ایران تنها بازنده برجام!

گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا– محسن احدی؛ روزی که برجام به امضای جمهوری اسلامی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و به‌اصطلاح 6 قدرت برتر جهان رسید، برخی کارشناسان و دلسوزان کشور، مذاکره‌کنندگان هسته‌ای را به بوته نقد کشیدند که آنچه از برجام برداشت می‌کنند پرداخت نقد تعهدات ایران و دریافت نسیه‌ای از طرف مقابل است.

این موضوع باعث شده بود که بسیاری از صاحب‌نظران عرصه بین‌الملل نگران این موضوع شوند که چون طرف غربی مذاکرات از آمریکا گرفته تا دولت‌های اروپایی همیشه در چارچوب توافق‌های فی‌مابین خلاف عهد خود عمل کرده‌اند، این بار نیز اگر کشورمان داشته‌های هسته‌ای خود را در چارچوب توافق هسته‌ای موسوم به برجام به‌عنوان تعهدات مصرح در متن توافق واگذار کند، دیگر تضمینی بر اجرای تعهد طرف مقابل وجود نخواهد داشت.

کارشناسان روابط بین‌الملل با یادآوری مذاکرات دور قبل در موضوع هسته‌ای که منجر به بیانیه سعدآباد و توافق پاریس شد از مذاکره‌کنندگان هسته‌ای که از دیپلمات‌های برجسته وزارت امور خارجه بودند و به فرمایش مقام معظم رهبری از فرزندان انقلاب هستند خواستار دقت بیشتر در مذاکره و عدم اعتماد به‌طرف مقابل برای گرفتن تضمین قاطع برای اجرای تعهدات شدند.

اما تصویب برجام در 20 دقیقه در مجلس شورای اسلامی و نادیده‌گیری دغدغه دوستداران کشور و انقلاب اسلامی باعث شد که نگرانی از عدم اجرای تعهدات طرف مقابل در لابه‌لای سخنرانی‌های پر وعده طرفداران برجام کمرنگ شود، تا درنهایت، بدعهدی‌های آمریکا این نگرانی را جنبه عینی و واقعی بخشد.

ابراهیم متقی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران می‌گوید که در آغاز مذاکرات هسته‌ای مقام معظم رهبری بیانیه‌ای 9 ماده‌ای به‌عنوان چارچوبی برای مذاکرات تنظیم، و به تیم مذاکره‌کننده ابلاغ کردند، اما خروجی مذاکرات که به برجام ختم شد چیزی غیرازاین چارچوب بود.

استاد دانشگاه تهران در ادامه با اشاره به خروج آمریکا از برجام اضافه کرد: «دونالد ترامپ تعهدی به برجام نداشته و ندارد بلکه قسم‌خورده است تا منافع ملی آمریکا را تضمین کند. مسئله‌ای که اینجا مطرح می‌شود این است که آیا ما توانسته‌ایم آن‌قدر در قرارداد حاصل‌شده چکش‌کاری کنیم که به‌اصطلاح مو لای درزش نرود؟».

متقی در ادامه با اشاره به این موضوع که در برجام، کشورمان تنها با دولت اوباما توافق کرد افزود: «ما نتوانستیم این توافق را به تعهدی لازم‌الاجرا برای دولت آمریکا تبدیل کنیم و منحصراً در چارچوب اوباما – کری به برجام رسیدیم».

ابراهیم متقی در ادامه، برجام را ازلحاظ حقوقی، ساختاری و معادله قدرت، فاقد استحکام لازم دانست و تصریح کرد: «توافق هسته‌ای یک توافق نامتوازن است به‌طوری‌که یک‌طرف آن‌، که ایران باشد، تمامی تعهدات خود را به‌صورت دفعی و نقد انجام داد و طرف مقابل هنوز تعهدات خود را عمل‌نکرده و زیر توافق زد».

هرچند توافق هسته‌ای توانست جلوی تهدید فزاینده علیه کشورمان را بگیرد و اجماع جهانی را که حول محور تهدید برنامه هسته‌ای ایران شکل‌گرفته بود بشکند ولی باید اذعان کرد که این توافق با بی‌توجهی به چارچوب مفاهیم روابط بین‌الملل به‌صورت اعتمادگونه به نتیجه رسید که نتیجه‌اش خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها شد.

منتقدان برجام از همان ابتدا به این نکته اشاره می‌کردند که عرصه سیاست بین‌الملل عرصه قدرت است و در مذاکرات باید وارد یک فضای تعاملی با داشته‌ها و توانمندی‌های کافی و برابر با طرف مقابل شد. منتقدان برجام به این نکته همیشه اشاره کرده‌اند که سیاست بین‌الملل با حقوق بین‌الملل دو امر متفاوت هستند و تنها داشتن چند بند قانونی و حتی قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد نمی‌تواند تضمینی بر اجرای تعهد طرف مقابل باشد.

بسیاری از تحلیل‌گران بین‌الملل با اشاره به موارد نقض مکرر قوانین بین‌الملل و نهادها و مجامع جهانی از سوی دولت آمریکا اظهار می‌کردند که اگر آمریکا بخواهد از برجام خارج شود و یا به تعهدات خود عمل نکند، کشورمان هیچ ابزار قدرتی ندارد که در آینده با این کشور در موضوع هسته‌ای مذاکره کند.

در همین راستا است که ابراهیم متقی می‌گوید: «توان هسته‌ای ایران یک ابزار قدرت در اختیار ایران بود که با برجام عملاً کشورمان خلع سلاح شد».

برجام طوری تنظیم شده است که توان تنبیه طرف‌های مقابل کشورمان در صورت عدم انجام تعهدات خود را ندارد و تنها کشوری که نمی‌تواند از آن خارج شود ایران است؛ اگر طرفی به‌غیراز کشورمان از برجام خارج شود هیچ مکانیسمی برای فشار علیه آن تعبیه نشده درحالی‌که در صورت خروج کشورمان تمامی تحریم‌ها به‌صورت خودکار و حتی بدون رجوع به شورای امنیت سازمان ملل متحد بازخواهند  گشت.

انتهای پیام/4093