهای در حال توسعه شد، شهروندان این کشورها نیز درگیر این نوع از ارتباط شدند. در طول قرن بیستم، پژوهشگران معتقد بودند که اولین مرحله تأثیر از رسانه‌های جمعی، تأثیر روی رهبران افکار است و در مرحله دوم، از جانب رهبران افکار، روی سایر افراد جامعه است.
انصاری ادامه داد: کاری که تکنولوژی web2 با کشورهای جنوب کرد، این بود که رهبران افکار تازه را به وجود آورد و متولد کرد؛ که این رهبران افکار تازه، در جامعه‌های افقی شبکه‌های اجتماعی، با خبر رسانی خود، ارتباطات میلیونی و رسانه‌های شخصی را به وجود آوردند.
وی گفت: در ایران در طول 2 دهه گذشته، محدودیت‌های دسترسی به شبکه‌های اجتماعی و فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار نشان دهنده سیاست رسانه‌ای تک صدایی است. این مسئله سیاست دروازه‌بانی رسانه‌های اجتماعی است که در برابر شبکه‌های اجتماعی قرار می‌گیرد. اما با وجود فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی در ایران، کماکان 3 شبکه اجتماعی تلگرام، اینستاگرام و واتس اپ، در ایران پر طرفدار است.
او ادامه داد: به نظر می‌رسد که سیاست‌های کنترل محتوا در ایران تغییر کرده است. آمارها نشان می‌دهد که در سال 1397، 57 میلیون نفر از جمعیت ایران، از اینترنت همراه استفاده می‌کنند.
وی افزود: فضای عمومی جریان رسانه‌های ایران به گونه‌ای شده است که لزوم بررسی تاکتیک‌های دروازه‌بانی خبر به شکل سنتی رسانه‌ها را مطرح می‌کند؛ بعد از آن باید بررسی کنیم که چه طور می‌توانیم با بهره گیری از سازوکار‌های کلاسیک دروازه‌بانی، مفاهیم و مضامین مد نظر رسانه‌های رسمی را به افکار عمومی منتقل کنیم و اگر این چنین نیست، چه طور می‌توانیم با توجه به سیاست‌های خبری رسانه‌های ایران، به الگویی برای دروازه‌بانی خبر برسیم.
انصاری گفت: در مجموع می‌توان گفت که این تحقیق، ابتدائاً در پی شناخت نقش ارتباطی تغییر و تحولات تکنولوژی‌های جدید ارتباطی و فضای مجازی، بر دروازه‌بانی رسمی در فضای جهان و ایران است و بعد از آن، سعی کرده ایم که یک الگوی اجرایی دروازه‌بانی خبر در ساختار رسانه‌ای جدید ایران را پیشنهاد کنیم. امیدواریم که نتایج این پژوهش بتواند برای مدیران خبری یا همان دروازه بان‌های رسانه‌های رسمی، راه گشا باشد.
وی در بخش دیگری از دفاعیه خود، پس از عنوان مباحث نظری دروازه‌بانی خبر، تصریح کرد: برای جریان‌های خبری شبکه‌های اجتماعی ایران، 4 الگو را شناسایی کرده ایم. الگو اول، زمانی است که خبر، نخستین بار در فضای رسانه‌های رسمی تولید و بازنشر داده می‌شود و الگو دوم، زمانی است که در ابتدا امکان دسترسی برای هر دو دروازه بان شخصی و رسمی وجود دارد.
او ادامه داد: الگو سوم، زمانی است که خبر غیر سیاسی برای نخستین بار در یکی از رسانه‌های شخصی و شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود و جریان رسانه‌های رسمی هم به آن موج خبری می‌پیوندند و الگو چهارم، زمانی است که خبر سیاسی، نخستین بار در شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شود و رسانه‌های رسمی به آن موج خبری نمی‌پیوندند.
این دانشجو رشته علوم ارتباطات اجتماعی گفت: به عنوان مثال، واکنش مردم به پخش فیلم اعترافات چهار دختر رقصنده اینستاگرامی از رسانه ملی، در الگو اول قرار می‌گیرد. بحران آب شهرستان خرمشهر در تیرماه 97 هم در الگو دوم قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: همچنین کشف مومیایی منتسب به رضا پهلوی در الگو خبری سوم قرار می‌گیرد و موج خبری اعتراضات سراسری و به طور خاص، اعتراضات گوهردشت، در موج خبری چهارم قرار می‌گیرد.
انصاری در بخش دیگری از دفاعیه خود گفت: در تاریخ 2 اردیبهشت سال 97، آمدنیوز یک پست را در کانال خود منتشر کرد و گفت که خبرگزاری‌های رسمی جمهوری اسلامی ایران، هنوز از تلگرام نرفته‌اند؛ به عبارتی منظورش این بود که از تلگرام بروید. یعنی خروج ما از تلگرام باعث شد که ما تمامی مخاطبان خود را در این فضا از دست بدهیم و به آمدنیوز و رسانه‌های غیررسمی واگذار کنیم.
وی افزود: به عنوان مثال تحقیقات نشان می‌دهد که کانال خبرگزاری فارس، بعد از رشدی که از ابتدای فعالیتش داشته و به اوج خود یعنی 800 هزار عضو می‌رسد، از تلگرام خارج می‌شود و این امر سبب ریزش مخاطبان او می‌شود. در صورتی که در همان تاریخ، کانال بی بی سی فارسی به راحتی روند رو به رشد خود را طی می‌کند.
انصاری ادامه داد: خالی کردن فضای تلگرام توسط رسانه‌های رسمی، صرفاً مخاطب را به سمت رسانه‌های غیررسمی هدایت می‌کند.
وی ضمن اشاره به آماری دیگر گفت: بعد از مدتی، رسانه‌ها فهمیدند که بخشنامه خروج از تلگرام ربطی به آنها ندارد و به تلگرام بازگشتند. بعد از بازگشت آنها، اتفاقی که افتاد این بود که 2 کانال مخالف نظام، که آمد نیوز و بی بی سی فارسی بودند، با افت مخاطب مواجه شدند و در مقابل، تمامی کانال‌های موافق نظام، با رشد مخاطب مواجه شدند.
همچنین اکبر نصراللهی، استاد راهنمای این پایان نامه و رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی در مراسم دفاع پایان نامه روح‌الله انصاری از رسانه‌ها خواست با واقع نمایی رویدادهای دانشگاه، روند غلط جاری را اصلاح کنند.
او گفت: سالانه 20هزار نفر فقط از دانشگاه آزاد اسلامی در مقطع تحصیلات تکمیلی فارغ‌التحصیل می‌شوند و هر یک از افراد با صرف وقت زیاد، زیر نظر استادان راهنما و مشاور پایان نامه می‌نویسند اما نتایج این پایان نامه‌ها از رسانه‌ها منتشر نمی‌شوند.
نویسنده کتاب راهنمای پوشش خبری با انتقاد از نوع گزینش‌گری رسانه‌ها در مورد وقایع دانشگاه‌ها و غلیه جهت‌گیری سیاسی رسانه‌ها در تولید اخبار گفت : قعالیت‌های مثبت زیادی در دانشگاه‌ها انجام می‌شود که بخشی از آنها دفاعیه رساله‌ها و پایان‌نامه‌ها است؛ اما این اخبار از منطقه دروازه‌بانان رسانه‌های رسمی عبور نمی‌کنند و نمی‌شود گفت همه ده‌ها هزار پایان نامه‌ای که دفاع شده اند، ارزش‌های خبری را برای انتشار نداشته‌اند.
وی با توجه ضرروت تولید اخبار امید بخش، به ویژه در شرایط موجود تحریم‌های ظالمانه آمریکا گفت: متأسفانه ناخواسته گرایش رسانه‌ها، با گزینش و انتخاب اخبار منفی، پوشش نارسایی‌ها و تنش‌ها و عدم انتخاب و انتشار اخبار مثبت، به ویژه واقعیت‌های جامعه از جمله دانشگاه، تصویر نادرستی ارائه می‌دهد که ضرروت دارد در گزینش‌گری و انتشار آن تجدید نظر فوری کنند.
رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی با اشاره به طرح پایش در دانشگاه آزاد اسلامی و تلاش این دانشگاه برای کمک به بخش‌های اجرایی کشور در شناسایی و حل چالش‌ها، گفت: با توجه به اینکه این طرح 50 چالش کشور را دربرمی گیرید و 944 برنامه پژوهشی و 8 برنامه علمی را دربرمی‌گیرد، همکاری رسانه‌ها در این زمینه ضروری است.
نصراللهی ضمن اشاره به پیشرفت‌های تکنولوژی‌های ارتباطی و افزایش دسترسی‌های مردم به رسانه‌ها و همچنین نقش مخاطبان در تولید، توزیع و سیاست گذاری‌های خبری گفت: تغییر در نوع و شیوه دروازه‌بانی اخبار در رسانه‌های رسمی ضرورت دارد و نتایج تحقیق این پایان نامه، نشان داده است که هیچ‌کدام از سیاست‌های دروازه‌بانی خبر رسانه‌های رسمی ایران برای اقناع افکار عمومی در برابر جریان خبری شبکه‌های اجتماعی کارایی قبلی را ندارد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: کاربران از طریق شبکه‌های اجتماعی برای تولید و انتشار اخبار خود، نه تنها به رسانه‌های خبری رسمی نیاز ندارند، بلکه این رسانه‌ها می‌توانند خود با هم‌افزایی و راه‌اندازی موج‌های خبری، رسانه‌های رسمی را با چالش‌های جدی مواجه سازند.
نصراللهی افزود: اتخاذ راهبرد فعال و فوق فعال در قبال تکنولوژی‌های ارتباطی و اپلیکیش‌های موبایلی، همچنین بازنگری در رشته‌های موجود مربوط به رسانه و ارتباطات در کشور و راه اندازی رشته‌های جدید مثل «مطالعات ژورنالیسم آنلاین» و «شبکه‌های اجتماعی» ضروری است .
رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ضمن اشاره به گفتمان مقام معظم رهبری در مورد فضای مجازی گفت: مقام معظم رهبری در فرمایشات اخیرشان صراحتاً فرمودند که فضای مجازی می‌تواند ابزاری باشد برای زدن در دهان دشمن؛ این صحبت خیلی واضح و شفاف است. و ما در این پایان نامه به مصادیق این مهم پرداختیم و با ارائه الگوی اجرایی برای رسانه‌ها در زمینه گزنش گری، تأکید کردیم که مسئولان و رسانه‌ها باید عرصه فضای مجازی را به دشمن و رقیب واگذار نکنند.
وی با اشاره به توصیه دیگر مقام معظم رهبری مبنی بر این که رسانه مجازی می‌تواند فرصتی باشد برای شناسایی شبهات و پاسخگویی به آن گفت: از طریق فضای مجازی می‌توان شبهه‌ها را شناسایی کرد و از همین طریق هم می‌توان به آنها پاسخ داد. حال رسانه‌هایی که ادعای فراگیر، مردمی و ملی بودن را دارند، باید پاسخ بدهند که چقدر در فضای مجازی حضور دارند و چقدر از این ایزار، استفاده می‌کنند و در راستای شناسایی و پاسخگویی به شبهات اقدام می‌کنند.
استاد راهنمای پایان نامه روح‌الله انصاری، در پایان خاطرنشان کرد: رسانه‌ها و مسئولان با توجه به نتایج این تحقیق، مدل ارائه شده و مصادیق زیاد آن می‌توانند برای حضور مؤثر در آرایش جدید رسانه‌ای، راهبردهای جدیدی را در گزینش‌گری و انتشار اخبار استفاده کنند.
انتهای پیام/4028/
انتهای پیام/
