ساز و کار ویژه مالی اروپا (SPV) قابلیت عملیاتی شدن ندارد

گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا - محمدحسین لطف‌الهی؛ اروپایی‌ها از زمان خروج دولت آمریکا از برجام بارها زمان‌های مختلفی را برای عملیاتی شدن ساز و کار مالی ویژه برای تجارت با ایران (SPV) مطرح کرده‌اند و هر بار در موعد مقرر اجرای این ساز و کار مالی ویژه را به تأخیر انداخته‌اند. فدریکا موگرینی در آخرین اظهارنظر خود در این خصوص گفته است: «تلاش‌ها برای اجرای مکانیسم ویژه مالی (SPV) در سال جدید (۲۰۱۹) همچنان ادامه خواهد یافت و یکی از دستور کارهای دوازده‌گانه دیدار سران اتحادیه اروپا خواهد بود. اتحادیه اروپا تلاش می‌کند در سال جدید پیگیر موضوع مهم حفظ توافق هسته‌ای با ایران شود.»

از طرف دیگر روز گذشته با درخواست دانمارک و هلند تحریم‌هایی علیه کشورمان اعمال شد که با توجه به ادعای اروپایی‌ها در خصوص تلاش برای دور زدن تحریم‌ها عجیب به نظر می‌رسید. خبرگزاری آنا در گفتگو با دکتر «اردشیر سنایی» استاد دانشگاه و کارشناس روابط بین‌الملل به بررسی این موضوعات پرداخته است. مشروح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید:

آنا: برخی کارشناسان معتقدند که اعمال تحریم با مسئلهٔ ساز و کار مالی ویژه برای دور زدن تحریم‌ها تناقض دارد. تأثیر تحریم‌هایی را که روز گذشته توسط اتحادیه اروپا علیه کشورمان اعمال شد بر موضوع برجام چگونه ارزیابی می‌کنید؟

سنایی: تحریم‌های جدیدی که اتحادیه اروپا علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال کرده ربطی به بحث برجام ندارد و قاعدتاً نباید تأثیری در روابط و مناسبات ایران و اروپا در مقوله برجام داشته باشد. برجام مسئله‌ای میان ایران و اروپا نیست که اتفاقاتی نظیر آنچه در دانمارک رخ داد بتواند اثری روی آن بگذارد. برجام اختلافی میان اروپا و آمریکا بر سر ایران است و اروپایی‌ها به این توافقنامه به چشم اعتبار و پرستیژ نگاه می‌کنند. برجام از معدود مسائلی بود که اروپا با یک دیپلماسی فعالانه مقوله‌ای را که از دیدگاه خودشان نوعی بحران بود، حل کرد و با خروج دونالد ترامپ از برجام، اتحادیه اروپا تحت تأثیر یک‌جانبه‌گرایی ایالات متحده ضرر بزرگی دید. در نتیجه آن‌ها تلاش دارند به هر شکل ممکن برجام را حفظ کنند و به این وسیله به مقابله با یک‌جانبه‌گرایی دونالد ترامپ بپردازند. تقابل میان آمریکا و اروپا به این معنی نیست که اگر هر تنشی میان ایران و کشورهای اروپایی رخ دهد، بتوانیم آن را مستثنا کنیم و بگوییم تأثیری روی روابط ایران و اتحادیه اروپا نخواهد گذاشت.

تنش‌های سیاسی و اتفاقاتی نظیر اعمال تحریم‌ها می‌تواند مناسبات با اروپا را تحت تأثیر قرار دهد و سیاست‌مداران ما باید دقت ویژه‌ای در این خصوص داشته باشند اما می‌توان گفت این تنش‌ها اثری روی برجام نخواهد گذاشت.

آنا: ساز و کار مالی ویژه برای تجارت ایران و اروپا در صورت عملیاتی شدن کارگشا خواهد بود؟

سنایی: ساز و کار ویژه مالی که اروپا وعده آن را داده به نظر نمی‌رسد طرحی عملیاتی و قابل اجرا باشد و اگر هم به مرحله اجرا برسد توانایی خنثی‌سازی تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران را نخواهد داشت. همچنین SPV نخواهد توانست مشکل تبادل مالی ایران با اروپا و سایر کشورهای دنیا را حل کند.

من سازوکار ویژه مالی اروپا را این‌گونه می‌بینم که اروپا تلاش می‌کند حتی شده در ظاهر برجام را زنده نگه دارد و از اعتبار جهانی خود محافظت کند اما SPV آن معجزه‌ای نیست که بخواهیم منتظر بنشینیم و آماده شدن آن را انتظار بکشیم. این ساز و کار مالی نهایتاً گوشه‌ای از مشکلات اقتصادی ما را حل خواهد کرد و تأثیر بسزایی نخواهد داشت.

آنا: سیاست‌های جدید دستگاه دیپلماسی کشور از جمله نگاه به شرق و کشورهایی نظیر هند را چگونه می‌بینید؟

سنایی: نوعاً در سیاست خارجی نباید نگاه ثابتی نسبت به موضوعات مختلف وجود داشته باشد بلکه نگاه‌ها باید با توجه به منافعی که در ارتباط با آن کشورها یا آن مناطق شکل می‌گیرد، ترسیم شود. به عبارت دیگر نمی‌توانیم بگوییم که دستگاه دیپلماسی ما باید به‌طور کامل نگاه به شرق داشته باشد، تمام توجه خود را معطوف همسایگان کند یا تنها غرب را طرف مذاکره خود بداند. نتیجه چنین انحصاری شکست در سیاست خارجی خواهد بود. اگر کشوری تمرکز سیاست خارجی خود را بر روی یک منطقه خاص بگذارد، قاعدتاً با کوچک‌ترین اختلاف و تنشی تمام اندوخته خود را از دست خواهد داد و منافعش تحقق پیدا نخواهد کرد.

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران باید از وضعیتی که در آن به سر می‌برد خارج شود به این معنی که دست از نگاه انحصاری به مناطق بردارد. ما باید از کشورهای دیگری که در این زمینه توفیقاتی داشته‌اند بیاموزیم و راه خطا نرویم.

برای مثال ترکیه در آن واحد هم با اتحادیه اروپا همکاری می‌کند، هم با کشورهای خاورمیانه روابط خوبی دارد، هم در آفریقا فعال است و هم با چین و آمریکا و روسیه مناسبات خوبی برقرار کرده است. یک‌بعدی به مسائل نگاه نمی‌کند و هرجایی که پای منافعش در میان باشد سیاستی مناسب با آن اتخاذ می‌کند.

آنا: آیا این نگاه غیرانحصاری و همه‌جانبه در سیاست خارجی ما وجود دارد؟

سنایی: وزارت امور خارجه از اروپا و کمک‌های احتمالی‌اش قطع امید نکرده بود و تصور می‌کرد اروپا این توانایی را دارد که مشکلات ایران در تقابل با تحریم‌های آمریکا را به حداقل برساند و راهکاری برای گذر از وضعیت فعلی باشد. حال اما به این نتیجه رسیده‌اند که حتی اگر اروپا نیتی برای کمک به ایران هم داشته باشد، قادر به حل مشکلات نیست و رویکرد سنتی یعنی نگاه به روسیه، چین و هند در دستور کار قرار گرفته است و البته در بین همسایگان نیز نیم‌نگاهی به کمک‌های عراق و ترکیه وجود دارد. اگر این دیدگاه برنامه‌ریزی شده باشد و دستگاه سیاست خارجی هم‌زمان به شرق و همسایگان توجه کند و تعامل مناسبی با غرب برقرار کند، یعنی چنین دیدگاهی شکل گرفته و می‌توان امید داشت در آینده اتفاقات بهتری برای سیاست خارجی ایران بیفتد.

البته باید به مسائل داخلی نیز توجهی ویژه کرد. برخی از مشکلات ما مدیریتی است، برخی ناشی از مسائل اقتصادی داخلی است و بخشی از آن‌ها به عدم استفاده صحیح از امکانات داخلی بازمی‌گردد. نمی‌توان راه‌حل هر مشکلی را در خارج از کشور جستجو کرد.

انتهای پیام/4106/4095/پ