چگونه جذابیت‌های ثانویه را به علوم و تحقیقات بیاوریم؟

‌طراحان سیستم در همه شرایط بر روی طراحی صحیح در مسیر افزایش جذابیت‌ها و کاهش دافعه‌ها تمرکز می‌کنند تا از این راه عملکردهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نظایر آن را تحت تاثیر قرار دهند.

دانشمندان مختلفی در جهان بر روی میزان تاثیر جاذبه و دافعه و نحوه عملکرد آنها در سازمان مباحثی را عنوان کرده و بر روی متوازن کردن آنها نظریاتی ارائه کرده‌اند، اما جملگی بر این باورند که تاثیر دافعه‌ها به مراتب عمیق‌تر و تاثیرگذارتر از جاذبه‌ها است.

واحد علوم و تحقیقات نیز به نظر مستثنی نیست. طیف گوناگون و اغلب خاص ذی‌نفعان این سازمان از قبیل کارکنان، استادان، دانشجویان، خانواده‌ها، سایر سازمان‌ها و نظیر اینها، باید جملگی دست‌اندرکاران دانشگاه را هوشیار کند که به شدت بر روی کاهش میزان دافعه‌ها در وهله اول و افزایش جاذبه‌ها تمرکز کنند و از این راه شاید بطور غیرمستقیم در بهبود شرایط آموزشی، پژوهشی، اقتصادی و فرهنگی سهیم باشند.

اما شاید لازم باشد از خود بپرسیم که این جاذبه‌ها و دافعه‌ها در حوزه‌های مختلف چه هستند؟ و نقش خانواده کارکنان، استادان، دانشجویان و مسئولان در طراحی و اجرا چیست؟

طبیعتاً شناخت دافعه‌ها احتمالاً نیاز به انرژی زیادی ندارد. تجربه نشان داده است که بیشترین دافعه‌ها در سازمان‌ها؛ طراحی نامناسب فرآیندها، طراحی پیچیده فرآیندها، حمل و نقل نامناسب، پدیده‌های رفتاری ناهنجار، طراحی نامناسب منظر و ... هستند و اما خبر خوب آنکه بیشترین حرکت مناسب در راستای ایجاد جاذبه برای سازمان (شاید بیش از ۷۰ درصد) کاهش دافعه‌ها است!

از این رو برای ایجاد جذابیت مناسب برای ذی‌نفعان سازمان کاهش دافعه‌های فوق تا حد زیادی به جذابیت‌های سازمان می‌افزاید. اما برای ایجاد شرایط رقابتی با سایر دانشگاه‌های داخل و خارج از کشور و ترغیب دانشجویان داخل و خارج از کشور لازم است جذابیت‌های ثانویه را نیز افزایش دهیم تا حتی افراد غیردانشگاهی نیز تمایل بسیار برای گذراندن ساعت‌هایی را در این محیط جذاب داشته باشند. برخی از این موارد در زیر مطرح شده است:

طراحی signage مناسب و کارآمد، نورپردازی مناسب، تجهیزات فرهنگی و اجتماعی مناسب، طراحی مبلمان شهری مناسب، طراحی منشورهای رفتاری مناسب، طراحی رشته‌های جذاب و طراحی منظر مناسب.

در این راه پیشنهادهای کم هزینه و پرفایده از سوی کارکنان، دانشجویان و استادان اغلب بسیار کارگشا خواهد بود. برای دانشگاه علوم و تحقیقات بسیار کار شده تا به جایگاه کنونی برسد. همت کنیم تا جای ممکن ارتقا پیدا کند. چشم امید بسیاری به ماست.

* استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات